Inaswang
ni Jessie M. Valenzuela
Manayanaya ang pungyahun. Maputi kag mapino ang supat. Manami ang lawas kag budolbudol turukun. Ilabi sa tanan, makawirili kon istoryahun. Amo dya ang masami nga mabatian kon pagahambalan si Indang.
Suno sa mga soltero, wara pa ti may nangisug nga magpamasyar sa daraga hay ginakuno ang anda pamilya nga may ginatago nga sikreto. Magluwas sa amo nga haum-haum, wara man tanda ti may iban pa nga mahambal parte kay Indang kag wara pa man mapamatud-an nga may lahi tanda nga aswang.
“Dang, diin ikaw maagto?” ang pamangkot ni Kokoy sa daraga kang nakita na dya nga naglabay sa tiyangge.
Ginturuk lang tana ni Indang, nagyuhum kag magdiretso sa ana nga pagpanaw.
“Abaw, wara na gid ako ginsabat. Gwapa man daad pero daw supplada ba,” nagakalot kang ulo nga daw nagasungon nga hambal kang soltero.
Si Kokoy kilala sa anda lugar nga ralagsun kang mga bayi, daraga man, balo, laon, ukon bisan may bana run. Indi man katingalahan hay sagad tana magsipal basketball, mataas, maskulado, kag tisuyon.
“Abaw, daw gin-isnab ikaw ni Indang, Koy? Indi bay makasaler ang lumay mo kana,” sunlog ni Manang Sabeth nga tag-iya kang tiyangge nga kilala man nga manogduhol ka istorya sa anda nga kalye.
Nagalungulungu lamang na nagbalik pungko si Kokoy kag gin-ubos ung-ung ang bilin na nga irimnum.
Manogsirum run kag kinahanglan na mag-uli antes magdulum agud mapugo na ang anda mga kasapatan.
Ang baryo kang Igwangtiwang medyo marayu sa banwa. Tag-dos syentos ang plete kon magsakay sa habalhabal halin sa banwa. Gamay lang ang mga panimalay kag daw haros pira ka metro ang distansya kang mga poste kang kuryente sa karsada nga nagatugro kasanag sa mga taga-baryo nga magab-ihan kang uli.
Medyo nawili si Kokoy kag nakaubos run kang tatlo ka botelya kang Redhorse sa tiyangge nanday Manang Sabeth antes magdesisyon nga mauli.
Nadumduman na nga may mga nagalagaw nga istorya nga kada mag-abot ang gabii, pira ka mga kasimaryo nanda ang makabati kang tiktik ukon kulaskulas sa anda mga atup, ugsadan, ukon rapit sa anda mga bintana. Sa paminsar ni Kokoy, basi tuod gid man ang anda suspetsa parte sa pamilya nanday Indang.
Pagkatapos kang kinse minutos, nakaabot ang soltero sa andang balay. Nagpahuwayhuway lang tana gamay kag nadumduman nga wara pa gali mapugo ang mga manok kag wara pa mabuul ang tatlo nanda ka kanding sa durog rapit sa suba.
Ginbitbit ni Kokoy ang hasag kag mag-agto sa durog. Samtang nagapanaw, may nabatian tana nga mga huni kang nanarisari nga mga pispis. Wara lang sa bungug na hay naanad run man tana sa kahagnup kang kagab-ihun. Kang hinali lang, daw may gulpi naglagpok rapit sa mga tinanum nanda nga Madre de Cacao.
Nakita na nga nag-uyug ang mga kahoy. Pagkatapos may nagbutokbutok nga huni kang manok. Sa ana pagkamaan, antes tana naghalin, napugo run tana ni Nanay na tanan nga mga manok nanda kag imposible nga may nabilin pa sa guwa.
Amat-amat nga ginparapitan ni Kokoy ang Madre de Cacao samtang ginahunos ang bingangon sa ana nga tagub. Gulpi lang nagbutwa si Indang nga nagagurumon ang buhok kag may mga bakiras nga daw bag-o lang halin sa pagpangdumog nga may ginakaptan nga manok. Sa kakulba, gulpi nga nag-isol si Kokoy samtang nagahugut ang ana nga pagpangyabut sa bag-ong baid na nga binangon.
