Baruto
Ikatlo nga Padya 2007
“Tong, Neng, Day! Dali, kanami kang dagat. Nagapahunas. Marigos ta.“
“Ay, huud, Bing. Mamintol ta dayon,” sugpon ni Neng.
“Hala, mamintol timo haw? Hambal ni Tatay mas nami ran kon nagapataub,” sal-ut ni Tong. “Nami guro ma-boating run lang ta.”
”Yehey! Sadya- sadya ria," nagatumbo-tumbo nga singgit ni Inday. "Di bala, Bing, may barato kamo?”
“Garing basi gamitun kar-on ni Taya. Indi lang, ah. Amo lang ra daan amun pangabuhian,” ang sabat ni Bing.
“Bing!"
“Daw si nanay man ra. Ginatawag na run ako. Dali lang gid ha? Mauli ko anay.“
“Lisensiya kaw dayon kon pwede huramun ta ma-boating ang baruto nyo, Bing.”
Dali-dali ako nga nag-uli sa balay. Ang amun balay nga himo sa kawayan kag may atup nga pawud rugya lang sa binit ka baybay. Ang tatay ko sangka mangingisda. Aga pa tana pirmi nagabugtaw bitbit ang ana nga flashlight, radyo, binangon, kag pukot. Pagkamura ka adlaw sa samburanay, ginabatak na ang pukot. Kis-a raku man ang buul nga isda pero may dyan man nga tyempo nga bisan palad kag suos wara gid. Ang amun pangabuhian nagasandig sa gamay nga baruto kag pukot ni Tatay.
“Nay, pauli run ako!”
Pag-abot sa balay.
“Diin kaw halin, Bing, man? Man-an mo run gid nga raku dya ang orubrahon sa balay, ang yaga-yaga tana imo. Ibulad dya ang mga ginpakas ko.”
“Sa binit baybay ko halin, Nay. Marigos daad kami nanday, Tong, Inday, kag Neneng.”
“Abaw, daw pirmi man kamo nagaparigos sa baybay.”
“Sige run, Nay. Talagsa ko lang man sanda maimaw. Nabaw man ang tubig kag nagapahunas run,” ang pamirit ko kay Nanay.
“Hala, sige, ibulad anay ang isda. Mauli gid ikaw kar-on kag mahimus kang igma. Manahi pa ako ka pukot ni Tatay mo nga gamitun na kar-on.”
“Ok, nay, ah.”
Kag dali-dali ko nga ginbulad ang isda.
"Ang baruto ni Tatay nyo di nyo gid paggamiton. Ang bilin ni Nanay antis ako maghalin sa balay."
Nagadalagan ako paagto sa dagat. Kanami gid man magtumpisaw. Yehey, makarigos run gid man ako!
“Tong, Day, Neng! Kuntis ta langoy!”
“Ma-boating lang ta Bing. Daw inyo man ra baruto sa unahan. Dasig kamo kay ako ang mabugsay,” masadya nga paghagad ni Totong.
“Garing, Tong, hambal ni Nanay indi lang natun kuno paggamitun ang baruto ni Tatay.”
“Dali lang man ta. Indi man ra tanda kamaan," pamirit ni Totong.
“Huud man, Bing. Sige run. Sa binit lang ta,” sabat pa ni Inday.
“Sige run lang gani. Basta dali lang ta. Dali kamo kag itulod ta.”
“Uno! Dos! Tres! Tuloood! Sige pa dali run lang. Ang plantsa, Neng, paligida rapit sa baruto para dasig ta matulod.”
Amat-amat namun nga gintulod ang baruto. Medyo bug-at tana hay nakasulod ang mga gamit ni Tatay. Kang … blag!
“Ano to? Daw nagraginit ang buli ka baruto haw?”
“Wara ah, Bing. Nakausgang lang sa plantsa. Sige dasigun ta. Rapit run lang ang tubig.”
Kag napadangat gid man namun ang baruto sa tubig. Nag-unahay kami sakay samtang ako tana ginakulbaan.
“Bing, ang bugsay idaho kanakun,” sugo ni Totong. “Pagpungko lang kamo kag ako ang makapitan.”
Dasig nga nagbugsay si Totong. Nawili kami kag wara namun nabatyagan nga sa lawud run kami. Kanami kang tyempo. Ang init kang adlaw insakto lang. Ang wara namun nakita amo ang langit nga naga-amat amat dulum. Katodo kang amun harakhak kang … wooossh!
Nagbaskug ang huyup kang hangin. Daw makulub ang baruto. Dugangan pa kang mga balud nga nag-amat-amat daragkul.
Hala, Tong, dasig mabalik kita sa binit. Nagapataub run guro hay ang hangin nagabaskug. Basi malunod ta!" singgitan ni Neneng.
Limasi nyo anay. Ang tubig nagasulod! Bing, ang libuhan bistahi! Basi nahukas!" ginahapo run si Totong.
“Nanay, tatay, tabang! Hu hu hu! Basi malunod kami! Tabang! Hala daw makulub ang baruto! Makulub run gid! Lumpat kamo! Lumpat! Ahhh!"
“Bing?! Bing?! Bugtaw! Ginadaman ikaw!” ang pamukaw ni Nanay.
Ay! Damgo lang gali. Abi ko tuod-tuod run.
Pero amo lang dya ang akun mahambal. Kita nagasakay sa baruto kang kabuhi. Kon kis-a malinung ang dagat nga atun iagyan. Kon kis-a mabalud. Kinahanglan manami ang pagbugsay kag pagtimon. Dugang pa gid ang pagturuk-turuk sa palibot. Ang pag-andam nga indi malunod, nga indi magkulub ang baruto. Kag kon matabo man nga magkulub, dapat alisto kita sa paglangoy kag magpadayon.
- Katapusan -
* Litrato: Himo ni Winslow Homer halin sa http://hikingartist.com/2012/06/28/science-versus-magic-duel-and-a-couple-of-sketches/boat-homer-study/.
