Ang Manogsulang
ni Mamerto H. Altares Jr.
Ginkay-ad
ni Linda C. Arnaez-Lee
Kang una nga tyimpo, kon mag-agi ang mga tawo sa mabaw-ing, mariit ukon mapalhi nga lugar, makasug-alaw sanda kang bagat ukon aswang. Rugya matakus ang kaisug kang andang dungan. Kalabanan kananda indi makakita kang panulay ukon idalmunun nga nagapamagat kon indi sanda paghamuyan kang makakita, tawo nga ginahambal nga bukas ang ikatlo nga mata. Kon kis-a, makasalapo man sanda kang aswang nga nagapanglambat kag nagapanumog sa kadulum kang kagab-ihun.
Antis manumog ang aswang, nagatigbaliw dya sa bahul kag itum nga ayam, nga nagaralaway kag nagasiga ang mata nga nagasurusud sa anang durumugon. Ang mga hinganiban ukon armas nga sarang ipangbato kang ordinaryo nga tawo amo ang mitsa nga himo sa bagakay, matarum nga talibung, tumbaga nga kutsilyo kag pusil nga ginabutangan ka kan-un ang punta kag ang bala himo sa saway. Ginapatihan nga amo lang dya ang mga armas nga makasamad sa aswang.
Suno sa mga mal-am, ang masunod ang pira sa mga sikrito nga sangkap agud malus-awan ukon malubad ang gahum kang aswang:
Lana kang niyog nga ginhanda sa pito ka biyirnis | Ikog kang manok ilahas |
Malisud kag makapoy ang magdumog sa aswang bangud mapurus, madanlug kag makasirigni dya, gani ang una nga ginaguraputan amo ang ana nga buhok. Mauntat lang ang aswang kon magmura ang adlaw.
Nagaamag ang aswang sa lab-as nga lawas kag dugo kang tawo. Ginagubat na ukon kang ana mga sinakpan ang sangka panimalay bangud may nagamasakit ukon may bag-ong bun-ag nga bata. Kauna nga tyimpo, kalabanan kang mga aswang nagahulat sa sirong kang balay kag rugto nagapangaswang. Ang pamilya nga ginaaswang nagapangayo kang bulig sa manogsulang, nga ang mga pamaagi likum kag makataranhaga. Ang manogsulang maaram mamulong kang usog ukon sabid nga halit kang aswang kag kamaan man kon paano batuan ang aswang.
Antis magdulum sa kasisidmun, nagahulat run ang manogsulang sa sirong kang balay kang ginaaswang agud maanad ang anang panuruk sa dulum. Nagadara dya kang baralbal agud ibunal sa aswang kon nagapasirong kag nagatangra run sa salug kang anang araswangun. Ang manogsulang ang nagasintinsya kon patyun na ang aswang ukon pahugun lang para madudla.
Ginasulang ukon ginasug-alaw ang aswang pagkaaga, pagkatapos kang ingkwintro sa gabii, agud utdon ang kabuhi kang aswang. Ang dugo nga nagturo sa pilas kang aswang paratandaan kon sin-o ang sundan sa mabaw-ing, mariit ukon mapalhi nga minoro nga ginaistaran kang aswang. Kon sukmaan ukon bugnuhon kang manogsulang ang aswang sa anang balay, indi dya makatamwa sa pag-istorya. Mabaribad dya nga nagbaliskad sa kahon, nahulog sa pagpananggut, nakadusmu sa palpal, sa bikil ukon ano pa nga matariwis nga butang.
Dya mga paratandaan agud magpadayon ang manogsulang sa anang hirikuton. Ang dara na nga bitas nga dagum, ihulog na sa lusong sa sirong kang balay ka aswang agud maudum. Kon maudum run ang aswang, malakbang dya kang tatlo ka halintang sa hagdanan, kag itampungon na ang guab kang pusog ukon tambara ka hagdanan. Antis tana magtalikod, ikrus na sa lupa ang tumbaga nga punyal kag magpudyot it gamay nga lupa sa krus kag itimo, dungan ang pagbudu-budu kang orasyon agud indi tana pagsindaun kag indi magdulot ang halit kang mga sinakpan kang aswang.
- Katapusan -