“Dang, indi man takun pagpahuga. Sangka baryo lang man ta bay? Ngita lang to kang iban nga aswangun,” ang nagapakitluoy kag ginakulbaan nga hambal ni Kokoy sa daraga. Tapos, madasig nga ginkuot ni Kokoy ang dara na nga luy-a kag ginpakita kay Indang. “Purya aswang, purya usog, purya tuyaw, purya ulin,” sunodsunod nga mitlang ni Kokoy.
Gulpi lang nga naglain ang itsura ni Indang kag hinali nga ginsurong si Kokoy kag gindumog.
“Buhay ko run ikaw gusto, Koy. Gani kadya nga gabii indi pwede nga makapalagyo pa ikaw kanakun. Kada sirum, dya ako nagapalipud sa Madre de Cacao agud panilagan ko ikaw. Swerte ko gid nga naabutan ko ikaw kadya.”
Pagkaaga, nabalitaan run lamang sa baryo nga wara run kauli si Kokoy sa anda balay. Kag pagkahapon, naman-an man man nga gulpi lang nadura si Indang kag ana bilog nga pamilya.
Pagkatapos kang sangka tuig, nahangyus ang mga sunoy sa tiyangge kang hinali lang nga may nagpundo nga habalhabal. Bahul pa gid ang anda nga pagkatingala hay ang sakay nga pasahero amo si Kokoy kag may bitbit nga bata nga sa anda pagbarabanta mga darwa ukon tatlo pa lang ka bulan.
“Hala, buhi kaw pa gali, Koy? Kag sin-o tana ria bata ginabitbit mo?” sunod-sunod nga pamangkot ni Nang Sabeth nga indi makapati sa ana nga nakita.
“Huud, Nang Sabeth! Ako dya, wara run ti iban. Dya gani may bata run kag laki gid. May masunod run sa akun apelyido,” nagayuhumyuhum kag pabugal nga sabat ni Kokoy.
“Ay, maan, abi tana namun ginlasa kag ginhimo run ikaw nga dinuguan nanday Indang hay nadura man tanda sa baryo kang adlaw nga nabalitaan nga nadura ikaw. Abi tana namun nga inaswang run timo.”
Ginpatpat ni Kokoy ang matuod nga natabo kana.
“Ay, abaw, indi matuod nga aswang kanday Indang Nang Sabeth. Sa pagpamatuod, kang gabii nga nasug-alaw ko tana didto nga nagapalipud sa Madre de Cacao sa suok antes magdulhog sa durog, ginpakitaan ko tana kang luy-a. Abi ko nga mahadlukan hay amo ria ang istorya nga ginakuno tanda nga aswang. Lantu mo kon ano ang sabat na?
‘Koy, insakto gid ria imo nga luy-a. Tutal may dara man ako nga manok, may tanglad man kag kapayas to sa balay. Didto lamang run yapon hay maraha kita kang tinola.’
Naluyag man gali kanakun si Indang. Insakto man nga pagkagaa, mapanaw tanda nga magpamilya sa Manila hay may obra nga nagahulat kay tatay kag nanay na. Nagtawas lamang ako agud makapangita man ka obra. Kag didto nag-umpisa ang amun nga pagpalanggaanay ni Indang.”
Nakatapos lang hambal si Kokoy kag amo man pag-abot kang darwa pa gid ka habalhabal angkas si Indang kag ana nga mga ginikanan.
“Nang Sabeth, dya run gali ang nagyanggaw kang akun baratyagun. Mauli kami danay hay sigurado nagahulat run to kanday Nanay kag Tatay sa anda nga apo. Mauna tamun!”
Pagkalampuwas panaw ni Kokoy kag kang ana mga ugangan, hinayhinay nga nagsunod nga magpanaw man si Indang. Pero antes magdiretso, nagbalikid tana sa tiyangge, nagyuhum kag maghambal “Mabalik lang ako kar-on sa gabii!”
- Katapusan -