Pagbyahi sa Kagab-ihun
ni Salvacion S. Maldecir
Kaina pa akun hulat kang sarakyan, wara man gihapon ti may nagtuhaw. Ano gid lang dya, bay? Pasado alas-otso run sa gabii. Anhun ko ria hay, haros tanan nga naglabay nga dyip, wara ti bakanti, bisan nga magkabit lang raad ako sa buli kang sarakyan, "ang akun nga namuno."
Uyon ko gid magbyahi sa kagab-ihun. Masami makalab-ot asta alas-otso sa gabii antis ako makaabot sa akun ginadayunan. Sangka oras kag tunga ang kalkulado kang dalagan kang dyip, naabay run ang pagpasaka kag pagpanaog kang pasahero sa malabayan nga mga kabanwahanan. Naandan ko run dya nga hirikuton hay sa syudad kang Iloilo ako nagaiskwila sa koliheyo.
"Ay, salamat! May nagapadulong nga sarakyan," ang akun namuno.
"Sa diin kaw manaog, Ne? May isara pa nga bakanti, diretso lang sa likod kang drayber," hambal kang konduktor.
"Lampas lang sa banwa kang Miag-ao, Nong," dalidali ko nga sabat kag magdiretso saka sa sulud kang sarakyan hay basi gulpi lang dya karon magpaburhot kang dalagan, bisan wara pa ako makapungko ka mayad. Dayon ko man tadya kang akun piriliti sa konduktor hay basi malipatan ko pa magbayad, kahuruya gid!
Sangka bisis, wara gid ako maghunahuna nga alas-nwibi run sa kagab-ihun, nagasaranhun pa takun nga nagabyahi, kaimaw kang kadam-an nga pasahero kang dyip. Mayad lang gani hay nakahingabot pa ako nga makasakay sa pinakaurihi nga byahi kang dyip halin sa syudad kang Iloilo paagto sa banwa kang San Joaquin.
Samtang nagabyahi, nagapanilag ako kun ano ang mga dagway kag kun pira ka bilog nga mga babayi ang maswirti nga nakasakay. Gani kun ano run lang ang nagasulud sa akun paminsarun, kag kada may magpapara, dayon ko man liso kang akun ulo sa buli kang sarakyan para maman-an kun sin-o sa lima kanamun nga babayi ang mauna makapanaog.
Sa sulud kang sangka oras, pirambilog run lang kag darwa kami nga babayi ang nabilin nga pasahero. Sa pinsar ko, "Ti, paswirtihanay dya kun sin-o kanamun mauna panaog kar-on."
"Sin-o pa ang wara katugro kang pliti gali? Ginapangabay ko lang ah, basi bilog kwarta nyo, para masinsilyuhan ta pa," pangabay kang konduktor.
Lampas run ako sa banwa kang akun nga paranaugan, nadaranan ako kang paminsar kang mga indi manami, wara ko madiparahan nga wara gali ti kuryente ang bilog nga kabanwahanan. Gani, kang sa banta ko nga rapit run ang akun paranaugan, ginpapara ko ang dyip, bisan, indi klaro sa akun panurukan ang gindulugan kang sarakyan.
Dalidali ako nga nanaog. Ginmulalungan ko ang akun ginpanaugan. Ay, abaw, kaw gid! Napulo pa ka balay ang malabayan ko antis ako makaabot. Gani gindaragkul ko ang akun mga tikang. Sa likod kang akun panurukan, may darwa ka mata nga nagabanaag sa kasilaw kag daw ginasunod ang akun banas. Gani wara run ako ti gin-uyang nga tyimpo, nagdalagan ako nga wara ti barabalikid. Pwirti ang waswas ko ka dalagan nga daw indi run katusngaw sa kakapoy kag dugangan pa sa kakulba nga nabatyagan.
Nakalab-ot run gid man ako sa kudal nga kawayan kun sa diin nakaplastar ang ginadayunan ko nga balay. Wara ako dayon nagsulod para indi makatalupangud ang tagbalay nga daw ginlagas ako kang ayam-umang.
Ay, abaw! Darwa run lang ka tikang kag maabtan run ako kang nagabaga nga mga mata. Kang rugyan run sa akun tupad, gulpyada man nga nagsiga ang kuryente. Daw ginbasyahan ako kang ramig nga tubig kag naumpawan sa sobra nga kakulba. Napamatud-an ko nga ang abuhon nga kuti man lang gali ang nagasunod kanakun kag kanami pa kang hayonhayon na nga nagtabok sa pihak nga dalan samtang ang ana mga mata padayon nga nagalaaw sa akun ginatindugan.
- Katapusan -