Mga Litra
ni Emmy L. Masola
Nagapamalo run ang mga manok piro sigi gihapon ang burobaliswa ni Carlos sa katri. Indi makaturog. Baynti anyos run tana nga manunulat sa sangka ahinsya-balitaan nga bantog sa pagbantala kang mga balita nga nagakinahanglan kang matutum nga pagpanalawsaw. Hilway ang kumpanya sa pagtugro kang tanan nga kinahanglanun kang anang manunulat para lang makalkal ang nagapanago nga kamatuoran. Wara nagasapak ang ahinsya sa mga ordinaryo nga balita. Bangud may ikasarang, ginaubos nanda ang pwirsa sa mga balita nga buta ka mistiryo kag ginlubung ang kamatuoran.
Nabalita nga nadura ang asawa ni Mayor pito run ka adlaw ang nagligad kag sulud dya ka mga balita sa piryodiko, radyo kag telebisyon. Si Carlos ang napili ka ahinsya nga magsulat ka dyang importanti nga istorya.
“Bukut basta-basta nga mga tawo ang naumid kang istorya, Carlos, amo nga indi ta dya pwidi ipakaput sa mga bag-uhanun. Ikaw gid lang kag wara ti iba ang makatugro kasanagan sa tanan nga mga hitabo.”
Paano bay tana makapangindi hay mismo ang pinakaamo gid ang nagpatawag kana para hambalun dya? Amo nga indi tana pagdapuan kang katuyo hay indi maharaw ang anang kulba.
Si Mayor ang pinakasagad magpadura kang kaaway. Pira run ka mga kontra na nga hinali run lang nadura kag wara run makita pa – pariho kang pagkadura kang anang asawa.
Sa pagkabitirano ni Carlos sa balita dali na makita ang porma ka mga hitabo kag pirmi na matultol ang ugat kang kamatuoran amo nga wala-tuo nga pamahug ang ana nabaton halin pa kang nag-umpisa tana magsulat. Piro si Mayor sangka marmol nga padir nga mabudlay rumpagun. Palangga dya ka mga pumuluyo bangud malulo maghambal kag ara. Indi mabatian nga nagapamuyayaw ukon nagapangara piro ginakahadlukan.
Tanhaga ang pagkadura kang anang asawa. Natabo dya kang hilway na nga ginapamaan nga mapadalagan tana sa pagka-gobernador sa madason nga iliksyon kag nag-umpisa guruwa ang mga kutso-kutso parti kana. Pati ang pagkaasab na sa babayi nakutkutan. Nakumplika pa ang tanan kang nabalahuba ang balita parti sa anang pagpanag-iya kang Isla Paraiso. Piro ano ang koniksyon kang pagkadura kang anang asawa?
Indi maman-an ni Carlos kon diin maumpisa kang pagpangusisa. Piro sigurado tana, kinahanglan na ruman ang sirbisyo kang mga batinggilan na nga mga kilala sa intelligence group nga suki kang andang ahinsya.
Bangud nga indi madapuan kang katurugon, ginapakamayad na nga umpisahan ang pagsulat kang anang istorya. Sa sikwayan kang anang katri, naplastar ang ang kompyuter nga nagaandar kang unay kon rugyan lang tana sa balay para indi na run kinahanglan paandarun kon may madumduman tana nga inogsugpon sa kon ano man nga ana ginasulat.
Ilo molo-molo si Carlos kag nagbahul sa asilo. Naghimakas makatapos kag maswirti nga nakakita ka obra. Ginpili ni Carlos nga magsaranhun sa pangabuhi bangud sa sahi kang ana obra, naman-an na nga mabutang na lang sa piligro ang ana pamilya. Gani bisan pa nga nagluyagay tanda kang ana kaimaw sa asilo, pirit na dya nga gintago, ginlipatan kag nangabuhi nga nagasaranhun.
Gin-umpisahan ni Carlos magsulat kang mga hitabo nga magagiya sa anang pagpanalawsaw.
Pagkadura ni Mrs. Corpuz:
Mayo 2, 2014 - Byirnis: Nabalita nga pito run ka adlaw nga wara makita si Mrs. Corpuz. Natukiban paagi sa anang bata sa Amerika nga nagpakitluoy dya sa mga katapo ka midya nga buligan tana para makita ang ana nanay.
