Tagahumuk
ni Cor Marie V. Abando
Nakaabot gid man si Mirang sa anda nga baryo, pagkatapos ka napolo ka toig nga pagpangamo sa America. Napolo ka toig nga koskos ka basin, pagdagnas ka salug nga bisan gasiling run ka limpyo, polo ka toig nga yaya sa mal-am nga tatay ka ana nga amo, kag napolo man nga toig nga pag-obra nga part time job ka bisan ano, maglowas lang sa pagbaligya ka ana nga lawas okon pagbaligya ka droga. Kag labaw sa tanan, nangin mabaskug tana sa pagyaya ka ana mismo nga kaogalingun para mangin mabaskug bisan pa nagaisaranhun sa pangayaw nga lopa.
Bisan sa pagbakabaka na sa States, wara nalipatan ni Mirang ang pagpalangga sa ana nga kaogalingun labaw sa tanan. Importanti ang mabakud nga kaogalingun, kapin pa sa imosyon, paminsarun kag syimpri sa panglawasun. Gani, kang gin-alaw-alaw ka ana nga pamilya sa hurugpaan ka iroplano sa syodad ka Iloilo, haros indi makilala ka ana nga nanay, ang bata nga laon, hay wara man abi tana gagamit gid ka online video chat kon magkamostahanay tanda, poro lang tomalagsahun nga tawag tungud mahal man ang toro kang kada oras nga tawag sa Pilipinas.
Malabug ang nagahining nga bohok, manipis ang lawas piro may katibsolon kag indi malipud ang korti ka ana nga lawas sa sipot ka ana nga bistida nga asta sa tohod. Makita ang kinis ka ana nga mga siko nga daw siboyas sa kapotiun, pati run ang mga tohod nga daw kandila sa pagkatanos. Daw mistisa nga Koreana ang ana nga itsora, maanyag kag artistahun, kon ang mga taga-Ipil nga kasimaryo nanda ang pahambalun parti sa agot ni Nay Paula. Hindi malipud ang tsinita nga mga mata ni Mirang, midyo singkit, sigoro nabuul na sa pamilya ka ana nga nanay nga nalahian ka intsik sa linyada ka mga apoy.
Sa idad nga traynta i-singko, wara man lang dya nakapamana didto sa America kang kano, wara man ti nobyo okon textmate lang man. Bahul nga katingalahan ka ana nga mga amiga kang tanda nagtiriripon sa anda nga balay sa ikarwa nga adlaw ka ana nga pag-abot.
“Amiga, ti wara gid timo ka dawi didto haw ka poti sa America?” pamangkot ni Oding, sangka maistra nga laon nga gatodlo sa ilimintarya nga iskwilahan sa anda nga baryo.
“Hay, maan kanimo miga Oding, rugya kanatun raku man poti bay! Pili kaw lang garing kon diin nga parti ka lawas ang poti,” dayon nag-uruk-ukan kadlaw ang mga mag-amigahay sa lahug ni Mirang, samtang tanda nagalompagi sa salug sigi kaun ka mani nga tinanuk.
“Abaw! Wara gid timo nagabag-o! Daw amo kaw gihapon, paralahug,” hambal ni Ester nga sangka kagawad sa baryo Sinaha, ang piyak nga baryo sa diin masami tanda gapangayaw magbinayli kapin pa kon pista kag ispisyal nga mga okasyon.
“Maan nimo, Miga Oding, kinahanglan gid kapin pa kon ikaw nagaisaranhun sa America, dapat aram gid ikaw maglingaw ka imong kaogalingun didto. Andam lang garing hay kon basi masobrahan man, madakup kita ka tiriring, ti bagting gwa mo,” lahug liwan ni Mirang sa mga amiga. Dayon nagkirinadlaw ang tanan.
