Dungganun nga Manunudlo
ni Jesus C. Insilada
Kadya lang, isara ako sa lima nga gin-imbitar agud magpakigbahin ka amun mga inagihan kag mga panghunahuna bilang Metrobank Foundation’s Outstanding Teachers sa mga bag-ohan nga mga manunudlo sa ginhiwat nga Teacher Induction Program karang Oktobri 16-18, 2015 sa Sarabia Manor Hotel, Syudad Iloilo.
Sarasara kami nga ginpahambal tuhoy sa amun mga inagihan, mga kabudlayan, kag mga pagpanikasug kon insa napasidunggan kami nga lima ka Metrobank Foundation paagi sa anda tuigan nga Search for Outstanding Teachers (“SOT”).
Pang-apat ako nga naghambal kanamun nga lima. Ginsugid ko nga una ako nga nagpasakup sa SOT kang 2013. Wara ako ginpalad nga mapilian bilang isara sa walo nga magaatubang sa mga hurado para sa pinal kag katapusan nga intirbyo.
Kang 2013, nag-intra man ako sa “The Many Faces of the Teacher” ka Bato Balani Foundation. Dya ako napilian bilang isara sa apat nga ginpasidunggan. Ginpinsar ko nga ayhan luyag ka Ginuo nga ipahatpahat lang ang pagtugro kanakun ka grasya. Duro nga mga inagihan ang indi ko malipatan. Nabutang kami nga apat sa panghapin ka darwa ka nagapanguna nga mga magasin sa pungsod. Sa adlaw ka pasidungug, si Tito Boy Abunda ang nag-intirbyo kanamun sa talk show nga pormat ka programa. May duro pa gid nga mga kahiwatan diin kami imbitado nga apat nga honorees ka The Many Faces of the Teacher 2013.
Nag-intra ako liwat sa Metrobank SOT kang 2014. Bag-o run ang amun prinsipal gani tana run ang nagpirma ka akun pormas sa nominasyon. Nagtaliwan run ang amun anay prinsipal nga samtang nagagrabi tana sa hospital, nagahambal tana sa ana manogbantay nga masunod gid tana sa awardingsa Manila. Nadumduman na ang hambal ko kana nga pananglitan magdaug ako, masunod gid tana sa Manila. Ahay, wara na run masaksihan ang ikarwa ko nga pagpasimpalad. Wara run tana pay mabatyagan ko gihapon ang ana pag-ubay. Ayhan, tuya man tana gani nagadapitdapit kanakun sa gab-i ka pasidungug. Napinsar ko, indi lang mga buhi ang nagapangamuyo para kanakun kondi bisan ang mga pinalangga nga tuya run sa pihak nga kinabuhi. Kang 2010, nagtaliwan ang akun magurang nga amo ang nagpaiskwila kanakun humalin hayskul asta kolihiyo. Kon wara ayhan tana nagtindug bilang akun tagsakdag, ayhan wara ako makatapus ka akun pag-iskwila. Kag 2013, nagtaliwan ang akun hinablus nga sa ikatatlo pa lang nga halintang sa hayskul. Antis ako naglupad pa-Manila para sa pinal nga intirbyo, naghapit ako sa rulubngan ka akun magurang kag hinablus agud hingyuon ang anda pag-ubay kanakun. Naghapit man ako sa rulubngan ka akun anay prinsipal.
Ginpaambit ko sa bag-ohan nga mga manunodlo nga sa kada hirikutun ukon pagpasimpalad, marahalun gid nga nagapangamuyo. Nakabulig kanakun ang mga pangamuyo ka akun pamilya, ka akun mga istudyanti, kaimaw nga mga manunudlo, kag mga amigo-amiga. Nabatyagan ko nga kaimaw ko sanda sa akun pagpasimpalad. Ginateks ko sanda ka nagakaratabu sa Metrobank Plaza - Makati diin ginahiwat ang makakurulba nga panguna nga intirbyo, pagpakita-tudlo, kag ang pinal nga intirbyo sa magkatuhay nga mga pitsa. Sa tion ka amun pinal nga intirbyo diin walo kami nga pagapilian ka apat nga masulud sa napulo nga pagapasidunggan, nagabarak ang teks ko kananda nga buligan nanda ako pangamuyo nga indi ako pagkulbaan kag masabat ko ti tadlung kag tampad ang mga pamangkot ka hanggud nga mga katapo ka lupon tagpamangkot-tagpamatbat. Sugid nanda, wara sanda untat sa pagpangamuyo. May nagsindi pa kang kandila sa tion tuya ako sa atubang ka mga hurado nga ginpangunahan ni Sen. Cynthia Villar kaubay ang ana co-chair nga si Supreme Court Associate Justice Arturo Brion. Kaimaw man nanda sanday Pasig City Rep. Roman Romulo, CHED chairperson Patricia Licuanan, Cagayan de Oro City Mayor Oscar Moreno, kag Australian Ambassador H.E. William Tweddell. Bangud sa tingub nga pagpangamuyo, nasabat ko ang mga pamangkot nga daw sa wara man ako ginbudlayan. Mugut kag diritso ang akun nangin sabat sa kada ka pamangkot. Wara man ako ginbudlayan sa pagsabat bisan sa mga pamangkot ka Australian ambassador.
