Tublag
ni Consolita V. Rubino
Ang atun pagahambalan amo ang tublag. Anhaw nga tublag? Amo dya nga giho dapat natun pagatugroan kang pagtamud para mag-improbar ang atun batasan, rilasyon, kag paghangup. Mahangpan natun kamayad ang pulong nga tublag kon atun dya nga panidpanidun. Ang tublag, “disturb” kon ihubad sa Ingglis.
Ibasi natun suno sa atun nakita kag naobsirbahan:
- Ikaw nagatublag kon ang ginahimo mo nakatugro kang kalisud para sa tawo nga nagapaminsar.
- Parihas ka, “Sa tungang gabii magahud katama ang panghambal mo amo ra hinungdan nga indi ako makapaminsar kamayad sa akun pagtoon.”
- Ikaw nagatublag kon ang ginahimo mo nakapapondo sa tawo nga nagamatutum sa ana nga ginaobra.
- Parihas ka, “Nakita mo run gid nga nagabasa ka libro dayon mo pa tawag kag i-istoryahun.”
- Ikaw nagatublag kon ginaistorya mo ang darwa ka tawo nga nagahambalanay sanda.
- Parihas ka, “Nagatubangnay ang darwa nga nagaistoryahanay dayon mo sugpon ka istorya nga wara ikaw maabay sa andang pag-istoryahanay.”
Pamangkotanun
Kon ang sangkatawo nagatublag kanimo:
- Ano ang pamatyag mo? Indi bala ang baratyagun mo nagakaugut ikaw, ginatak-an, kag nagaparayu ang baratyagun?
- Ano bay ang pinsarun mo? Indi bala ang pinsar mo, indi mayad dya ginapaugut ako, wara ako ti kalipay sa tawo nga dya?
- Ano ang imo pagahimoon? Indi bala mahimo mo, ilikawan, iparay-an, las-ay ang pagtamud?
Ang dapat himoon
1. Tinguhaun nga indi ikaw makatublag sa iba nga tawo, sa kato nga mga tawo nga nagapaminsar okon nagatinguha sa paghuman ka andang obra.
- Likawan nga indi mo sanda maistorya.
- Indi maggahud nga makadistorbo.
- Indi paghimo ka mga bagay nga matublag ang anda nga ginahimo.
2. Tinguhaun nga indi makatublag sa tawo nga nagaistorya kanimo.
- Ipataposon gid anay sa ana nga ginahambal antis ikaw maghambal kana.
- Magkoon ikaw nga, “Dali lang, pwidi makasal-ut” kon gusto mo nga matublag ikaw ka ana hambal.
3. Tinguhaun nga indi makatublag sa tawo nga nagahambalanay sanda nga darwa.
- Indi mo sanda pag-istoryahun nga darwa okon indi ikaw magpamati sa andang nga ginaistoryahan, luwas lang kon sanda mismo magkoon nga, “Dali, intra sa amun ginahambalan.”
- Indi ikaw magpatunga sa darwa ka tawo nga nagaistoryahanay.
- Magkoon ikaw nga, “Dali lang, pwidi makasal-ut” kon gusto nga magsal-ut sa anda nga paghambalanay.
4. Tinguhaun nga indi ikaw makatublag sa tawo nga nagahambal sa telepono.
- Likawan nga indi tana maistorya.
- Indi paghimo ka mga bagay nga nakatublag hay malisdan tana sa magpamati sa anang kaistorya sa pihak nga linya.
- Indi paghimo ka mga bagay nga makaapikto sa ana nga panghunahuna parti sa anda nga ginahimo.
5. Tinguhaun nga indi mo pagtublagun ang tawo nga nagapamati okon nagalantaw ka TV.
- Likawan nga indi mo sanda maistorya.
- Indi paghimo ka bagay nga malisdan sanda sa pagpamati.
- Indi pag-islan ang channel ka TV magluwas lamang kon gusto nanda nga ilisan mo.
- Indi ikaw magpatunga kananda nga malipdan mo ang anda nga ginalantaw.
6. Tinguhaun nga indi mo matublag ang tawo nga nagalantaw ka Salida sa Sini okon sa Paragwa-un.
- Kon gusto mo maglubas sa tobangnan ka duro nga mga tawo paagto sa parongkoan, magdalidali gid ikaw para nga indi makadistorbo sa iba.
- Indi paghambal ka todo para nga indi madisborbo ang iba nga nagalantaw.
- Kon ginatogot ang pagkaun sa sulud ka sinihan, magkaun ikaw nga dahandahan para indi matublag ang iba.
- Indi pagsipaa ang likod ka bangko sa tobangnan mo okon sa imong kilid nayon.
- Kon mahimo, magpongko ikaw sa imong poronkoan hasta matapos ang salida sa sini okon paragwaun.
7. Tinguhaun nga indi makatublag sa tawo nga nagapahuway okon nagaturog.
- Kon mahimo, maparayu ikaw kananda.
- Magpabilin ikaw nga nagahipus para indi matublag ang anda nga katurogon.
Liksyon nga dapat tandaan
Tama gid ka importanti ang pagtamud. Kon gusto mo nga mayad ang pagtamud ka iba nga tawo kanimo tugroan mo man sanda ti mayad nga pagtamud. Kon indi ikaw gusto nga matublag ka iba, ti indi man ikaw magpanublag sa iba nga tawo.
Wara ti bisan isara nga malyag tublagun, indi bala? Kon indi ikaw gusto nga ang tawo magtublag kanimo, kinahanglan nga indi ikaw magpanublag sa iba. Hay bisan gani ang sangka tawo nga wara ti iniskwilahan kon may pinanilagan, daug na pa ang tawo nga may aram piro wara ti mayad nga pamatasan.
Ang rispito sa kaugalingun amo ria hinungdan nga ginarispito man. Kon ikaw may konsidirasyon mabaton mo ria sa nagakaigo nga tion. Ang gugma sa kapariho nagabunga ka paghidait, nagapaligun sa rilasyon, kag nagapasuud sa baratyagun. Kon ang tawo nga wara nagapanublag, makita ang pino nga ugali kag may manami nga pamatasan.
- Katapusan -