“Hay, ti, amo gid man ria kabay, kinahanglan gid nga indi magpadaug sa kasubu kang kabohi kapin pa sa imong pag-isaranhun hay kon hinalian, maoli timo rugya nga daw sa omang lang,” sabat ni Karya nga amiga da man, sangka impliyado ka NGO nga nagapaotang kang kapital para sa mga maniki nga mga nigosyanti sa anda nga baryo.
“Ti, Miga Mirang, ano bay tana imo sikrito nga daw naglain run gid tana timo? Kon sa Ingglis bala, physically changed! Sakto man ra nga inInggles ko?” yuhumyuhum nga pamangkot ni Kikay nga sangka amiga da man, nga nagapungko sa sopa, dara hosayhosay ka bohok ni Mirang ka ana nga alima samtang dya gasandig sa anda nga sopa.
“Ay, dali lang gali! May itogro liwan ako kaninyo, lowas sa mga ginpapasalobong ko kaninyo kahapon. Dali lang bul-un ko anay bala.” Nagbongkaras dya sa ginalompigaan kag nagdagundagun saka sa ikarwa nga panalgan ka anda nga balay, kag dayon nagsulud sa ana nga kwarto. Kang nagpanaog, may bitbit dya nga poyopoyo. Nagbalik sa banig nga ginalompigaan kag ginboksan ang dara nga plastik.
“Ano ria sulud ka poyopoyo mo man?” mangkot ni Daplang, ang amiga nanda nga ginpamataan ka bombay nga gapaotang sa mga may tyanggi sa anda nga baryo.
“Amo dya ang ginatawag nga tagahumuk, kon sa Inggles lucky charm okon pangpaswirti.” Ginpapakita ni Mirang ang mga madinoagun nga mga ma-intuk nga mga botilya.
“Sa dyang maniki nga botilya nakasulud ang tagahumuk nga halin pa sa dalum ka dagat. Amo dya ang ginatawag nga sea grass, hilamon-dagat kon sa Kinaray-a,” paathag ni Mirang sa mga amiga nga bag-o lang nakakita ka tagahumuk.
“Ti, iwanun mo dya, andut nga rakuraku gid dya haw?” dungan nga pamangkot ka ana nga mga amiga.
“Syimpri, ipanagtag ko kaninyo tagsarasara hay ang iban ka ra ipasalobong ko man sa iban ko nga mga kilala,” sabat ni Mirang.
“Dali lang, dali lang! Ti ano mahimo na kadya bay kon taw-an mo kami?” pamangkot ni Daplang samtang ginalantawlantaw ang sangka botilya ka tagahumuk sa ana nga palad. Intirisado gid maman-an kon ipiktibo ang lucky charm ni Mirang.
“Abaw, si Miga Daplang man tana, a! Syimpri kon may tagahumuk ikaw, dasig mag-abot ang mga swirti kanimo. Daw ginhagad mo bala tanda ka ra nga mag-agto kanimo.Indi lang magbisita ha, maabot gid ang swirti kanimo,” paathag ni Mirang sa nagakororisung nga amiga.
“Ti, wara run dya ti mga ritwal? Basi bala kinanlan pa ang mga parangadiun na kadya para lang magdukut ang swirti kanamun.” sogpon ni Esther.
“Hay, maan, wara run, a! Indi run kinahanglan ang oraorasyon ka ra dyan. Ako run lang ang maorasyon para kaninyo. Sakupun ta kamo tanan,” ang daw nayogit nga panabat ni Mirang sa mga amiga nga daw nagahawathawat man ka mangin ipikto ka tagahumuk nga torogro kananda ka amiga nga bag-ong abot halin sa Estados Unidos.
“Ti, tagpira kanamun ka dya bay?” hambal ni Oding nga bag-o lang nagbalik halin sa kosina nga nag-inum ka tobig hay nasal-ukan sa kinaun nga linaga nga mani.
“Tagsarasara lang anay kaninyo, budlay man kon tagdarwadarwa hay basi wara run ti swirti nga mabilin sa iban.” Dayon ginpanagtagan ni Mirang tagsatagsa ka mga amiga. “Kabay pa masonod ang mga swirti sa inyo pagpaoli. Indi nyo lang paglipati nga isulud sa inyong mga bag okon bolsa kon diin man mag-agto para magdukut gid ang swirti nga inyong ginapangita.”