Bintaha kanakun nga pinakaurihi ako nga gintawag agud pagaintirbyohon. Nakatapos run ako pangamuyo kag nakondisyon ko gid ang akun kaugalingun nga indi ako pagkulbaan. Matapos sabat ang anda mga pamangkot, may nabilin pa ako nga darwa ka minutos. Wara run sanda inogpamangkot. Gintao nanda ng nabilin nga tinion kanakun agud maghambal ka gusto ko ipaabot kananda. Wara dugaduga nga ginpabutyag ko nga gusto ko gid magdaug. Gusto ko pamatud-an nga duro ang manami nga mga manunudlo nga nadistino sa kaumahan kag kabukiran nga nagahulat nga madiskubri kag mapasidunggan. Sa anda mga kabudlayan, sa matag-adlaw nga paglatas ka malawig nga paranawun, sa anda pagkamapinapamaagihun, kag pagkaabilidadan, angay kag dapat gid sanda nga pasidunggan.
Ginklaro ko sa bataun nga mga manunudlo nga wara lang sanda nagatudlo ka mayad hay may ginapaabot sanda nga pagkilala ukon pasidungug. Bilang bag-ohan nga mga manunudlo, may pagpanghangkat nga pamatud-an ang ikasarang sa duro lang nga mga patag. Marahalun nga mabuul nanda ang pagsarig ka mga tawo sa ibabaw nanda. Kon suguon gani, wara sanda dapat nga isabat kondi “huud” kag ukon magtangotango bilang pagbaton kang ginapasa kananda nga mga katungdanan. Kon taw-an gani kang katungdanan, ginlahug ko sanda nga maghulat pa ka paaman nga katungdanan bangud sa masami, amo gid man dya ang nagakatabo. Dya bangud hanggud ang ginapaabot halin kananda nga mga bag-ohanun sa pagtudlo.
Matapos nga kami nga lima nakahambal sa podyum, nagpungko run kami sa sopa para magsabat ka mga pamangkot halin sa mga tagparamati. Ikarwa ako ginpamangkot. Nalipay ako nga nabatian ko kananda nga nahangkat gid sanda bangud sa akun ginpaambit. Nagapati ako nga duro kananda ang mapasidunggan bangud sa anda ikasarang sa pag-abot ka nagakaigo nga panahon. Gusto ko gid hingyuon ang mga nagatudlo sa kabukiran kag kaumahan nga magtudlo ti mayad kag ipakita ang ikasarang nga magpasakup man sa Metrobank Foundation’s SOT indi lang bangud sa bahul nga primyo, kondi duro nga mga oportunidad ang magaabot kananda kag mas labi pa gid nanda nga matungdan ang anda katungdanan bilang manunudlo. Dugang pa, duro run nga ayuda kag bulig ang anda mabaton halin sa mga ahinsya, pribado man ukon ana ka gobyirno.
