Gahud
ni Arlene D. Nietes-Satapornvanit
Naagyan nyo run nga ginkaraan kamo kang inyong ginikanan, iningud ukon librarian tungud ka gahud kaninyo? Pira ka beses natabo dya? Ukon indi gani, ikaw mismo nagpangara sa mga tawo nga magahud? Masayud gid man ang magsagi ginahud kon indi dapat magginahud. Duro nga mga tinion nga ang gahud indi manami. Nga bisan may nakasulat run nga indi maggahud sige pa gihapon ang mga tawo ginahud. May mga tinion man nga manami ang gahud. Pero kalabanan gid nga indi dya manami, amo gani gintawag nga gahud. Negatibo ang ana nga konotasyon kadya.
Indi manami ang gahud tungud ginaistorbo ang atun kalinung, ilabi na gid kon kinahanglan natun kang kalinung tungud may ginapaminsar kita, parehas abi kon may ginaobra kita nga kinahanglan kang konsentrasyon ukon pokus (bukut hokus-pokus). Ugaring ano ang himuon natun kon may gahud sa palibot? Kon kaisa wara gid kita ti mahimo. Parehas abi sa imaw ko rugya sa kuwarto kang mga estudyante (tawag namun PhD study room). Kagahud nga daw wara gasapak nga may iban nga tawo sa kuwarto nga kinahanglan kang kalinung tungud nagasulat ukon nagabasa ukon nagaanalisar kang data. Wara ti kaso kon mag-inistorya nga indi tama ka todo ukon hani-hani lang. Ugaring ang ana ginahimo, tungud nagapamati sa ana nga headphone, ginasundan na man ka kanta nga daw uwang kang ayam ukon ingaw kang kuti. Ukon indi gani magchat sa computer kag magsagi harakhak. Ginpangabay man namun nga hinayan ang gahud na ugaring daw sa wara lang kabati. Batuan mo na lang sa pagpamati man kang musika sa headphone, ugaring kon kaisa makapoy man ang atun talinga sa pagpamati kang mga huni bisan musika pa. Bilog nga adlaw nga may headphone daw indi man manami sa atun talinga, ilabi na gid sa amun nga mga bukut run ti mga tin-edyer. Kinahanglan man natun kang kalinung gid agud nga duro nga mga ideya ang magsulud sa atun paminsarun. Daw nami magdara kang radyo rugya kag patukarun ko man bala. Lantawun ta kon ano himuon na. Ugaring hay indi takun magpanaog sa ana nga halintang hay daw parehas run lang karia kami kon matabo.
Ang madumduman ko rugto sa atun, masami magahud ang barangay kon may mga bayle-bayle, ukon sanag ang bulan kag duro ang mga tawo nga nagasipal kang lantay-lantay kag kon ano-ano pa sa dalan. Nami man dya nga gahud kon temprano pa ang gabii. Daw kasadya lang pamatian. Ugaring kon tagtururog run kag sige pa tana ang anda gahud, daw kasabad run man. Kon kaisa, katurog run ang tanan pagkatapos sa tungang-gabii may mag-agi sa karsada nga lingin nga nagasinggit inaway! Amo pa dya ang isara nga istorbo kon gusto mo magturog kag may magahud sa imo palibot. Daw budlay dya tana mapauntat, kondi agwantahun run lang ukon tabunan ang talinga kang ulunan ukon algodon. Bisan ang imaw natun sa balay makaistorbo man kon gusto mo magturog kag sanda tana bugtaw pa kag aktibo pa ang ginahud ukon ang telebisyon tama ka tunog. Dya tana puwede natun maistorya ka mayad nga hinayun gamay ang anda gahud.
Ang manami nga gahud amo ang makapasadya kanatun. Kon kaisa ginapangita man natun dya kon tama man kalinung kag indi natun kinahanglan magpaminsar ukon magtuon. Parehas abi sa akun ginaistaran nga tama kalinung, ginapangita ko man ang gahud ukon huni kang sarakyan, harakhak ukon istorya kang mga tawo, musika sa radyo, kag iban pa. Masami ginahimo ko nga magguwa kag magpanaw-panaw sa banwa. Malingaw man kon makakita kang mga tawo, makabati kang mga istorya, kadlaw, kag busina kang sarakyan. Kag bilog man nga gabii nga nagaandar ang radyo sa istasyon nga nami ang mga kanta nga ginapatukar.
Amo dya ang akun naagihan sa kadya nga mga inadlaw. Kon san-o kinahanglan ko ang konsentrasyon sa akun ginahimo, amo man ang pag-abot kang istorbo nga wara ti pulos.
Kon kaisa may nagaabot sa atun kabuhi nga indi natun magustuhan. May mga tawo nga indi natun masahuan. Ti, paano natun dya atubangun? Ako, sa kadya nga mga inadlaw, saku ang akun pangamuyo sa Ginuo nga tugruan ako kang pasensya sa mga tawo ukon mga sitwasyon parehas kadya.