“Dali lang amiga, may pamangkot gali anay ko kanimo. Natistingan mo run gamitun dya haw?” palagas nga pamangkot ni Karya kay Mirang.
“Huud, i, Day! Indi pa haw ibidinsya ang dyang itsora?” Dayon na kaput ka ana nga oyahun kag magpapisukpisuk ka ana nga mga mata. Nagkirinadlaw sanda tanda tanan.
“Yamowat gid timo, a,” sambit ni Kikay kag dayon magharakhak.
“Raku run nga swirti ang nadara ka tagahumuk kanakun. Amo ra gani nga namaraklun gid ako ka ria hay gosto ko man makaagum man kamo ka swirti,” hambal pa ni Mirang. “Tag-irigma run man gali, ti, maigma lamang kamo anay?” ang pangagda ni Mirang sa ana mga amiga kang nasiplatan ang rilo nga nasab-it sa anda nga dingding sa sala.
“Indi lang, Miga, salamat gid sa pampaswirti nga dya ha. Basi mabohayan liwan kami dya kar-on kon mag-igma pa. Ti, babay lang anay. Mabalik lang kami dya ogaring. Bohay pa man ikaw magbalik bay? Sa masonod pa man nga bolan, gi?” baribad ni Esther nga ginkompormihan man ka iban na nga mga amiga. Naglisinsya sanda nga mag-oli lamang anay kag tagsatagsa may ginabitbit nga tagahumuk.
“Sigi, salamat gid sa pagbisita nyo, ha? Oman sa liwan, indi nyo pagpabay-an ang mga botilya nga ria ha? Andaman kag amligan gid ka mayad,” hugut nga bilin ni Mirang samtang nagayuhumyuhum.
Nagligad ang pira ka adlaw, antis ang sangka simana, nagbalik si Karya kay Mirang nga nagahiribiun.
“Ay, abaw! Miga Mirang, ano man nga kamalasan akun dya man?” daw gapanghakruy si Karya sa gawang pa lang nanday Mirang. Daw nahangyus man si Mirang sa golpi lang nga pag-abot ka ana nga amiga nga daw matiyabaw.
“Miga Karya, naiwan ikaw? Pagkalma bi anay. Gosto mo alabaab nga tobig? Kapi? Bino?”
“Miga, pwidi bino lang, para magkalma ang dogo ko?” palihog ni Karya sa ana nga amiga.
“Abaw! Ti, sigi, dali dya sa lamisa hay maistoryahanay kita samtang gainum kaw ka bino.” Dayon nagpongko ang darwa sa karan-an kag gindawu ni Mirang sa amiga ang bino nga gin-ilig na sa kopa. “Ti, naiwan kaw haw? Daw mabolahog man ang bilog nga baryo sa imong tiyabaw sa gwa ka balay ba.”
“Hay, maan, Miga Mirang, na bodolbodol ako! Ang kwarta ka opisina gintakaw ka wara ko nakilala nga tawo. Maiwan lamang ako kadya man?” Daw maligid si Karya sa salug samtang indi na maman-an kon ano ang himoon, sa golpi lang nga pagtonaw kang kwarta ka ana nga opisina, kang ana dya ginbuul sa bangko para ipahuram sa sa anda nga kliyinti, nga nag-aplay ka loan ka nagligad lang nga adlaw.
“Ti, ano natabo haw? Amo ra ka wais kanimo, Miga, kag wara kasalir pagkatigri mo haw? Nabiktima kaw ka bodolbodol? Asig-asig man nga babayi dya, ay!” daw indi makapati nga hambal ni Mirang.
Dayon gin-istorya ni Karya nga bangud sa onipormi na nga ginasoksok, naman-an ka bodolbodol kon sa diin tana nagaobra. Nangalot lamang si Mirang sa nadangtan ka suud na nga amiga.
