Plaslayt
ni Emmy L. Masola
Indi maributay ang magkal sa ginlumuy na halin sa ginkampingan ka mga Boy Scouts. Bisan daw eroplano dya kadasig magdahog paagto sa tunga ka talon, ginbirahan na ka nusnus ang anang busong sa mga ba-il kag ipakarawkaw sa mga tuod nga kahoy, daw indi gid magbahar ang init sa sulud ka anang busong. Daw gusto na run gid ibuga paggwa ang kon ano man nga ana natulun. Kang hana na iluad ang pisti, nabatyagan na ang pag-igo ka pana sa ana liug kag nagdulum ang ana palibot. Rugto gid magtagub ang ana baba sa grupo ka mga mangangayam kang tribu Bulawan, ang komyunidad nga nahamtang sa pinakarayu nga bahin ka mga kabukidan kang Poras sa diin wara ti makalab-ot nga mga tawo.
Ang mga mangangayam nag-agto sa pinakapusod ka bukid bilang pagtuman sa sugo ka andang Padi, ang gwardya ka andang pagtuo kag ginapatihan nga pinili ka andang dyos para maggahum sa tribu bangud sa anang abilidad sa pagpamulong paagi sa anang mga palad nga nagakidlab.
“Mga pinalangga ko, ginpatawag ko kamo rugya para ipaalinton kaninyo ang akun tanhaga nga damgo kabii sa diin may limug nga nagkuon, ‘Padi ka tribu Bulawan, nag-abot run ang tion nga makaimaw nyo ako sa inyo komyunidad. Kilalaha ninyo ako paagi sa akun padayon nga pagpakita kang akun duna nga kinatubo.” Dayon na turuk kay Bantiling. “Ikaw!” Nahangyus ang nagatuyayo nga si Bantiling. Alas singko pa lang sa kaagahun kang namukaw ang Padi nga magsinapol. “Ikaw, Bantiling, ang ginbugayan kang kaisug nga wara ti makatupung sa atun tribu. Ikaw ang pinakatanda nga mangangayam gani ginatugro ko kanimo ang katungdanan sa pagsagap kang laragway kang atun Ginuo.”
Amo ra ang rason kon andut ginhingagaw gid nga ginsalo ni Bantiling ang nagasiga nga linuad ka magkal – ang solar plaslayt. Nabilin guro dya ka mga bata nga nagkamping kag ginlumuy ka magkal.
Napatay ang plaslayt paglab-ot sa mga palad ni Bantiling. Ginpalibutan ka anang mga kaimaw si Bantiling samtang bitbit ang plaslayt. Ginmulalngan ang tanhaga nga butang nga nahamtang sa darwa ka palad ni Bantiling. Ginkuhit ka sara, wara naghulag. Ginkuhap ka sara kag nabandug ang paraandaran nga bahin ka plaslayt. Nagsiga! Nabutanwan ni Bantiling ang plaslayt kang ginkarapulan tana ka anang mga kaimaw kag magkurupkupanay. Pati ang kaisug ni Bantiling daw nabuhinan bangud sa pagkapinasahi ka andang nakita.
Ginhulat nanda nga mangsaruso ang plaslayt piro wara dya nagahulag. Amat-amat nga nabungkag ang andang pagkupkupanay kag amat-amat nga gindakup ni Bantiling, ang plaslayt nga daw pariho lang ka nagadakup ka manok nga ilahas. Dayon na ginkugus para indi makapalagyo. Nagsiga liwat! Amo man pagpangilat. Nabutanwan ni Bantiling ang plaslayt hay gulpi tanda tanan magluhod kag magharuk sa lupa samtang ginabayaw ang darwa ka alima. Ang kilat ang ginakabig nga dyos ka tribu Bulawanun, kag ang anda pagharuk sa lupa ang tanda ka pagtahod sa dyos nanda nga kilat. Nadumduman ni Bantiling ang plaslayt. Ginturuk, ginkaptan liwan kag nagsiga liwan.
