Ang Bituon ni Pandoy
ni Mary Joy C. Uniana
Rapit run lang magbukas ang klase pero si Pandoy daw namayha run daad mag-eskwela hay sambilog gid lang ang anang uniporme kag daan pa. Pinanubli na lang abi halin sa anang paryente. Uba-laba, suksok-mara, kon si lola na pa ang pahambalun. Ang iban tana nga mga bata nga parehas kana nakapamakal run kang mga bag-o nga gamit hay may kuwarta sanda. Nadugangan pa gid ang anang kasubu hay wara man tana it bag-o nga sapatos kag sinelas. Pirme lang tana ginakadlawan kang anang mga klasmeyt kauna hay bahul kana ang sapatos nga gintugro kang anang pakaisa. Dayon kon ipauba gani kang maestra ang andang sapatos antes magsulud sa hulut-klasehan nga may mahining nga salug, namayha tana hay gisiun ang anang medyas tapos halog pa.
Kada adlaw ginapanaw na lang paagto sa eskwelahan—aga kag hapon, bisan nagainit ukon nagauran. Kon nagauran gani, nagahapit tana sa kasagingan kag magbuul kang dahon kang saging para ipandong sa anang ulo. Ginaputos na lang sa plastik ang anang mga gamit agud indi mabasa. Kon kaisa, ang ginkalokalo nga kan-un sa aga ginabalon na para sa igma. Ang andang dapli ginisa nga tangkong nga may ginamus. Ugaring gusto na gid makatapos sa anang pagtuon agud makabulig sa anang pamilya kag makatibawas sanda sa kaimulon. Gani bisan mabudlay, agwantahun na.
Pirme na gid madumduman ang panambitun kang anang tatay: “Bawia ninyo kami hay wara tamun kaeskwela. Mag-eskwela kamo ka mayad, hay amo lang ria ang sarang namun nga ipanubli kaninyo kag amo ria ang manggad ninyo nga indi makawat kang iban. Agwanta lang anay kamo kadya hay imol pa kita. Himurat lang kamo agud sa urihi magtawhay man ang atun pangabuhi.”
Ang hambal ka anang tatay nangin inspirasyon ni Pandoy sa pagtuon. Luyag na makatapos bilang sangka marinero. Gusto na man makapanglugayawan sa iban nga lugar, bangud pirme lang taramnan ang anang ginapanawan. Imaw kang anang tatay sa uma, mga kasapatan ang pirme na ginaasikaso. Manami lang hay bisan ginakulang sanda, masadya kag nagahiriugyon ang andang pamilya. Buta sanda kang pagpalanggaanay kag pagbinuligay.
Gin-umpisahan ni Pandoy ka tipon ang anang mga mahi pa nga notebook, dayon ginpain na ang wara it mga sinulatan, kag gintahi dya kang hilo-baynti para magamit sa abre-klase. Ginlabhan na liwan ang anang uniporme kag medyas agud bisan daan lang malimpyo kag mahamot.
Ginadayaw sanda nga panimalay sa andang sitio bangud sa andang paghimurat. Kada tuig, nagasaka sa entablo ang mga ginikanan ni Pandoy agud takdan tana kang medalya kag tugruan kang sertipiko bilang honor student. Ginahimuratan na nga mangin iskolar sa pira ka adlaw agud tayuyon ang anang pag-agum kang edukasyon. Para kana, hindi upang ang kaimulon agud ang handum maagum.
- Katapusan -