“Hay, maan, gani man, Miga, a. Ano hay gwapo man abi to kina ang nagpakilala kanakun. Namangkot kon paano mag-aplay ka loan sa amun opisina. Dayon amo to daw nadoraan lang ako ka animo, hay nami abi yuhum na kanakun kag nanghagad pa tana mamahaw sa sangka sikat nga ristobar to sa banwa,” panaysayun ka nagahiribiun nga si Karya. Si Mirang nalooy nga daw nayogit man sa amiga.
“Ti, amo gid ra mong. Ang gwapogwapo bala nga ra, amo gid ra. Daad ginpirung mo lang anay ang imong mga mata para indi mo masiplatan ang itsora. Danay, ano gid kato itsora na, haw? Ti, ginlibri na man ikaw?”
“Maan, miga a, daw si. ... daw si Aga Mulach haw. Maan, ako pa gani kato nagbayad hay wara kono tana ti sinsilyo. Bilog kono kwarta na.”
“Ay, boli! Aga Mulach man lang gali, daw maiwan kaw run? Ay, tabi nga mata imo ra. Asig-asig ta ka ra. Ti, lantawa natabo kanimo, hud!” sirmon ni Mirang sa daw karalooy nga itsora ni Karya. “Kag ikaw pa ang naglibri kana? Bilog kwarta na hambal mo? Natun, bilog adlaw sigoro nga wara ti kwarta,” ang haros pamoyayaw nga tono ni Mirang kay Karya.
“Iwanun ko ra bay? Hay, maan gani kadya, Miga, a! Wara pa kamaan opisina nakun to sa tulad. Maiwan ako kadya man? Diin ko pangitaun ang singkwinta mil nga gintaban ka gwapo nga to?” Daw matihin si Karya ka palibug kon ano ang mayad nga himoon na.
“Obosa ang bino bala nga ria anay. Basi karon maompawan pa masluk mo kag madumduman ang iban nga ditalyi parti kay Aga Mulach mo. Dali lang bala anay, diin run ang tagahumuk mo? Gin-iwan mo to? Nadara mo, wara?” osisa ni Mirang kay Karya nga daw nalingin run sa bino nga ginainum na.
“Miga Mirang, nabuka. Naholog abi sa akun bolsa. Orihi ko lamang natalopangdan kang may nabatian ako nga narupsak. Nalapakan gali ka bool ka akun sandal, kang gakarankaran ako kina paagto sa opisina,” hambal ni Karya.
“Ti, babay tagahumuk, i! Babay man sa singkwinta mil! Amo ra gali nga imbis prinsipi ang maabot kanimo, udum ang gwa mo. Hay! Maan miga, pagpahoway anay dyan. Aga Mulach man kato bay itsora na? Ti, indi ra budlay sagapun, hay si Aga didto lang man sa Manila. Basi may shooting pa to gani tulad.” gaugtas man si Mirang piro daw nayogit man sa naabotan ka ana nga amiga.
Nagwa anay si Mirang sa anda nga balay kag magpahangin. Daw nabota man tana ka tinsyon sa naabotan ka ana nga amiga sa bodolbodol nga artistahun. Borobhay, may nanawag kana. Si Oding, gadagundagun pasulud sa anda nga kodal daw nagalomawlomaw ang ana nga mga mata.
“Miga, naiwan ikaw?” Golpi lang nagkabalaka si Mirang kay Oding nga nagaparamola. Gin-agda na dya nga magsulud sa anda nga sala kag dayon na ginpapongko. “Miga Oding, naiwan ikaw? Lain imo pamatyag haw?” daw nataranta man nga pamangkot si Mirang sa ana nga amiga. Dayon ginkaptan na ang mga palad na ka dya nga nagaparangramig, pati ang oyahun nga nagaparanglapsi.
“Ay, Miga! Paghambal abi kon naiwan ikaw,” nagakabalaka nga pamangkot na kay Oding.
