Kalokalo
Ginsulat liwan ni Danny S. Tabuyan
Si Narciso Magaso kantor sa pari nga Katoliko kang tyimpo Katsila. Kang urihi nga wara run ti pari nga Katoliko, nagkantor tana sa Aglipay. Anay hay nag-abot si Padre Santiago Cleven, nagprisintar nga mabalik tana sa Katoliko kag ginbaton man tana kang pari.
Kang urihi, nagmasakit si Sisoy. Ginbulong tana ni Padre Santiago, gintugroan kang pagkaun kag inogbakal kang dapli. Sa kaluoy kang Dyos, kang mag-ayad tana, nagbatyag kang gutum kag nangayo kang pagkaun kay Felipa nga anang asawa. Gintugroan man tana ni Epay kang kalokalo nga raha sa mantika. Manamit gid ang anang pangaun hay may mantika. Tungud kadya naghapo ang anang ginhawa kang makatonga. Naglala ang anang masakit.
Naghambal si Toribia nga anang ugangan, “Paman-an ta si Nanay Ramona nga asawa ni Tan Julian nga paman-an na ang pari sa Laua-an agud mapakompisar si Sisoy.”
Pagkamaan ni Ramona, lagilagi nga ginpasugoan ang pari sa Laua-an. Nag-abot lagi si Padre Santiago. Nagkompisar si Sisoy kag ginbadlisan. Makalipas ang tatlo ka adlaw napatay si Sisoy.
Ginpaman-an dayon ang mga paryinti sa Casit-an kag si Padre Santiago. Gin-obra lagi ka mga Katoliko ang liyaliya nga kargahan kang lungon ni Sisoy paagto sa simbahan kag sugatun ni Padre Santiago.
Amo man pag-abot ni Padre Tomas kang Aglipay nga alisto nga masugat kang bangkay ni Sisoy. Nagbagting run ang andang lingganay. Mayad lang hay maabtik si Padre Santiago. Nagadagundagun paagto sa balay kang napatay. Dasig man ang mga akolitos nga nagasunod kanana. Gani naunahan si Padre Tomas ka pari nga Katoliko.
Nagsugo si Padre Tomas nga nagapamuyayaw. “Libaga ninyo ang andang pari! Bukun anda lugar dya. Maagto lang rugya kag mangayaw, daw ayam! Ibalbal mo dya, maman-an na, ay, madunot bay ang ulo na! Katsila bay ang pari nga nagpatay kay Rizal!”
Ang aswa kang napatay ginhaso kang mga Aglipay. Saka-panaog sa balay kag hambalan si Epay, “Sa Aglipay lang ipalubung ang bangkay ni Sisoy!”
Kang ilubung run ang patay, alisto ang mga Katoliko nga nag-alsa kang lungon. Ginsugat dya kang pari nga Katoliko. Si Epay nagpurot kang bato nga ilibag sa mga tawo nga nagayayong kang patay. Nagapanangis nga nagasinggitan nga daw umang.
“Pari nga Katsila! Indi ninyo paglubung ang bana ko sa Romano! Indi ninyo paglubung si Sisoy sa Romano! Abaw, indi ninyo pagdarha! Libagun ta kamo kar-on kang bato!”
Piro ginpunggan tana kang mga tawo kag gindara gid ang patay sa simbahan nga Katoliko.
Matapos ang Misa Requiem, gindara sa patyo ang bangkay ni Sisoy kag ginlubung, dayon nagparauli ang mga tawo.
Pagkaligad kang pira ka bulan, nakadumdum si Felipa magsimba sa Aglipay, dara na ang anang bata nga bayi nga nagaidad kang apat ka tuig. Kang maliko run raad sanda paagto sa simbahan kang Aglipay, naghambal ang bata, “Indi tatun, Nanay, mag-agto dyan! Rugya tana bay si Tatay gindara?!”
Ginguyod na si Epay paagto sa simbahan nga Katoliko. Nagsunod lamang tana kon diin maagto ang bata. Nagsulud sanda diritso sa simbahan nga Katoliko.
Umpisa kato, nag-Katoliko si Felipa nga asawa ni Narciso Magaso.
- Katapusan -
Pamaan:
Halin sa Maragtas kang Katoliko sa Guisijan: “Ang Masadya Nga Inagihan Kang Mga Katolico Sa Guisijan”
Ginsulat nanday Rita B. Salva kag Heracleo B. Salva
Ginsulat Liwat: Guisijan 1968