DUNGUG KINARAY-A INC.
Tamyawa kami
  • Balay
    • English
  • DK
    • Damgohanun
    • Kasaysayan
    • Tagdomara
    • Katiringban
    • Minsahi
    • Manonolat
    • Pahanumdum
  • Bando
    • Balita
    • Hitabo
    • Anonsyo
    • Bantala
    • Handumanan
  • Padya
    • Padya DK 11 (2017) >
      • Giya kag Pagsorondan 2017
    • Padya DK 10 (2016) >
      • Mamugu nga Sogidanun - Mga Pasakup 2016
      • Sogidanun Pangbata - Mga Pasakup 2016
      • Binalaybay - Mga Pasakup 2015 >
        • Andut
        • Antikinyo: Sa Lowas kag Lawas
        • Binalaybay ka mga Pagbag-o
        • Karay-a Takun
        • Katul, Kalam, Pait, Tam-is, kag Aslum
        • Mga Binhi ka Paghandoraw
        • Mga Dapli sa Kan-un
        • Panabor nga Dalig, Namit!
        • Sa Doyan ka mga Balud
        • Yab-ok: Paghandoraw sa Ginhalinan
      • Giya kag Pagsurundan 2016
    • Padya DK 9 (2015) >
      • Mamugu nga Sugidanun - Mga Pasakup 2015
      • Sugidanun Pangbata - Mga Pasakup 2015
      • Binalaybay - Mga Pasakup 2015 >
        • Ako kag ang Pagtangis sa Mata
        • Asin sa Baybay
        • Mag-andam sa Buaya
        • Mga Pakpak ka Anghil
        • Mga Pintok sa Langit
        • Paghigugmaanay ka Langit kag Lupa
        • Pagpukaw sa Baratyagun
        • Palangga Ko Ikaw
        • Taning
        • Wara Nagabatang ang Istudyanti
      • Giya kag Pagsurundan 2015
    • Padya DK 8 (2014) >
      • Mamugu nga Sugidanun - Mga Pasakup 2014
      • Sugidanun Pangbata - Mga Pasakup 2014
      • Binalaybay - Mga Pasakup 2014 >
        • Abyan ukon Kaaway
        • Ang Pagrara kang Kinabuhi
        • Handurawun
        • Kay J
        • Kita Mangunguma
        • Kon Magpa-Manila ang Karay-a
        • Kutso-kutso
        • Mga Handumanan sa Sityo nanday Lola kag Lolo
        • Mga Pili nga Binalaybay Halad sa Dungug Kinaray-a 8 (2014)
        • Pagtamud
        • Pamangkot
        • Pangabuhian sa Kaumahan
        • Pinanggas ka Manunulat
        • Sa Pagsulat ka Akun Binalaybay
        • Tay Tama run ra nga Pamulang
      • Giya kag Pagsurundan 2014
    • Padya DK 7 (2013) >
      • Una nga Padya 2013
      • Ikarwa nga Padya 2013
      • Ikatlo nga Padya 2013
      • Mga Pasakup 2013
      • Giya kag Pagsurundan 2013
    • Padya DK 6 (2012)
    • Padya DK 5 (2011)
    • Padya DK 4 (2010) >
      • Ikarwa nga Padya 2010
      • Ikatlo nga Padya 2010
      • Hamili nga Pasidungug 2010
      • Giya kag Pagsurundan 2010
    • Padya DK 3 (2009) >
      • Una nga Padya 2009
      • Ikarwa nga Padya 2009
      • Ikatlo nga Padya 2009
      • Giya kag Pagsurundan 2009
    • Padya DK 2 (2008) >
      • Una nga Padya 2008
      • Ikarwa nga Padya 2008
      • Ikatlo nga Padya 2008
      • Giya kag Pagsurundan 2008
    • Padya DK 1 (2007) >
      • Una nga Padya 2007
      • Ikarwa nga Padya 2007
      • Ikatlo nga Padya 2007
      • Giya kag Pagsurundan 2007
  • Solatambung
    • Palantu
    • Hurubatun
    • Taposan
    • Siryi >
      • Ang Babaylan kang Panay
      • Ang Baol ni Inday
      • Handum
      • Hiwit
      • Lumay
      • Mga Panuytoy sa Pagsulat kang Kinaray-a
      • Ugsad kang Kinaray-a
      • Uyas kang Paray
    • Pabola >
      • Ritchie D. Pagunsan
      • Maria Milagros C. Geremia-Lachica
    • Pista >
      • Kirab
      • Uruk-ukan
      • Kaharadlukan
      • Binalaybay
      • Mitolohiya
      • Simana Santa
      • Paghigogma
  • Painoino
    • Alex C. Delos Santos
    • Alicia P. Magos
    • Anna Cecilia R. Pefianco
    • Arlene D. Nietes-Satapornvanit
    • Consolita V. Rubino
    • Cornelio V. Ysulat, Jr.
    • Danny S. Tabuyan
    • Emmy L. Masola
    • Jesus C. Insilada
    • Linda C. Arnaez-Lee
    • Ma. Felicia M. Flores
    • Mark Anthony Q. Orquejo
    • Maria Milagros C. Geremia-Lachica
    • Ritchie D. Pagunsan
    • Stephen Louie R. Checa
    • Dagyaw Manonolat
  • Panolatan
    • Binalaybay
    • Sogidanun >
      • Ang Pagbihag ni Tumaka Bulalakaw kay Maria Katsila
      • Sa Pagtubu kang Tahud
    • Karawat (Dula) >
      • Ang Pagpamalaye
      • Ang Kasal
      • Ang Bunyag
      • Kang Mapatay si Mr. dela Cruz
    • Pangsini >
      • Handum
      • Dumut
  • Obra
    • Pahambal >
      • Sugidanun
      • Ambahanun
      • Epiko
    • Libro
    • Sini
    • Mosika
    • Animasyon
    • Bibliya sa Pelikula
  • eBuk
    • Dayaun nga Tagipusuon
    • Handum
    • Hidlaw
    • Hiwit
    • Sa Pagtubu kang Tahud
    • Tatlo ka Sugidanun sa Pulong K
    • Una nga Bayli
    • Villa Dolorosa
  • Togda
    • Pautwas
    • Sulati kami
    • Bulig