“Ay, abaw! Miga, nalipatan ko ang akun bag sa dyip, pagpanaog ko kina kang naghalin ako sa banwa. Didto pa bi to tanan mga papilis ko kag ang alahas nga inogprinda ko para ibakal ka abono ka oma,” panogidun ni Oding kay Mirang. Si Mirang galingin pa ang olo sa paraligban ni Karya.
“Ha? Ang bag mo nga ginpasalobong ko kanimo?” nahangyus nga hambal ni Mirang. “Ay, abaw! Ano man nga swirti ang nadangtan ka akun mga amiga,” ang tiyabaw ka pinsar ni Mirang.
“Huud, Miga Mirang. Ang bag nga gintogro mo.” Daw manangis si Oding sa atobang ni Mirang.
“Paano nga nabilin ang bag mo sa dyip?” dayon nga osisa ni Mirang.
“May nagtawag kanakun sa silpon samtang gasakay ako mong sa dyip. Tapos kang ginbuul ko ang silpon sa bag, wara ko dayon nasabak ang bag, nabutang ko sa kilid ko. Tapos nawili run ako ka istorya kag kang nanaog ako sa iskwilahan, orihi ko run natalupangdan nga wara ko gali nabitbit ang bag ko. Golpi pa abi nagpanaw ang dyip nga ginsakyan ko. Ginriport ko man, i, dayon sa polis. Hay, maan! Daad mabalik to ang bag ko, dayon pati ang mga sulud na,” saysay ni Oding sa natabo kana.
“Hay, maan, kabay pa, i, Miga. Kapin pa ang mga alahas mo. Dali lang bala, sin-o gid to haw ang nagtawag kanimo kaina nga pati bag nga importanti ang mga sulud nalipatan mo?”
“Si Karya nagtawag kanakun kaina. Daw indi ko gani maintindihan ang istorya na kaina hay gahud pa ang makina ka dyip pagtawag na kanakun. Gahuudhuud lang ako kaina kana,” panogidun na sa amiga.
“Si Karya! Hay maan, nimo. Toay si Karya mo sa sulud hud! Ginbodolbodol ni Aga Mulach pag-date nanda darwa kina sa ristobar. Dali lang, Miga Oding, sa diin mo tana ginatago ang imo nga tagahumuk?”
“Ang tagahumuk ko? Dali lang diin ko to kina ginbutang man?” nagalibug ang olo ni Oding kang indi na madumduman kon diin na gid man ginbutang ang ana nga lucky charm nga gintogro ni Mirang.
“Miga Mirang, nabasa gali to ka sabado pagpanglaba ko ka bayo. Nalipatan ko sa bolsa ka akun onipormi. Kang nakapkapan ko ang bolsa, botilya na lamang bilin. Naanod ka tobig ang ana nga sulud kang nagpamonlaw ako. Ano abi nahoslo gali ang ana nga takup,” isplikar ni Oding ka nadangtan ka ana nga tagahumuk.
“Ay, ti, amo ra gali, i. Indi run ikaw magkatingala, Day, hay ginlabhan mo gali tana ang swirti mo mong. Ti, basi to run to sa kanal nagdiritso,” lahug nga sirmon ni Mirang sa amiga nga maistra.
“Ano abi, Miga, hay nawili man takun ka kusu ka akun mga ralabhan. Dali lang hay sudlan ko bi anay si miga Karya. Mangkoton ko kon napapolis na run ang natabo kana.” Dayon ginsudlan ni Oding si Karya nga nagatoyayo run sa sobra ka inum ka bino.
Nagbalik sa gwa ka anda nga balay si Mirang. Padayonun na daad ang ana nga pagpahangin kang gintawag tana ni nanay na, may gasagap kono kana sa gwa ka anda nga gate.
“Miga Ester, dali dya! Rugya kanday Miga Oding kag Karya. Gusto mo mangapi kita?” hagad ni Mirang sa bag-o lang nag-abot nga amiga.
