Dayaun nga Tagipusuon
ni Linda C. Arnaez-Lee
Kon kaisa, indi mo mapaktan ang dalagan kang hitabo sa imo kabuhi. May mga bagay nga wara sa pinsar mo, pero sa daw gintagna gid nga matabo. Nga bisan anhun mo ka likaw, manultol gid nga mag-agto kanimo. Kag dya kon kaisa umalagi lamang. Daw sa hangin nga malabay para gamuhon ang imo malinung nga paminsarun. Parehas dya kang istorya nga akun igasaysay.
Adlaw nga Sabado. Alas diyes sa aga. Nagakasakay tana imaw sa anang Tiyay Gemma kag hinablus sa pakaisa nga si Jay kag Joy sa subway paagto sa Nampodong. Malagaw sanda sa Yongdosan Park, isara sa mga bantog nga tourist spots sa Busan, South Korea. May bakante sa tunga ayon kang purungkuan para sa tatlo ka tawo. Nagpungko sanda ni Tiyay Gemma kag ni Joy. Si Jay sa pihak nga purungkuan kag nagaatubangay sanda.
Sa tupad ni Jay ang darwa ka mga high school nga estudyante nga sige ang rangsi nga sa daw may ginayugitan. Sa tupad nanda ang sangka bayi nga mga sinkwenta anyos ang pang-edadun. Siyete ang buhok kag medyo tambuk. Ang bayi sige ang wakal sa anang kaugalingun. Nagtindug ang darwa ka mga estudyante. Nagtikludanay sanda samtang nagakadlaw kag nagabalikid sa bayi nga sa daw nayugit. Nagsaylo sanda ka purungkuan rugto sa unahan. Nangin bakante ang tupad nga purungkuan kang bayi. Sige gihapon ang ana wakal. Kon lantawun mo lang, normal dya kag indi masal-an nga may diperensya sa utok bangud malimpyo man ti lawas kag panaptun. Ginliso na ang ana panuruk. Hadluk tana makipag-istorya sa buang kag wara tana ti paruros.
Sari-sari nga eksena ang ana nakita sa mga pasahero nga nagapungko. May nagadunglay-dunglay ang ulo kag nagaralaway ka turog. May dyan nga magnobyo, mga estyudante pa, nga daw haros run magkupkupanay. May dyan nga tawo nga daw may trumpa ang baba sa pagsabat ka cellphone. May daraga nga nagapang-lipstik. May dyan nga nagabilad ka Ingles nga libro nga daw sa nagapahambog nga nagatuon kang Ingles. Kag may dyan man nga nagasipal kang game sa cellphone.
Burubhay nagpundo ang tren. Sodaeshindong Station. Tatlo run lang ka estasyon kag Nampodong run. May nagpungko sa tupad kang umang. Darwa ka mga puti. Siguro magnobyo ukon mag-asawa hay nagaholding-hands sanda. Naka-unipormi pang-militar ang laki kag nakamaong nga pantalon kag t-shirt nga puti ang bayi. Mapino kag tadlung ang buhok kang laki. Gwapo! Daw si Brad Pitt! Pero indi kahitsura ni Angelina Jolie ang bayi. Mas marapit kadya ang ana hitsura kay Demi Moore!
Ginmulalngan na ang darwa. Sa ana pagbanta wara pa kaabot sa traynta ang anda edad. Ang bayi ang nagpungko sa tupad kang umang. Sunod ang laki nga nagpungko kag sa tupad na si Jay. Gin-istorya ka umang ang bayi nga puti. Nagyuhum lang ang bayi. Hindi man siguro ka intiendi ka Korean. Wara na man napunggan ang pagyuhum. Pagliso na sa wala, nagsug-alaway ang anda panurok kang laki nga puti. Nagayuhum dya kana. Nagduyu kang makadali ang anda mga mata. Nagturukay sanda. Daw may buut hambalun sa andang mga panuruk. Naglinagabung ang ana dughan. May sa kon ano nga nagahigup kana. Ginbawi na gulpi ang ana panuruk.
