Ang Takong
ni Linda C. Arnaez-Lee
Wara pa kapamalo ang manok, bugtaw run si Ladyo kag nakailis run para magdulhog sa banwa. Nakasuksok dya ka long-slib nga itum nga may disinyo nga mga ulin nga lain-lain ang mga duag. Nakatak-in ang ana pantalon nga layang ang sidsid nga kon magpanaw nagataplik-taplik. Bilbutom kuno dya nga sahi kang pantalon hambal ni kumpari na Warling. Ginparisan na dya ka paha nga may istinlis nga bakul.
Dayon na pahid kang pamada sa anang buhok. Pariho kang sidsid kang anang pantalon, nakabuklis man ang naatubang nga bahin kang ana buhok. Gintabon na ang malabug nga bangs sa nagahining-hining na nga agtang. Gindugangan na pa gid pahid kang pamada para maghining pa gid dya kag indi maguba ang ana piluka kon huyupun ka hangin.
Sa rum-an, bunyag kang bata ni Warling kag isara tana ka mamaninoy, gani kinahanglan na magdulhog sa banwa para magbakal ka takong nga sapatos. Kanugon kang ana postura kon magsmagul lang tana, nga daan sa rum-an duro kuno nga pangayaw nga mga daraga ang mamunsyon halin sa pihak nga baryo. Basi pa lang bay makaluy-an man si Ladyo kag makahingagaw ka last trip. Kwarinta anyos run dya kag wara pa ti asawa. Basi pa lang sa rum-an, malain run ang ana kapalaran.
Taga-Lambayagan dyang si Ladyo, sangka marayu nga baryo nga sakup kang banwa kang Sibalom. Bangud sa karayuun, malaka pa sa pamata ka karbaw kon magdulhog dya. Kon indi lang bangud sa takong nga isuksok na para sa rum-an, tamadan raad tana manglatas ka bukidan kag kasubaan. Piro ti hay parangasaw-un na ang nakataya, batasun na ang karayuun ka banwa.
Pag-abot na sa banwa, nangulung-ngulung si Ladyo. Bahul run gid ang ginlain ka banwa. Pira run katuig ang nagligad katong urihi na nga pagdulhog sa banwa. Kaduro kang mga sarakyan, nagasirinambuli lang, daw hadluk tana maglaktud sa karsada. Mayad lang, natabuan na ang sangka hubon kang mga istudyanti nga malaktud man, nanagil-ut tana para magdungan sa paglaktud.
Pag-abot na sa baraligyaan ka sapatos, dayon na lantaw kang mga sapatos nga nakadisplay sa istanti. Nagparapit ang tindira.
“Ano imo baklun, Tyoy? Pili lang,” ang hambal ka bataun pa nga tindira. Mga kinsi anyos lang ti pang-idadun.
“Tagpira takong mo nga dya, Ni?” ang pamangkot ni Ladyo sa tindira.
“May prisyo dyan ra, Tyoy. Lantawa lang,” ang sabat ka tindira dayon talikod para abibarun ruman ang nagapasulud nga manugbakal.
Ginlantaw ni Ladyo sa idalum ka sapatos, may prisyo tuod. Sangka libo!
“Abu! Mahal gali!” ang kumod ni Ladyo nga tana lang makabati.
Ginsukol na dya kag igo gid kana. Nasiplatan na ang sangka paris pa gid ka takong sa tupad kang ginbul-an na. Pariho ang disinyo piro mas bahul dya sa una na nga ginsukol. Ginlantaw na ang prisyo, pariho lang, sangka libo.
“Andut pariho lang tana ka dya bili na nga mas bahul tana dya sa isara? Kondi ang bahul gid lang baklun ko,” ang yuhumyuhum nga hambal ni Ladyo sa anang kaugalingun.
Ana nga ginpili ang bahul nga sapatos sa pinsar nga mas nakaganar tana bangud bahul dya. Ginsuksok na dya dayon para kuno tirno sa anang bayo. Bangud halog ang sapatos kana, kada tikang na, nagakalong-kalong dya sa ana kahig. Wara dya ginsapak ni Ladyo. Para kana gwapo ang ana porma kag sa rum-an sigurado gid nga may makatalupangud kana. Kadya pa lang hanasun na run ang kaugalingun sa pagsuksok kang takong.
Kang nagapauli run tana, naagyan na sa binit ka karsada ang sangka baraligyaan ka yilo (ice). Nagnganga gid ang baba ni Ladyo sa pagdayaw.
“Pinasahi nga baidan! Sa pagkaputi!” ang pinsar ni Ladyo. Wara na dya ginhambal ka matunog hay basi hambalun tana nga manol hay bag-o lang nakakita kang amo dya nga klasi ka baidan.
Nagbakal tana. Natingala kon andut ginbutangan ka labhang ang baidan sa sulud ka gamay nga sako.
Kang nagapatukad run si Ladyo sa bukid, gin-uba na ang ana takong bangud nabudlayan tana magtukad nga nagakadul-kadul ang ana takong. Wara pa magsangdupa ang ana pinanawan, nakasandad si Ladyo sa bato kag nasungi gid ang ana kuko sa kamumuo. Nagdugo dya.
“Baw! Mayad lang nauba ko ang takong ko ba! Kon wara, takong ko raad ang napad-it. Kamahal pa nga daan dya,” ang wangal nga pasalamat ni Ladyo hay naluwas ang takong na.
Nakaabot gid man tana sa ana balay. Piro lapaw sa tuhod ang karukus kang ana bilbutom nga pantalon kag ang long-slib nasablay run sa anang abaga. Dalidali na nga ginbutang sa baul ang ana puti nga baidan. Budlay run basi matuipan kag takawun. Ang takong, ana nga ginsulud sa aparador imaw kang ana ginaali-ali nga mga gamit. Nalangkag run tana para sa rum-an.
Pagkaaga, dalidali nga nagbangon si Ladyo, kag ginbuksan ang baul. Plano na nga itugro kay kumpari na Warling bilang pasalamat sa pagtugro ka higayon nga makita ang ana parangasaw-un. Piro sa kahangyus ni Ladyo, gamayan lang natakpan ka baul ang ana alismad. Abi na ginalahugan lang tana kang ana panuruk, piro wara run ang ginaali ali na nga baidan.
“Ay, kalinti nga mga takawan! Wara run dya ang baidan ko! Gintakaw kang mga panulay ngato,” ang pamuyayaw ni Ladyo. “Gintakaw run gani nanda ang baidan ko, gin-ihian pa nanda ang baul ko!” dugang na nga wangal kang makita nga basa ang baul na.
Wara nadayon si Ladyo ka pamunsyon hay indi masuksukan ka takong ang ana nadusli nga kuko kag wara run man tana ti inogpadayaw nga baidan kay Warling.
- Katapusan -