“Miga! Miga!” nagatorotombo gid si Ester sa pagsog-alaw ka ana nga amiga. “Nagdaug ako sa loto!”
“Tood kaw? Sogidi bi ako kon pira nadag-an mo?” sabat ni Mirang kay Ester nga daw indi gid mapunggan ang kalipay.
“Singko mil miga, singko mil!” Ginpakita pa Ester ang kwarta nga gindag-an na.
“Abaw! Tood kaw miga, ano nga mga nomiro haw ang nadag-an mo?”
“Miga, sinagodan nga mga nomiro dya.” Dayon ginpakita na kay Mirang ang listahan ka dinag-an nga mga kombinasyon ka mga nomiro .
“Mayad pa ikaw, Miga, swirti mo gid tulad sigoro.”
“Huud, i, Miga. Ginapangolintas ko gid nga daan ang tagahumuk nga gintogro mo. Lantawa bala hud! Ti, angay man kanakun?” Dayon ginpakita ni Ester ang ginapangolintas nga botilya.
“Miga, bagay man kanimo.” Dayon nagyuhumyuhum si Mirang kag gindapit dya pasulud sa anda nga balay sa diin si Oding kag Karya nagapanampuay sa bag-o lang nadangtan nga kadimalasun.
“Miga Ester, lantawa ang darwa natun ka mga amiga. Daw nahap-an ka bilog nga kalibotan. Ang sara naudum ni Aga Mulach, ang sara naamnisya tungud lang sa tawag sa silpon. Hay, maan! Sigi, dyan lang anay kamo ha? Lantawun ko lang kon naraha run ang soman ni nanay hay mamahaw kita.
Nagsulud si Mirang sa anda nga kosina. Nasapwan na didto si Kikay nga nagalogaylogay ka nagaparamilit nga soman.
“Miga, dyan kaw gali? Bag-o kaw lang? Dya timo sa kosina haw?” pamangkot na kay Kikay nga daw gaparamahulay ka logay sa kawa ka bag-ong bahit nga soman.
“Miga Mirang! Ay maan, gintawag ako kaina ni Nay Paula mong pag-agi ko. Madiritso pa daad ako sa balay garing hambal na mahapit anay hay dya kono kanday Oding, Karya kag Ester.” Wara patay pahid ni Kikay kang ana nga dahi.
“Ay, huud, miga! To tanda sulud. Nagsulud gani ko dya sa kosina hay magalo ka soman ni Nanay nga paramahawun. Sulud lamang to bala sa karan-an hay ako run lang magalo rugya ka soman.,” Nagsulud lamang si Kikay kag nasapwan ang mga amiga nga daw nagakororisung, maglowas lang kay Ester nga manayanaya ang itsora.
“Ay, abaw! Dya gali ang mga amiga ko, nag-iririwan kamo man? Ding daw indi madrowing itsora mo haw? Amo man si Karya, daw gaparamanug ang inyong mga itsora nga darwa. Sin-o nga tampohaw ang nagtampa kaninyo nga darwa man?” Lahug ni Kikay sa darwa.
Gin-istorya ni Ester kay Kikay ang natabo sa darwa nga mga amiga. Kag nagsabat dya, “Maan, hambal ko bay kaninyo nga ikadlaw ang mga libug nga ria. Lantawa bala hud, ang panit sa dahi nagakororinut run. Abi nyo mahilot pa ra ka Nivea facial lotion nga dara ni Miga Mirang? Indi gid haw. Amo ra nga ibangirit ang libug hay nagamal-am run kita kabay.”
Nagsulud si Mirang sa karan-an, bitbit ang soman. Dayon nagpongko sa bakanti nga porongkoan. “Hay, maan! Kan-i nyo ra bala anay ka soman, basi bay magpirilit liwan ang mga swirti nga nagtarabug sa inyong mga kalawasan.”