Nagbayluhanay ka tinaga si Tiyay Gemma kag ang laki parte sa umang sa anda tupad. Nabatian na man nga mga Amerikano sanda kag nadestino sa Korea. Sige ang istorya kang kano pero nagayuhum nga nagapasiplat kana. Nagkuba-kuba pa gid ang anang dughan. Namaradmadan na nga wara run ginakaptan kang kano ang alima kang anang tupad nga kana kag daw nag-antad dya. Nagliso tana sa wala. Nagpakuno-kuno tana nga naga-istorya kay Tiyay Gemma. Pero makita na sa kilid kang anang mga mata nga nagalantaw gihapon ang kano kana. Indi na maintiendihan ang ana ginabatyag. Nakunyag tana! Panulay. Tin-edyer lang ang nagabatyag kadya.
“May asawa run ang kano nga dya kag may bana run man ikaw!” ang pangara kang ana pinsar sa kaugalingun. Nagdasig ang kuba-kuba kang anang dughan. Mas madasig pa sa dalagan ka tren.
“Ang istasyon nga dya amo ang Nampodong! Nampodong!” ang wangal ka speaker kang tren.
Nagtindug tanda para magguwa. Una si Tiyay Gemma kag sunod ang darwa ka mga bata. Makita na sa kilid kang anang mga mata nga nagalantaw gihapon kana ang kano. Daw mabalikid tana pero ginpunggan na ang ana kaugalingun. Nagbukas ang gawang. Mabug-at ang anang mga kahig magguwa. Rugyan ang temtasyon nga magbalikid. Nabatian na ang pagsara liwat kang gawang kag paghalin kang tren. Nagbalikid tana pero buli gid lang kang tren ang ana nakita. Daw nasubuan tana. May paghinulsul nga nabatyagan nga wara tana nagbalikid kaina.
Hasta sa Yongdosan Park ginpaminsar na gihapon ang kano kag ang mga posible nga matabo kon nagbalikid tana. Ano ayhan?
“Excuse me! Could you take a photo of us please?” ang hambal kang limug ka laki sa likod na ayon. Ingles ang panghambal! Nagdasig ang kuba-kuba kang anang dughan. Ginabalikid na ang limug kag daw sa nahulog ang anang dughan sa anang nakita. Ang kano sa tren!
Nahangyus tana pero ang kano nagyuhum lang kana. Ang turuk kang laki nagpanarupsup sa anang kusug. Madalum kag puno kang kahulugan.
“Sure,” ang mahinay na nga sabat pero wara gihapon nagahulag para bul-un ang ginadawu nga kamera kang kano.
“It’s you...,” ang tikab kang kano kana.
Nagakudug ang atay nga gindawu na ang kamera. Nagplastar ang darwa, background ang Yondosan Tower. Klik! Klik! Kag sangka klik pa gid. Nagparapit ang kano kana. Gintugro na ang kamera. Nagturukay liwan sanda.
“Thank you!” ang hambal ka kano.
“No problem,” sabat na kag hana magtalikod para magpanaw.
“Wait!”
Ginkaptan ka kano ang ana alima. May pirit ginasuok sa ana alima. Sangka kinumus nga tissue paper. Kag may nakasulat. Ginpamulsa na ang papel.
Dali-dali tana nagpanaw paagto kanday Tiyay Gemma. Daw haros madalagan tana sa ana mga tikang.
“My God!” ang namitlang na.
Ano dyang natabo kana? Nagadamgo ayhan tana? Ginkusi na ang ana butkun. Nakabatyag tana kang ka sakit. Bukut dya damgo kondi matuod. Ginbalikid na ang kano. Wara run sa anda ginatindugan kaina. Naglisensya tana kay Tiyay Gemma nga maagto sa banyo. Ginbukad na ang papel. “Ronald Brown” ang nakasulat sa tissue paper kag may numero kang telepono sa idalum. Nakaduyu tana kang makadali. Ginlungu-lungu na ang ulo kag magginhawa kang madalum.
Ginkumus na ang papel kag gintablug sa basurahan.
Husto run ang sangka oras nga kaumangan. Indi dapat nga madugangan pa kag indi dapat nga magkitaay pa sanda. Tama run ang kisra nga pagtalang kang pitik kang dughan.
Kon kaisa dayaun ang tagipusuon.