Baryubay

7/19/2013

10 Comments

 
Picture
Litrato: Christiane Kingsley halin sa http://christianekingsley.blogspot.com

Baryubay
ni Consolita V. Rubino


Ang baryubay sangka pungango nga ginaangtan kang bunga, kaparehas kang bunga kang niyog, bunga kang bunga, bunga kang buri, kag bunga kang palma. Ang bunga sa anang baryubay makita lang sa pamilya kang puno nga palma.

Ginatawag nga baryubay tungud hay nagaangut ang mga bunga sa sangka pungango lang. Halimbawa, kon may nagasaka kang niyog kag magbuul kang sublayun, ginahambal nga sangka baryubay lang ang ginbul-an.

Bisan sambilog lang nga niyog ang nagakabit, may gina-angtan gid ria nga baryubay. Pero kon turukun kang marapit, makita nga ang iban nga niyog pulak ukon wara pa mahimo kag nagabukol pa lamang.

Ang sami kang kamal-aman nagahambal nga kon ang kaliwat ang pagahambalan, makuon ria nga “si kwan nga ria himata natun tungud hay sangkabaryubay lang ang atun ginhalinan kag burublagun.” Ti, ang baryubay nahimo nga pasumbingay parti sa relasyon. Ginpanuladan sa bunga kang niyog nga naghalin sa sangka baryubay kag ginburublag.

Husto nga paggamit

Ang pungango nga ginaangtan kang bunga kang niyog ginatawag nga baryubay.

Ang pungango nga ginaangtan kang paray ginatawag nga uhay.

Ang pungango nga ginaangtan kang bunga kang saging ginatawag nga sangkabulig.

Ang saging nga ginsipisipi halin sa sangkabulig ginatawag nga sangka sipi.

Ang saging nga ginpuksi halin sa sangka sipi ginatawag nga sangka tudlo.

Ang prutas may pungango nga malawhan ang karaptan kaparehas kang bugnay, manggaa, kag abokado. Amo ria ang ginatawag nga nagapurong ukon nagapururong kag pwede nga ipongpungon. Kon duro ang ginakaptan nga mga prutas, malawhan ang pungango. Amo ria ginatawag nga sangkapungpong gid. Indi run kinahanglan ang surudlan hay ginapungpong ang pagdara.
10 Comments
Rich Pagunsan
7/21/2013 06:08:07 pm

Nang Consoling, salamat gid sa dya nga tinaga. Kita nga mga Karay-a halin man sa sangka baryubay nga ginatawag Antique. Bisan diin nga banwa nagauli sangka ugat lang man ang ginhalinan. Padayon kita.

Reply
Consolita Rubino link
7/22/2013 02:14:07 pm

Richie duro gid nga salamat sa comment mo.