“Amo gani hambal ko kay Pidong, kon bulag, bulag, i! Total bukun kaw man si Tom Cruise. Bulagan gani ni Angelina Jollie si Brad Pitt mong.” Ginsaysay lamang dayon ni Kikay ang natabo kana ka nagligad nga mga inadlaw. Si Pidong ang nobyo na sa haros lima run ka toig. Golpi lang kono dya nagbag-o kang nag-ompisa iskwila sa Manila para sa sonod nga sakay na sa barko.
“Nasapwan ko run lang nga may ginakiringking run gali to sa Manila. Ang bayi pa ang nakasabat ka ana nga silpon kang akun gintawgan. Hambal ko run lang nga sigi padayona nyo lamang ra, total natak-an run man ako kana. Dayon ginhambalan ko ang bayi nga sa watchlist run ka PDEA ria. Bantaybantay kaw lang hay di lang man-an, makitkit run ria ka rihas.”
“Wanhaw, tagadiin gid ang bayi ni Pidong mo haw?” pamangkot ni Oding.
“May nagmono gani kanakun nga tagarugya kono, piro didto sa Manila nagatinir,” padayon nga panaysayun ni Kikay. “Ginhambalan ko gani ang bayi nga pabutangan na lagi ka alambri ang mga onto ni Pidong hay kon mag-ompisa run gani ang pagkitkit ka rihas, magkarataktak gid ang mga bangkil na karia. Ti, anoano mo lang kato, i, bampira kon magharkanay tanda nga darwa.” Golpi lang man tana nagharakhak sa kaogalingon nga istorya. Nagsonod man dayon nga nagkirinadlaw ang mga amiga.
“Tood ria, Miga, haw? Sa listahan run gid man si Pidong? Daw indi ako magpati ba. Ti, ano tana bay, pusher ukon user?” saligbat man nga pamangkot ni Esther.
“Miga Ester, lahug ko lang ria sa bayi na. Ambay kon nagpati to kanakun.” Dayon nagyuhumyuhum si Kikay kag magginhawa it dalum.
“Ti, Miga Kikay, diin mo tana ginbutang ang tagahumuk mo?” osisa ni Mirang kon nagamit na gid man okon wara ang botilya nga pampaswirti.
“Hay, Miga Mirang, ginpadara ko kabay kay Pidong ang tagahumuk ko. Ti, sigoro i, kana nag-agto ang swirti. Wara gid tana nagpamalikid kanakun ang lucky charm ko.,” Dayon na hirihi liwan nga daw sa wara lang nadoraan ka nobyo. “Daad gani lomay ang ginpadara ko kana, i. Linti nga laki ra, ay! Naglomawlomaw pa abi ang akun mga masluk kang nagpa-Manila tana, hay wara lang man bohay nga nag-abot halin sa barko kag dayon nagpanaw liwan.”
“Sigi lang, a. Kan-i lang ria ka soman, para magtam-is pa gid ang sonod nga maabot nga gogma kanimo. Indi mo ra malat-an, piro basi bay swirtihun ikaw sa maabot nga bag-o, indi bala?” laygay ni Mirang sa amiga.
“Amo gid, i. Dali lang, may balita gali kamo kay, Miga Daplang kon kamosta tana run? Namitlang na kato kanakun nga daw nagmayaday run tanda ka bombay nga tatay kang ana nga bata. Ano ria ka ohaw?” osisa ni Oding.
Nagsabat si Kikay pagtapos na tig-ab ka kinaun nga soman, “Ay, huud gali, daw haros kada gabii kono liwan gapamasyar kana si Canor.”
“A, ti, mayad gali ra, i. Kabay pa magtayoyon run man ang swirti kay Miga Daplang para magmayad man ang ana nga potoro kapin pa hay may bata tana nga ginapamalikdan,” hambal ni Mirang nga nagakabalaka man sa sitwasyon ka anda nga amiga.
