Bakasyon kag Pagbukas kang Klasi
ni Jesus C. Insilada
Tapos run ang bakasyon sa tag-irinit. Nagtupa run ang una nga uran kang Mayo. Nagaamat run bugnaw ang panahon. Sa indi magbuhay, magasugod run ang tag-ururan. Buut hambalun ka dya, magabukas ruman ang klasi sa Hunyo.
Bag-o magbukas ang klasi, balikan anay natun ang makahulugan kag indi natun malipatan nga bakasyon sa tag-irinit.
Para sa mga bata, masadya ang bakasyon. Tion dya agud magsipal kaimaw ang pariho nga pamatan-un ka mga sipal nga namat-an.
Madumduman ko ang pagpatial ko sa udtong-adlaw sa pagpanamang, sa pagpaharab kag pagpatubog kang karbaw sa suba kag sapa, ang pagsipal kang pukol nga human sa baras kag lutak, ang pagpanaka kang bugnay kag pagpangulabo. Sa pariho ko nga naghanggud sa uma, amo dya ang masami nga burohaton kang mga kabataan. Syempre pa, ang bakasyon sa tag-irinit tion man agud magbulig sa mga ginikanan sa obra sa balay kag sa pagbinangi sa mga obra sa uma.
Ang paghingapos ka bakasyon nagapahanumdum man kanakun ka nga hirikuton katong manogtapak ako sa mataas nga buruthuan. Matapos ang amun gradwasyon sa Alibunan kag naubos run papirma ang clearance, nakapahuway lang pira ka simana kag nagsugod ruman ang pag-asikaso ka mga kinahanglanun agud makabuul kang entrance exam sa Calinog Agricultural and Industrial College. Magluwas sa entrance exam, may medical exam man agod mapat-ud nga angay magbutho sa isa ka iskwilahan nga agrikultural kag industriyal diin ginapaabot ang isa ka istudyanti nga magahikot kang mga mabug-at nga mga obra sa uma.
Marayu kami sa banwa, kapin walo ka kilometro. Kang una, malaka ang nagabyahi nga dyip sa amun baryo. Gani, kinahanglan gid nga indi maglinaminday agud makahingabot kang dyip sa aga kag sa hapon sa pag-uli. Gilayon ginpamaan kanamun ang amun nabuul nga iskor kag kon sa ano nga batch natuon. Nakasulud ako sa una nga batch para sa oryintasyon nga may darwa ka bahin. Una, amo ang pagkilalahay kang tagsa-tagsa sa isa ka programa diin ang kada isa mapakilala kag mapaambit ka ana kinaadman. Sa madumduman ko, nagkanta ako “End of the World,” sangka kanta nga natun-an ko sa akun nanay. Duro ang nagpinalakpak kag naghambal si Sir Agripino Castro nga gulpi tana gintuyo pagkabati na ka akun limug. Nagkinadlaw ang tanan pati si Mam Elsa Medez nga isa ka bantog nga manunudlo kang musika.
Ang ikarwa nga bahin amo ang pag-obra sa uma agud ipakilala sa manugsulud nga bumurutho nga amo dya ang ginapaabot sa kada isa nga kinahanglan makamaan mag-obra sa uma bangud ang CAIC suno sa ana ngaran isa ka iskwilahan agrikultural kag industriyal. Sa sulud isa ka simana, naagyan ko magpanghilamon sa kampo kang tubo, magpanghampil sa taramnan kang paray, kag magpanghagbas sa katamnan kang mga kahoy nga nagapamunga. Sa nabilin nga darwa ka adlaw, tuya dulang ako sa ibabaw nagapuropanilhig sa idalum kang kakahoyan kaimaw ang pira ka kabataan halin sa Section 1 sa manaba nga buruthuan sa banwa.
Bilang bumurutho sa CAIC, kada Sabado may obrahanay pa gid sa katubwan ukon sa taramnan kang paray ukon sa babuyan ukon sa katamnan kang mga kahoy nga nagapamunga. Kon magsira gani ang klasi nga duro ang palta sa pagtrabaho, indi gihapon makaluwas bangud kon magpapirma kang clearance obrahan man sa gihapon ang mga inadlaw nga waay nabalikan.