Mayo 3, 2014 - Sabado: Nagpa-presscon si Mayor sa sangka hotel: “Pito run ka adlaw nga ginasagap namun ang akun asawa. Ginpakamayad ko nga ang mga otoridad lang ang ipaman-an parti sa ana pagkadura hay indi mahilig ang akun asawa sa publisidad. Man-an man ninyo nga gusto na pirmi kang malinung kag pribado nga pagpangabuhi. Gani bilang pagrispito sa anang gusto, indi run natun pag-iwaragwag pa ang hitabo nga dya,” nagalumaw-lumaw ang ana mga mata samtang ginahambal dya. Naga-uta-uta bangud sa sugung nga hiribiun. Dayon bungkaras ni Mayor kag naggwa sa hotel.
Buta ang mga piryodiko, radyo kag telebisyon kang minsahi ni Mayor.
Mayo 4, 2014 – Domingo: Gulpi nadura ang balita.
May 5, 2014 – Lunis: Malinung gihapon ang kalibutan parti sa pagkadura ni Mrs. Corpuz. Adlaw nga gintugro kanakun ang asaynment.
Wara run ti masugpon si Carlos, kag amo man pagdakup kang anang katuyo gani dayon na batang kag magpirung.
Marso 31, 2014 – Taghambal si Mayor sa gradwasyon sa primarya nga iskwilahan kang Isla Paraiso. May nakigkita kana nga tatlo ka lalaki.
Abril 5, 2014 – Wara nakauli si Mayor sa ana balay kag wara ti nakamaan kon diin tana nag-agto.
Abril 12, 2014 – Nag-abot si Mayor sa balay may imaw nga babayi.
Abril 13, 2014 – Nag-away si Mayor kag ang anang asawa tungud sa “basement.”
Nagpisik si Carlos kang may nabatian nga patik-patik halin sa ana kompyuter. Nahangyus dya kag ginhimutadan ang lamisa sa diin nabutang ang kompyuter. Wara man ti tawo piro makita na nga nagasiga ang skrin.
“Nagadaman lang siguro ako,” kuon na sa kaugalingun dayon na balik ka turog. Kang hana pa lang mapirungan, nagpatik ruman ang kompyuter. Naghinay-hinay dya nga buksan ang mata kag ginturuk ang kompyuter. Nakita na ang pungyahun kang babayi nga ginasul-an kang siga kang skrin. Buta ka dugo nga nagailig halin sa ana ulo.
“Hoy! Sin-o ikaw!” pamangkot na dayon bungkaras para atubangun ang babayi.
Piro wara ti babayi nga nagapungko. Ginturuk na ang skrin, may nagsugpon sa ana ginsulat!
Nagagitib run ang adlaw sa sidlangan. Kinahanglan na run umpisahan tultol ang mga hitabo. Wara sa bungug ni Carlos kon sin-o ang nagdugang sa ana ginsulat. Ang importanti, malubad na ang mistiryo.
Ang primarya nga iskwilahan kang Isla Paraiso nahamtang sa bukid nga bahin kang isla. Kaimaw kang darwa ka mga ginsulhan kang ahinsya para mag-imaw kay Carlos, gintabok nanda ang dagat nga nagabulag kang isla kag ginlatas ang bukid paagto sa gamay nga kasiringan nga nagapalibot sa iskwilahan. Nagbahul ang anang mata pag-agi nanda sa tubudan kang may nakita tana nga babayi nga nagasalod kang anang bayong, daw pariho dya kang pungyahun nga ana nakita nga nagatayp sa anang kompyuter. Kang ginparapitan na ang babayi para pamangkuton, nag-atubang kana kag ana nakita ang pungyahun nga buta kang dugo nga nagailig halin sa anang ulo. Gahok ang mga mata.
“Boss Carlos, naiwan kaw?” pamangkot kang anang imaw nga si Rey. “Dasigun ta panaw hay basi gab-ihan ta.”
Ginturuk liwat ni Carlos ang tubudan piro wara man ti babayi nga nagasag-ub. Ano gali ang ana nakita? Pagkatapos kang mga tatlo ka oras, nakaabot gid man ang grupo sa San Pedro. Nagdiritso tanda sa balay kang baranggay kapitan nga paryinti ni Rey.
“Mayad nga aga,” tamyaw kang Kapitan.
Wara nakasabat si Carlos hay natuon ang ana panuruk sa sangka litrato kang tatay nga ginahakus ang daraga nga bata. Amo dya ang babayi nga ana nakita nga duguan kag gahok ang mga mata. Indi na mahangpan ang tanan nga nagkaratabo. Nagbalik ang ana panumduman kang ginsikul tana ni Rey.