Kon akun balikan ang pag-intra ko kag pagdaug sa Metrobank SOT, daw sa indi mangud ako makapati. Kami nga lima nga dinapit nga mga bisista sa Teacher Induction Program makahambal gid nga nag-agi kami sa buho ka dagum bangud sa maid-id nga pagpili sa mga nagakaangay nga pasidunggan. Sa amun pag-inistorya nga lima samtang kami nagapanyapon, nahambal namun nga indi lang ang ikasarang sa pagtudlo ang ginalantaw sa pagpili ka “outstanding teachers,” kondi mas ginalantaw ang kontribusyon sa iskwilahan kag komunidad, kag syimpri pa, ang pagbinatasan. Indi lipud kanamun nga bag-o idiklarar ang napulo ka mga tagdaug, may nagaagto sa tagsa ka lugar kafinalist agud lantawun ang ana rilasyon sa ana mga istudyanti, mga kaimaw nga manunudlo, sa mga tawo sa komuidad, kag mga talapuanan diin katapo tana. May otomatik nga pagdiskwalipikar safinalist nga may indi mayad nga rekord sa ana iskwilahan kag sa ana katiringban. Marahalun nga nagapabilin tana nga mapinaubusun. Ang isara ka mayad nga manunudlo, bisan may napamatud-an run kag may duro run ti nabaton nga mga pasidungug, wara nagahanggud ang ulo kag nagapabilin nga bukas ang kaisipan nga tana may dapat pa pagatun-an kag pagapanamiun sa ana kaugalingun.
Napinsar ko, may hanggud nga rason insa nagdaug ako sa Metrobank SOT. Magluwas abi nga may kantidad ako nga nabaton nga ang hanggud nga bahin ginpamayad sa kautangan, nagapahanumdum dya ang pasidungug kanakun nga indi ko pagpabay-an ang akun obra, nga sa kada adlaw, dyan ang pagpanikasug nga mas himuon pa gid ti mas mayad ang mga hirikutun nga kabahin ka akun katungdanan. Kadya, wara run ako nagatudlo bangud tagdumara run ako ka sangka iskwilahan. Nagbag-o man ang kinatubo ka akun trabaho, nagapabilin nga nagapanguna ko nga prayoridad nga ang mga manunudlo makatudlo ti mayad sa kwarto-klasihan.
Tapus run ako sa gintao nga kahigayunan ka Ginuo bilang manunudlo sa kwarto-klasihan, piro nagapabilin ang akun pagpalangga sa pagtudlo. Sa mga tion nga wara ang isara ko ka miestro ukon maistra, ako ang nagatudlo ka anda klase. Amo dya ang isara ko ka katungdanan magluwas nga ako run ang taggiya nanda kag anda manogbulig agud mas makatudlo sa mas ipiktibo nga paagi.
Nagapanginbulahan ako sa nakaimaw ko nga Metrobank SOT awardees sa ginhiwat nga Division of Iloilo Teacher Induction Program --- Ma’am Shirly Jusayan (2001); Ma’am Cynthia Bangero (2007); Sir Zoilo Pinongcos (2009); Sir Rejie Palmos (2015). Nagapati gid ako nga duro pa nga mga Ilonggo nga manunodlo ang mapasidunggan ilabi run gid ang halin sa Dibisyon ka Iloilo.
Samtang nagahulat kami ka taksi ni Sir Rejie Palmos, may naistorya kami nga mga manunudlo nga bag-ong gwa sa Kalantiao Hall bangud tapos run ang programa. Nag-ingud sanda kanamun sa pagpalitrato. Hambal nanda, daw indi gid nanda malambot nga makabuul man sanda ka pasidungug nga nabuul namun. Ginhambal ko kananda nga kon indi man sanda paladun nga makabuul ka pasidungug bilang manunudlo, wara nagakahulogan nga indi sanda angay pagatawgun “outstanding teachers.” Ang marahalun, nahimo nanda ang tanan nga pagpanikasug agud makatudlo ti mayad, duro nga kabuhi ang anda natadlung kag nabag-o, duro nga mga damgo ang nabuligan nanda pasad, kag duro nga kabuhi ang anda napabag-o. Ginsulit ko ang tima nga may dara hanggud nga pagpanghangkat kananda kag kanamun tanan: “21st Century Teachers: Meeting Standards and Exceeding Expectations.” Indi tanan nga manunudlo mapasidungga bilang “outstanding teachers” piro kon sanda nagapanikasug nga malambot ang ralambuton kag malampasan pa ang ginapaabot sa anda pagtudlo, angay gid sanda tawgun nga “dungganun nga mga manunudlo” ka dya nga siglo. Nagyuhum-yuhum sanda nga daw ginabaton ang amun pagpanghangkat dara kumpas ka anda alima sa pagpaalam bangud nag-abot run ang gintawag namun nga taksi.
Nagsulud run kami ni Sir Rejie sa taksi piro wara pa nagtahaw ang amun yuhum kaangay ka wara pagtahaw namun nga paglaum nga indi gid kita mahubsan ka bataun, maukud, kag maabilidad nga mga manunudlo.
- Katapusan -