Ang mga Tulay kang Antique
ni Ellen T. Tordesillas
Pwede run kuno maagyan liwan ang tulay kang Paliwan.
Nami gid dya nga balita sa mga taga-Norte nga nagakinahanglan mag-agto sa San Jose ukon sa Iloilo.
Narangga liwan ang temporaryo nga embankment ukon dike nga himo kang Department of Public Works and Highways (DPWH) kang sarang-bulan kang nag-arapaw ang tubig sa suba kang Paliwan dara kang bagyo nga si Egay.
Temporaryo lang ang dike hay wara pa makid-an kang DPWH ang narangga nga tulay matapos ang bagyo nga si Paeng.
Kalbaryo
Kalbaryo gid tana sa mga nagabiyahe kon rangga ang tulay.
Nagbahul ako sa Guisijan, sa banwa kang Laua-an. Rapit kami sa suba kang Paliwan nga nagaagi sa sakup ka sunod nga banwa kang Bugasong.
Kang bata pa kami, diyan kami nagapamunak. Ang mga bugto ko nga laki kauna pirme nagapamana kang isda diyan sa suba.
Pero kon may bagyo, ang akun madumduman kang suba kang Paliwan amo ang nagaragasa nga tubig, kolor lupa, halin sa bukid dara ang duro nga mga nalukat nga puno-kahoy. Kaharadluk.
Ordinaryo run para kanamun nga kada bagyo nagarangga ang tulay. Pagkatapos kang bagyo ang tulay dyan run sa tunga kang suba. Ang mga bus sa idalum kang tulay nagaagi. Daw karadlawan. Ang iba nga biyahero, baruto ukon balsa ang ginasakyan. Ang biyahe nga raad sangka oras lang, nagaabot sa lima ukon anum ka oras.
Ang iba pa nga mga tulay sa Antique
Ang Paliwan Bridge isara lang sa maduro nga mga tulay sa Antique. Halin sa Guisijan hasta sa San Jose, ang kapital kang Antique, mga 50 ka kilometro and distansya, lima ka tulay ang kinahanglan agyan. Ang iba bugu lang. Pero may darwa pa ka tulay nga labug. Ang isara amo ang Pangpang Bridge sa banwa kang Sibalom.
Mabug-at ang istorya kang Sibalom Bridge. Kang Mayo 13, 1984, administrasyon pa ni Ferdinand Marcos Sr., gabii antes ang eleksyon para sa mga miyembro kang Batasan Pambansa, inambus ang mga manogsuporta ni Evelio Javier nga nangin gobernador kang Antique. Pito ang patay. Isara lang ang nabuhi.
Ang isara man nga tulay amo ang Cangaranan Bridge sa Ilaures, Bugasong. Kadya mas kilala ang Cangaranan tungud sa Floring’s Restaurant nga marapit sa tulay. Ginaagtunan kang maduro nga mga dumaray-o ang adobo nga manok sa Floring’s Restaurant.
Kumpara sa mga naandan namun kang mga bata pa kami nga kahoy lang kag wara ti karaptan sa kilid, makuon natun nga mas nami kag mas lig-on ang mga sementado nga tulay kadya. Pero nagapamangkutanay kami kang akun mga iningud sa Guisijan. Andut ang Paliwan lang ang pirme nagarangga kada baskug nga bagyo? Sala ang anang disenyo? Pigaw ang mga materyales nga ginamit? Andut haw? May korapsyon nga natabo?
Koneksiyon kang lugar kag karakter kang tawo
Bahul ang epekto kang lugar, ang anang mga bahin, ang anang topograpiya, indi lamang sa ekonomiya kang probinsiya kondi pati man sa karakter kang mga tawo nga nagauli sa amo gna lugar.
Ginapinsar ko kon paano nag-amot sa kon ano run kita tulad nga nagbahul sa sangka lugar nga ang tulay sa tunga kang suba, nga anad sa penitensya sa lima ka oras nga biyahe saylo-saylo sa bus kag sa baruto para lang makalab-ot sa aragtunan.
- Katapusan -