“Indi gid ako magsala, amo dya ang atun ginapangita! Amo dya ang laragway ka Ginuo. Nakita nyo? Nagasiga, mainit! Amo dya ang mga paratandaan ka atun Ginuo! Dali, mauli run kita. Natuman run natun ang pagbuut ka Ginuo," ang mando ni Bantiling sa mga kaimaw dayon bitbit ka plaslayt. Nagsiga liwat kag amo man liwat pagpangilat. Nagluhod ruman ang tanan kag pagkatapos ka mamugu nga pangamuyo, nagbangon. Nagdali-dali ruman ang grupo nga magpanaw pauli piro sa kada pagbitbit ni Bantiling ka plaslayt, nagasiga dya kag dayon nagapangilat. "Ang Ginuo may ginapaalinton kanatun," ang paathag ni Bantiling. "Ang ana minsahi, ginapaagi na sa kon ano man dya nga akun ginakaptan.” Nagadulum ang palibot. Luwas sa sirum run, nagagunum pa, sinyalis nga manog-abot ang uran. “Mas mayad pa nga mapaligad run lang kita ka gabii sa kwiba ka Maw-it," mando ni Bantiling. Nagsunod ang mga mangangayam kay Bantiling. Pagsamput sa kwiba, ginhururay nanda ang balon nga tinanuk nga kamoti kag dayon nanda himus para magturog.
"Nami raad kon may iwag man gamay ang kwiba nga dya para pwidi pa kita makairistoryahanay," ang muno ni Bantiling dayon kaput ka plaslayt para iplastar paingud kana. Nagsiga ang plaslayt. Nagbangon ang tanan. Nagpurungko kag mag-umpisa ka istoryahanay hasta inabot ka katuyo kag naturugan nga may yuhum sa andang bayhun.
Pagkasamput ka grupo sa anda lugar, gindiritso tugro ni Bantiling ang plaslayt sa Padi. "Mahal nga Padi," ang hambal ni Bantiling. "Amun nakita dya nga tinuga sa madulum nga bahin ka talon kag nagapati kami nga amo dya ang katumanan ka imo damgo."
Gindawo ka Padi ang plaslayt. "Paano mo nahambal nga amo run dya ang Ginuo nga makaimaw natun?" Kag ginlitanya ni Bantiling ang makatiringala nga pagsabtanay ka plaslayt kag dyos nga kilat pati kon paano na gintugruan ka iwag ang kwiba kang naghingyo tana kang kasanag sa tunga kang kadulum.
Nagbahul ang mga mata ka Padi. Ginbayaw ang plaslayt kag gin-ampo sa kilat. Nagsiga liwat ang plaslayt kag dayon nangilat. Nagluhod ang tanan. "Amo dya! Amo dya ang atun Ginuo nga kilat," ang singgit ka Padi. "Nagtigbaliw ang Ginuo para unay nga makaimaw natun sa adlaw-adlaw nga tanan. Amo ria kita ka palangga ka Ginuo."
Sa amo nga adlaw, naghimo ka araaltar nga daw kwiba nga gamay ang mga tawo. Ginplastar nanda dya sa sintro ka mga pamalay para nga marapit sa tanan. Kon aga, ginapagwa ka Padi ang plaslayt kag itungtong sa ibabaw ka altar kag kon maggabii ukon mag-uran ana dya ginatago sa idalum ka altar. Kon may magmasakit ukon tagumatayun, ginabuul da ang plaslayt kag iingud sa nagamasakit. Sa adlaw ka Tagparahuway ginatipunan nanda dya sa pagbutlak ka adlaw. Ginabayaw ka Padi ang plaslayt, samtang ang mga tawo nagaluhod kag magharuk sa lupa. Kag kon magsiga ang plaslayt, nagasinggit ang Padi, "Ang inyo mga pangamuyo nabatian ka dyos natun kag ana ria nga itugro. Bilang pasalamat kag pagtahod, magaluhod kita paagto kana kag magharuk." Nagalinya ang mga tawo nga nagaluhod paagto sa plaslayt kag dayon sarasara nga ginaharkan ang plaslayt.
