Sinakol
ni Danny S. Tabuyan
Namasyar si Dodoy sa balay ni Tiya na Loling nga magurang ni nanay na. Mahilig si Loling magraha kang mga karan-un agud ilibud sa baryo agud may kitaun para sa adlaw-adlaw nga mga kinahanglanun.
Naabutan na si Tiya Loling na nga nagalidgid kang kamote kahoy sa naba nga lamisa sa kusina.
“Tiya, ano ginahimus mo?”ang pamangkot kang napulo ka tuig nga si Dodoy.
“Maraha ako, Doy, ka sinakol. Dali buligi ako,” ang sabat kag panghagad kang tiya.
Gindaho kang bata ang rilidgidan kag ang lapad nga lahang nga buta kang pinanitan kag nahugasan run nga mga kamote kahoy nga ginduhol kanana ni Tiya Loling. Dayon lupiga ni Dodoy sa salug nga kawayan kag tangday kang rilidgidan sa lahang kag mag-umpisa ka lidgid.
Ang rilidgidan nahimo sa ginkwadro nga kahoy kag ginputos kang sinas, kag dayon ginbuhobuhuan ka maikit kang lansang halin sa sulud agud ang tarum sa guwa makakuskus kang kamote kahoy.
Wara lang buhay naubos run ni Dodoy ang anang rilidgidun hay nawili kang andang istoryahanay kang anang tiya. Dayon man buul kang tiya kang linidgid kag pugaun. Ginpain na ang pinuga sa pinugaan.
“Tiya, iwanun mo tana ang pinuga nga dya bay? Ulaun mo lamang?” ang pamangkot kang bata.
“Ay, indi, Doy! Butang lang anay dyan sa binit kag palugdangun,” ang sabat kang tiya, “hay ibuladun ko ang anang lugdang kag gamitun nga pang-amidol kang mga kapay kag pantalon ni Tiyo mo Pidyong.”
Dayon buul ni Loling kang pinugaan nga kamote kahoy kag ginkay-ag na dya sa kararaw nga ginhanigan ka dahon kang saging kag kag ginburibudan kang sangkidit nga kalamay nga pula agud magturotam-is ang damil kang anang rarahaun. Ginlaktan na dayon ka kinudlit nga kulabo. Kang mahuman na run ang anang pagsamo ka linidgid, ginbuul na ang ang gagmay nga mga lata kang gatas nga ginbuhobuhuan kang lansang sa andang idalum ka dya, kag ginpanghugasan agud gamitun sa pagraha kang sinakol.
Ginbuul na dayon ang bahul nga daba nga ginatawag bag-angan agud nga gamitun sa pagpausbong. Ginasudlan na dya ka tubig hasta nga haros tunga ang sulud. Ginaputos kang gingaang nga dahon ka saging kang pira ka sampaw ang baba ka bag-angan kag ginahigtan kang bunlak nga linubid agud maghugut ang tabon, dayon ginabuhuan sa tunga nga igo lang makasungaw ang usbong sa ginatungtong nga lata ka gatas.
Ginpabulig ni Tiya Loling si Dodoy nga kaptan na ang baba ka bag-angan nga may dahon agud mahugut na ang pagbugkus kalubid sa liug ka daba.
Nagakaput lang si Dodoy ka bag-angan, nagadamguhanun run nga bugtaw nga makakaun kang mahamot nga sinakol. Wara na run mamarasmasi nga nadamil-an na run ang daba.
Sa hinali lang nagpugaas kag nagsigawak ang tubig sa salug nga kawayan. Narupsak ang bag-angan kag nag-alimunaw ang damguhanun ni Dodoy. Napukaw kang matunog nga harakak ni Tiya Loling.
- Katapusan -
Namasyar si Dodoy sa balay ni Tiya na Loling nga magurang ni nanay na. Mahilig si Loling magraha kang mga karan-un agud ilibud sa baryo agud may kitaun para sa adlaw-adlaw nga mga kinahanglanun.
Naabutan na si Tiya Loling na nga nagalidgid kang kamote kahoy sa naba nga lamisa sa kusina.
“Tiya, ano ginahimus mo?”ang pamangkot kang napulo ka tuig nga si Dodoy.
“Maraha ako, Doy, ka sinakol. Dali buligi ako,” ang sabat kag panghagad kang tiya.
Gindaho kang bata ang rilidgidan kag ang lapad nga lahang nga buta kang pinanitan kag nahugasan run nga mga kamote kahoy nga ginduhol kanana ni Tiya Loling. Dayon lupiga ni Dodoy sa salug nga kawayan kag tangday kang rilidgidan sa lahang kag mag-umpisa ka lidgid.
Ang rilidgidan nahimo sa ginkwadro nga kahoy kag ginputos kang sinas, kag dayon ginbuhobuhuan ka maikit kang lansang halin sa sulud agud ang tarum sa guwa makakuskus kang kamote kahoy.
Wara lang buhay naubos run ni Dodoy ang anang rilidgidun hay nawili kang andang istoryahanay kang anang tiya. Dayon man buul kang tiya kang linidgid kag pugaun. Ginpain na ang pinuga sa pinugaan.
“Tiya, iwanun mo tana ang pinuga nga dya bay? Ulaun mo lamang?” ang pamangkot kang bata.
“Ay, indi, Doy! Butang lang anay dyan sa binit kag palugdangun,” ang sabat kang tiya, “hay ibuladun ko ang anang lugdang kag gamitun nga pang-amidol kang mga kapay kag pantalon ni Tiyo mo Pidyong.”
Dayon buul ni Loling kang pinugaan nga kamote kahoy kag ginkay-ag na dya sa kararaw nga ginhanigan ka dahon kang saging kag kag ginburibudan kang sangkidit nga kalamay nga pula agud magturotam-is ang damil kang anang rarahaun. Ginlaktan na dayon ka kinudlit nga kulabo. Kang mahuman na run ang anang pagsamo ka linidgid, ginbuul na ang ang gagmay nga mga lata kang gatas nga ginbuhobuhuan kang lansang sa andang idalum ka dya, kag ginpanghugasan agud gamitun sa pagraha kang sinakol.
Ginbuul na dayon ang bahul nga daba nga ginatawag bag-angan agud nga gamitun sa pagpausbong. Ginasudlan na dya ka tubig hasta nga haros tunga ang sulud. Ginaputos kang gingaang nga dahon ka saging kang pira ka sampaw ang baba ka bag-angan kag ginahigtan kang bunlak nga linubid agud maghugut ang tabon, dayon ginabuhuan sa tunga nga igo lang makasungaw ang usbong sa ginatungtong nga lata ka gatas.
Ginpabulig ni Tiya Loling si Dodoy nga kaptan na ang baba ka bag-angan nga may dahon agud mahugut na ang pagbugkus kalubid sa liug ka daba.
Nagakaput lang si Dodoy ka bag-angan, nagadamguhanun run nga bugtaw nga makakaun kang mahamot nga sinakol. Wara na run mamarasmasi nga nadamil-an na run ang daba.
Sa hinali lang nagpugaas kag nagsigawak ang tubig sa salug nga kawayan. Narupsak ang bag-angan kag nag-alimunaw ang damguhanun ni Dodoy. Napukaw kang matunog nga harakak ni Tiya Loling.
- Katapusan -