Smagul
ni Salvacion S. Maldecir
Naandan run namun kang akun mga abyan nga magpanaw paagto kag pauli halin sa iskwilahan. Masadya gid kabay kon raku kamo nga naga iririmaw sa pagpanaw sa dalan, kapin pa kon marayu ang inyo nga ginaiskwilahan.
Kon tag-ururan, naga paindis-indis kami ka akun mga abyan sa pagpakut kon mabunuk gid man ang uran ukon indi. Kapin pa kon nagadulum run sa iraya. Tokatoka kami sa pagdara ka payong para kon mag-uran gani, ang may payong ang masusuon ka gamit namun samtang ang iba nagarigos sa uran.
Sa pagtupa ka uran, nagahirinugyaw kami hay buut hambalun makasipal run kami kang baroto nga smagul. Mansig hukas run kami ka sangka paris nga smagul dayon palutawun sa kalog sa kilid kang karsada sa diin ang tubig-uran tayuyon nga nagailig paagto sa tamburong. Nagadinalagan kami kara sa pagsunud kang sangka paris namun nga smagul. Amo dya ang baroto nga wara ti may nagadikta ukon nagamaniobra ka anang lihuk hay kapagrus ka tubig ang nagadara kana asta sa ana nga madangatan. Daw kaangay man sa atun nga pagpangabuhi nga masarangan man natun nga magpadayon basta may balon lang nga kaisug kag pagsarig sa kaugalingun hasta malab-ot ang atun handum.
Isara ka bis, ang bag-o ko nga smagul ang gingamit ko para palutawun sa tubig. Bangud madasig ang ilig, gindurupan ko man ka dalagan kag ginasundan ka panuruk ang makid-ul ko nga mga smagul.
"Tata, hinayhinay lang hay danlug ang karsada,” padumdum ka akun miga.
"Sigi lang bla! Gaandam man ako,” sabat ko nga daw sa wara sa bungug. “Sulug daan ang tubig sa kanal, kar-on indi ko maabutan ang smagul ko," sugpon ko nga wara nagabahar ang pagdalagan hay midyo marayu run ang antad ko sa akun nga smagul. Samtang gahagunus ang dalagan ko, gulpi lang nga naduraan ako kang balansi kag nakadagpa. Mayad lang gani hay ang tuhod kag butkun ko lang ang namukmukan, bukun ti uyahun.
"Araguy! Tabang!” singgitan ko. “Abaw! Ang smagul ko wara run. Karaan gid ako kadya kar-on ni Nanay," ang akun nga paranambitun.
Dalidali nga nagparapit ang akun mga abyan. Ginhakwat nanda ako para pabangunon, dayon agubay kag ihatud ako pauli sa balay.
"Ay, abaw, Ta! Nagpaandam kabay ako kaina,” ang nahambal ka akun abyan.
"Ti, nag-andam man ako. Ugaring naduraan lang ako ka balansi. Pwidi ay, lihog ko lantaw sa tamburong kon rugto ang smagul ko,"ang akun nga pangabay.
"Dilikado, Ta. Dalum ang tubig sa tamburong kag nagabuyung-buyung pa,” paathag ka akun amiga. “Ang importanti mayad ikaw kag bakiras lang naaguman mo.”
Matawhay kami nga nakalab-ot sa balay. Bahul ang akun nga pasalamat sa mga abyan hay wara nanda ako ginpabay-an.
“Ta, sa dason gani, pagpamati man ay sa mga pahanumdum kanimo,” ang hambal ni Nanay. Mayad hay wara na ako ginkaraan.
“Huud Nay. Pasinsya gid,” mapainubusun ko nga sabat. “Ti, Nay, pwidi ko ayhan buk-un alkansiya ko para ibakal ka smagul?” pamangkot ko.
“Ay, ti, amo gid lang ra, ih, hay ang bag-ong bakal ko nga smagul mo pinaanod mo timo.”
- Katapusan -