Nawili run ka istorya ang mga mag-amigahay kapin pa hay daw wara pa hubadan ang nabodolbodol ni Aga, pati run ang nawigitan ka bag sa dyip. Nagsaylo tanda sa sopa kag magpadayon ka anda nga istorya.
“Hay, ang kabohi sabun. Gapati kamo mga amiga, paswirtiswirti lang gid man ria?” bangka ni Mirang sa pag-ompisa ka istorya.
“Gapati takun nga swirti mo kon may pagtinandus nga ginalakut. Ang tawag bala ra nanda nga kon positibo ikaw sa tanan nga bagay kag sa imong panurukan sa kabohi, positibo man ang mga risulta nga magaabot kanimo,” sogpon ni Oding.
“Sakto gid ikaw, Miga Oding,” ang sabat dayon ni Mirang. “Ang mga tagahumuk nga ginpanagtag ko kaninyo, nangin simbolo ka akun positibo nga paglantaw sa kabohi ka tawo. Didto abi sa America, may mal-am nga naghambal kanakun nga magbakal. Hay wara man ti madora kon mabakal ako, ti, nagbuul ako ka darwa dayon. Gin-istoryahan na ako dara laygay, kon paano makalampowas sa mga butang nga makapaguba ka pirsonalidad ka tawo. Parihas ka botilya ka tagahumuk, gamay lang piro sa sulud na ang hilamon-dagat nga bisan ano pa ka baskug ka tobig sa baybayun, gapabilin dya nga gaangut sa baras bisan pa nagalihaylihay. Ti, daad amo man kita ka ria, indi bala?”
“Ay, abaw! Kanami gid a ka laygay ka amun nga amiga nga dya,” hambal ni Karya nga daw midyo nahimasmasan run man sa natabo kana.
“ Kabay pa, i, nga amo man kamo karia hay bisan pa kon makabalik run man ako sa lopa ka mga poti, gosto ko sa liwan nga pagkirit-anay natun, gapabilin kamo nga mabaskug. Luyag ko pagbalik ko makaharakhak liwan kita it masadya.”
“Ay, abaw!” saligbat ni Kikay. “Daw wara lang gid gali man-an miga, mabalik kaw run sa abrod. Indi mo paglipatan magdara liwan ka tagahumuk kon mag-oli kaw liwan rugya ha?”
“Syimpri, Miga, dar-an ta gid ikaw, bisan sangka tabongos pa.” Dayon tanda nagkirinadlaw. “Basta promisa nyo kanakun ha, nga magpabilin gid kamo nga mabakud bisan ano pa nga unus ang magaabot hay wara ti makabari ka atun kalag kon wara kita ka pahabyog.” Golpi lang daw nasubuan dya sa marapit run lang nga pagburuglaganay. “Piro sigi lang, basta padayon lang ang gogma sa kada isara. Bisan ano pa ka rayu ang ginadangatan, gabalik man gihapon sa gamot nga ginhalinan.” Kon anoano run lang tana ang ginapaminsar ni Mirang. “Amo gid man ra sigoro kon gabiya ikaw sa imong mga suud nga abyan kapin pa sa imong pamilya. Daw haros tanan run lang nga mayad itogyan mo kananda.” Dayon na panghayhay ka madalum sa nadangatan ka ana nga paminsarun.
Kang likup ang sirum, ginhawidan na ang ana nga mga amiga para magyapon imaw ang ana nga bilog nga pamilya. Sa pinsar ni Mirang, kasadya lang lantawun kon ang mga palangga sa kabohi, nagapabilin nga mabaskug bisan pa pira ka tonilada ang mga paraligban.
“Sigi, amligan ang mayad nga panglawasun. Kinahanglan gid nga mangin mapagrus sa mga pagtiraw nga maagyan hay kon lawas gani ka tawo ang may dipirinsya, maomid gid ang tanan sa ana nga kabohi.,” Nadumduman na nga laygay ka mal-am nga nagdawu kana ka ana nga ona nga botilya kang hilamon-dagat nga ginatawag tagahumuk.
- Kataposan -