Ang tinaga nga Barayubay ginamitlang nga Barayubay. Kag kaparehas bala kang tinaga nga Salamat kon kaisa ginamitlang nga Slamat.

Sa atun pa ang baryubay kag barayubay parehas lang ang kahulogan.

Reply
Pauline
7/25/2013 06:19:35 pm

Good morning Manding Consing. Pwede bang spelling ng Baryubay ay BARAYUBAY? Salamat gid.

Reply
Manding Consing link
7/25/2013 11:17:51 pm

Huud i.....

Reply
Nenen
7/27/2013 01:50:23 pm

Nang Cons, ano ang malawhan - labug?
Ano ang pasumbingay - paraanggidan? Nami gid Nang hay nagadugang ang amun bokabularyo sa Kinaray-a. Salamat gid.

Reply
Manding Consing link
7/27/2013 08:45:35 pm

lawhan okon malawhan - ang buut nga hambalun amo nga malabug ang makaptan mo nga pungango.
Halimbawa kang sangka-uhay nga paray. Ang paray nga hybreed rice anang uhay lawhan okon labug ang distansya kang anang dahon paagto sa anang bunga. Pwede ria magakap kag anihun kang kayug. Pero ang paray nga miracle okon new variety gina-garab hay bukon it lawhan ang distansya kang dahon sa anang bunga. Kon imo nga himulalungan daw nagasugpon ang dahon sa bunga ka paray.

Pasumbingay - parable kon sa English
Paraanggidan - metaphor or figure of speech
halimbawa: Lantawa bala ang subay matandus maghakot kang anang pagkaon sa matag-init para may ikan-on sa panahon kang tig-uroran. Mag-amo man ikaw karia ka preparado parehas kang subay.

May pamangkot pa ikaw? Duro gid nga salamat sa mga pamangkutanun.

Reply
nenen
7/28/2013 04:00:39 am

Ay duro gid nga salamat Manang . Palagpat akun pero ang lawhan daw angut man sa lawug siguro or taas.

Maning Consing link
7/28/2013 06:30:19 am

Ang lawhan ginagamit lang ra ilabi run gid sa mga bagay nga pwede makaptan. Parehas bala kang luwag anang pakaw lawhan para kon igalo indi ikaw mapaso.

lawug - taas sa anang kataasun, pinakataas sa normal nga kataasun

Lawug ang mga magburogto. Ang iba tana nagatururupong lang pero may lawug gid nga nakalusot.

Reply
Rich Pagunsan
7/28/2013 10:49:22 am

Nang Consoling kag Nenen, nami ang bayluhanay ninyo rugya. Duro ang bag-o sa patin-an ko. Dugang dya sa bokabularyo. Salamat.

Reply
Fr. Danny
3/2/2015 11:12:59 pm

Ang "lawhan" gusto hambalun labug, kaangay ka sangka sahi ka isda nga bantalaan (tuna) may ginatawag nga "lawihan" hay malabug ang anang ikog kag sirik.Amo man sa sulog nga manok nga labug anang ikog, ginatawag man nga lawihan. Ang lawhan kag lawihan pariho ang kahulugan ugaring my ana ngakaigo nga gamit. Indi natun dya sarang magamit sa tawo nga kun-on tana nga lawhan ukon lawihan, hay lain ruman ang anang luyag hambalun.Ang tawo nga lawihan, "malawig ti sugid", "Parasugid" gusto hambalun, "Tikalun". ginamit kalabanan ang tinaga nga "lawi".

Reply



Leave a Reply.

    Pulong K

    ni Consolita V. Rubino

    Picture
    Si Consolita V. Rubino nagbahul sa uma nga nagapamugon lang. Pero bisan sa diin mag-agto, ang Kinaray-a nga hinambalan ginadara, ginagamit, ginapamaan, kag ginapabugal ni Consolita hay duna kag dumaan dya nga hambal nga pinanubli kang ana ginikanan.
    Padayon

    Sinulatan

    April 2016
    June 2015
    January 2015
    December 2014
    November 2014
    April 2014
    March 2014
    February 2014
    December 2013
    November 2013
    October 2013
    September 2013
    August 2013
    July 2013

    Kategoriya

    All

    RSS Feed

Dumuruaw
Salamat sa paghapit.
Luyag ko magbolig
Importanti nga mga PAHANUMDUM
© 2006-2018 Dungug Kinaray-a Inc.

Email: admin@dungugkinaray-a.com
✕