Mabudlay matuod mag-iskwila sa CAIC bangud sa duro nga obra ilabi dugid sa uma pay waay ko dya ginahinulsulan. Bangud amo dya ang nagtudlo kanakun kag kanamun nga mga bumurutho nga mangin matandus, risponsabli, kag maaram magpalangga kag mag-atipan kang manggad kang lupa nga amo ang nagasustinir sa nagapanguna natun nga kinahanglanun nga amo ang pagkaun. Sa tulad, West Visayas State University run ang ngaran kang CAIC. Waay run ti laboratory high school. Nagbulag ang mataas nga buruthoan bilang Calinog National Comprehensive High School sa tulad. Sa likod ka dyang mga pagbag-o, nagapabilin sa akun handurawan ang matahum nga mga inagihan sa tag-irinit kang 1992, 1993, 1994, kag 1995.
Pira run ka tag-irinit ang nagligad, isa run ako ka manunudlo kag sa tulad, puno run kang isa ka mataas nga buruthuan. Dya nga tag-irinit sa tuig 2016 isa sa pinakamasaku ko nga bakasyon. Bakasyon ang atun tawag sa tagsa magsira ang klasi pay sa pagkamatuod, waay man kita ti bakasyon bangud padayon sa gihapon ang atun pagtrabaho.
Ginalangkag gid ang tanan sa pagbukas kang klasi. Dya nga Tuig Pangburuthuan 2016-2017, pagasugdan run ang Senior High School (SHS). Labaw sa ginabatyag nga pagpang-alang-alang amo ang kalangkag nga maatubang ang mga bumurutho kang pinakauna nga ika-11 nga grado. Isa dyang inyo kubus nga alagad nga napilian nga ipadara sa Dakbanwa Cebu agud magtambong kang National Training of Trainers for Common Topics. Gintigayon ang rehiyonal nga paghanas kang mga manunudlo para sa ika-11 nga grado kang Mayo 30 asta Hunyo 2, 2016. Sa amun pangtakup nga programa, ginbilin ko sa mga manunudlo nga natuon sa Class 7, ang amun advisory class ni Sir Fantillo, kaimaw ko man nga trainer, nga palanggaun nanda ang anda trabaho bangud sa pagpalangga, indi gid sanda magsala ukon magtalang. Nakita ko kag nabatyagan nga anda gid ginbaton ang pagpanghangkat. Sa amun pagbulagay, buta kang kalangkag ang anda mga mata nga magtudlo sa SHS kag nagsaad sanda nga tinguhaan nga mangin pinakamayad nga manunudlo sa kutub ka anda masarangan.
Ginsundan pa gid ang amo nga training kang duro pa gid nga trainings agud ihanda ang mga manunudlo sa ika-11 nga grado.
Matapos ang yadto nga training, nagbalik ako sa amun eskwelahan agod atubangun ruman ang mga buruhaton para sa pagbukas kang klasi. Isa sa pinaka- kalangkagan nga lihuk amo ang isa ka simana nga ‘Brigada Eskwela.’ Bisan pa may pira ka adlaw nga nagdungan sa akun commitments sa gwa kang iskwilahan, waay nagpabaya ang akun mga maistro kag mga maistra agud tungdan ang anda mga obligasyon kag agud mangin madinarag-un ang pagpatigayon kang ‘Brigada Eskwela.’
Husto gid ang hambal kang kadam-an nga ang mga manunudlo wara ti ginatawag nga bakasyon sa tag-irinit ukon pahuway sa tunga kang darwa ka simistri. Bangud sa kaduro kang mga obligasyon nga wara natapos, kinahanglan pa nga dar-un sa pagbakasyon ang anda mga trabaho. Bisan pa, makakalit gid sanda sa anda obra bisan masaku sa mga obligasyon sa balay ukon sa bakasyon sa dagat ukon sa uma. Amo gid man ka dya ang kalabanan sa mga manunudlo. Haros sa tanan nga tion, ang anda hirikuton kag mga tumuruon ang anda ginapanumdum.
Makaharawat-hawat ang pagbukas kang klasi para sa Tuig Pangburuthuan 2016-2017. Makasaysayan dya bangud tulad nga tuig magaumpisa ang ika-11 nga grado sa SHS. Kon ginalangkag ang mga istudyanti nga magatapak sa ika-11 nga grado, mas ginalangkag ang mga manunudlo nga magatudlo kananda. Sa pihak kang mga kakulangan, nagapabilin nga may paglaum. Ang ano man nga kabudlayan kag pagpanghangkat malampuwasan basta may katampad kag pagpalanggga sa napili nga prupisyon!
Good luck kanatun tanan!
- Katapusan -