“Bossing, daw dalum gid igo kang bata ni Kap kanimo haw?” hani-hani ni Rey.
“Diin run ang bata ni Kap nga dya?” pamangkot ni Carlos.
“Bahul gid kursunada mo haw? Dali lang, kamustahun ko,” sabat ni Rey nga dayon diritso sa kusina kag magbisa sa sangka babayi nga asawa ni Kapitan.
“Mayad haw kauyon timo mamasyar sa lugar namun nga dya,” hambal kang Kapitan kay Carlos.
“Bati ko nami kuno nga isla nga dya, eh,” baribad ni Carlos.
“Nami dya kauna piro naggamo run kadya,” maluya nga sabat kang Kapitan. “Duro run ang mga hitabo nga indi namun mahangpan kag duro run nga mga pumuluyo ang nagriklamo bangud sa pagkadura kang andang mga bata nga babayi. Isara run ako. Piro indi pa ako kamaan kon ano ang amun pagahimuon.”
“Ano ang buut mo hambalun?”
“Nag-sag-ub lang ka tubig si Sabel piro wara run nakabalik. Ginsagap run namun sa tanan nga lugar rugya nga pwidi na agtunan piro wara namun tana makita.”
May ipamangkot pa raad si Carlos garing wara nadayon hay nagadagun-dagun paggwa si Rey.
“Boss Carlos, kinahanglan ta run mag-uli hay basi madulman kita sa dalan,” ang nagahangus nga hambal ni Rey dayon bisa sa Kapitan kag magnaog sa balay.
Nagsunod lang man si Carlos bisan wara na mahangpan ang tanan.
“Sigi, Carlos, kabay nga ubayan ikaw kang Makaako. Pamasyar lang garing kamo sa dason, kon magtawhay run ang tanan,” ang pamaalam kang Kapitan nga daw nakaintyindi kang mga panghulag ni Rey.
Si Carlos, indi gihapon makaintyindi kon ano ang nagakaratabo.
“Pirit gali nga gin-angkun ni Mayor ang isla nga dya sa tunga kang pagpamatok kang mga pumuluyo ilabi run gid kang Kapitan,” ang daw may kakulba nga panugidun ni Rey. “Piro wara gid tanda ti nahimo. Nagarapta sa palibot ang mga tinawo ni Mayor nga indi makilala kon sin-o. Amo nga indi kita dapat magpabuhay rugya.”
Dulum run kang nag-abot si Carlos sa anang balay. Sa tuman ka kapoy, gusto na nga magdiritso batang sa katri piro nadumduman na nga kinahanglan na isulat ang mga hitabo kadya nga adlaw. Pagbukas na kang ana ginasulat, nagtambad ang mga tinaga: Buligi kami!!!
Sin-o ang ana buligan? Ano ang buut hambalun kang minsahi? Ginapanumdum dya ni Carlos hasta nga naturugan. Brubhay, liwan na nga namay-uman ang babayi nga duguan ang ulo nga nagapanghagad. Nagtawas si Carlos kag gulpi na nakita ang madulum nga kwarto, daw sa idalum kang lupa. May babayi nga buhi, ginagapos. Si Mrs. Corpuz! Ginturuk na ang palibot kag nakita na nga duro nga mga babayi ang pariho kay Sabel ang itsura. Duguan kag gahok ang mga mata. Kang hana nga magdalagan pagwa si Carlos para mangayo kang tabang, nakabugtaw dya kag naabutan pa ang kaugalingun nga nagahangus. Gintawgan na dayon ang anang amo nga nagtugro kana kang asaynment.
Pagdason nga adlaw, hedlayn sa piryodiko ang litrato kang nakaposas nga si Mayor Corpuz. Pati ang mga piryodiko, radyo kag telebisyon, balita tuhoy sa pag-aristo kay Mayor ang ginapang-istoryahan. Suno sa balita, madulum-dulum pa, nagtabok run ang mga taga-Isla para pormal nga magriklamo sa wara’t rapang nga panakup kang Mayor kang andang mga kabataan nga daraga. Handa run ang search warrant antis mag-alas nwibi sa aga kag pagkatapos kang operatiba sa pagsagap kag pagsagup, naluwas si Mrs. Corpuz nga nagahiribiun kag nagkuon nga handa tana magtistigo batok sa bana.
Si Carlos may pinasahi nga kinaadman nga ginagamit para matugruan ka hustisya ang mistiryoso nga mga insidinti.
- Katapusan -