Hunahuna
ni Rejie A. Talagtag
Manugsalop dun ang adlaw kag nagatarithi pa piro mas aslug ang ilig kang anda mga luha, pwira lang kanakun. Ang anda mga paminsarun may ginawakal piro indi ko maintindihan tungud mahinay kag sararakut. Nagparapit ako gamay sa bayi sa akun tupad.
Si Lagring – Wara pa kita tapos maghambalanay. Baliki ko. Baliki ko.
May nadumduman ako, nagsuay gali kami kang akun sawa kaina. Gaugtas ako tungud wakalan amu nga naggwa ako sa balay para magpahangin. Piro nagbalik man ko dayon. Nakita ko ang ingud ni Lagring, nagyuhum ako kag nagparapit.
Si Maymay – Buhay tana si Tatay man? Ay, may kuti sa dalum kang kasoy. Bul-un ko bala.
Kag nagdalagan si Maymay parayu. Gintawag ko piro daw sa wara lang kabati. Mga bata gid tuod. Ano ayhan ang nagakatabo man?
Naglibot ang akun panuruk sa mga tawo kaimaw namun kang may nadiparahan ako nga bata nga laki sa marayu. Nagparapit ako para mangusisa kana. Tungud madulum dun indi ko mamulalungan ang ana itsura. Gindasig ko ang panaw paagto kana kang hinali lang may nagbukas kang gawang kag ginguyod ang bata pasulod sa balay.
Ginsundan ko tanda piro may distansya gamay para indi nanda ako madakpan. Nagsaka sa ibabaw ang bata nga laki samtang ang tawo nga nagbutung kana pasulud nagatalikod kag nagapanibako. Nagparapit ako piro nagpanago sa kilid kang sala.
Si Manuel – Pasinsyaha ko, Nong, sala ko gid dya tanan.
Ano ang buut hambalun ni Manuel, man? Burubhay may mga kahig nga nagadalagan panaog. Nagbalikid kami nga darwa sa ginhalinan kang kalas. Ang bata nga laki. Kang pagkakita ko ka nawong na, nagdasig ang pagkubakuba kang dughan ko kag daw ginatuslok ang akun nga paminsarun kang linibo nga dagum. Amat-amat, nadumduman ko dun ang mga bahin kang nagkaratabo. Ang ginhalinan kang tanan nga dya.
Si Maymay – Tay indi takun Tay. Baho kaw whiskey. Aguy Tay! Masakit. Indi takun. Aguuyy!
Si Manuel – Nong, tama dun da. Maluoy kaw man sa sawa mo. Husto dun da nga kastigo kana.
Si Lagring – Sigi, paglayas! Mamangkot pa kaw kon andut nadura ang amor ko kanimu. Layas!
Tanan nga to, nasaksihan ni Mitoy. Ang bata nga laki. Ang akun subang. Nagkamang ako pabalik sa gwa balay. Didto ko nakita nga may ginatumpukan gali ang mga tawo. Nagahapa sa aragyan. Duguan. Ako. Dayon ko balik liwat sa sulud. Naman-an ko dun ang sunod nga matabo. Kinahanglan ko tana mapunggan.
Bang!
Nagdinalagan ang mga tawo paagto sa balay. Si Manuel, nagaubo kang dugo samtang nagarawit ang kilid. Ginkupkupan ni Lagring.
Si Lagring – Indi ako pagbaya-i. Baliki ako. Baliki ako!
Masakit sa dughan nga ako nagparayu kag nagparapit kay Mitoy. Sa alima na ang pusil ko. Nagaaso.
Si Mitoy – Parihas kamu ni Tatay. Parihas kamu sapat! Tama lang da kaninyo. Dapat kamu mapatay!
Ginuo ko! Ano ang napinsaran ko andut nahimu ko dya? Patawara ako! Ang nahambal ko sa akun kaugalingun.
Sa sagwa ka balay malinung nga nagasipal si Maymay sa dalum kang kasoy imaw kang kuti nga nakit-an na.
Kag nagbaskug ang uran.
- Katapusan -