Sangka gabii, nautod ang mahamuuk nga katurugon ka tanan kang nangayo tabang si Bantiling, ang anang asawa nga si Buga, pito ka bulan nga nagabusong. "Tabangi ninyo ang sawa ko, daw mabata nga wara sa oras!" ang tyabaw ni Bantiling nga buta kang kahadluk, tumalagsahun nga hitabo bangud sa anang bantog nga kaisug. Nagharaguyon nga nagtipon ang mga kaingud sa katri nga ginabatangan ni Buga. Ginpangunahan ang mga tawo ni Ramag nga paltira.
"Bantiling," ang masinurub-un nga bungat ni Ramag. "Wara sa insakto nga oras ang pagwa ka bata nga dya. Dilikado ang ana sitwasyon kadya nga gabii. Kinahanglan ninyo nga pulawan hay basi indi dya maabutan ka pagbutlak ka adlaw. Kag kon mabuhi man, ari-ari dya nga bata, katitiya, bangud wara naghabok ka insakto ang ana kalawasan."
Gin-atubang ni Bantiling ang Padi. "Mahal nga Padi, buligi ang bata ko."
Nabandug ang tagipusuon ka Padi. Nagwa dya sa hayub-hayub nanday Bantiling kag mag-agto sa altar. Ginbuul ang plaslayt kag magbalik kanday Bantiling. Gindaho na ang plaslayt kay Bantiling kag magkuon, "Ang Ginuo gid lang ang makabulig sa bata mo, bukut ako."
Ginbaton ni Bantling ang plaslayt kag gin-ingud sa lapsag. Nagsiga ang plaslayt kang nabandug ni Bantiling ang paraandaran. "Buhi ang Ginuo!" ang singgit ka Padi. "Itagub sa lapsag ang ana iwag. Ang Ginuo ang magabantay sa bata nga dya kadya nga kagab-ihun. Pwidi run kamo mag-uli kag magpadayon ka inyo pagturog."
Pagkaaga, mainandamun nga gintungtong ni Bantiling ang plaslayt sa ibabaw ka altar. Dayon na ihaw ka manok kag magkuyang, tanda ka pasalamat sa ana pagluwas sa ana bata.
"Makagagahum gid man ang Ginuo," diklarar ni Ramag paltira. "Namula-mula ang lawas ka bata mo Bantiling. Tanda ria ka mayad nga panglawasun. Ipaduyunon mo ang pag-ampo kana sa Ginuo. Dapat, tayuyon ang pagpapulaw kaimaw ka Ginuo hasta nga magmayad ang kahimtangan ka imo bata."
Ginsunod ni Bantiling ang kuon ka paltira kag pito ka gabii nga ginapasigahan ka plaslayt ang lapsag. Kon aga, ana dya ginabalik sa altar kag kuyangan. Sa ikawalo nga adlaw, nagbalik ang paltira kag nagbahul ang ana mga mata sa ana nakita.
"Mga kaingud, bahul gid nga milagro ang ginpakita ka Ginuo kanatun. Ang bata ni Buga nga ari-ari, nagnami ang panglawasun nga daw pariho nga ginbata sa insakto nga bulan," ang indi maributay nga waragwag ni Ramag paltira.
"Makagagahum gid ang Ginuo nga buhi! Magaluhod kita kag magharuk sa Mahal nga Ginuo," ang mando ka Padi.
Sa liwan, naglinya ruman ang mga tawo samtang nagaluhod paagto sa plaslayt kag magharuk. Ang Padi, wara ti patay nga kimod-kimod sa himpit nga pasalamat sa andang dyos.
- Katapusan -