Diin ang mga Bayi?
Kon usisaun ang mga pagrebok kontra sa mga Katsila nga ginpamunuan ka mga babaylan, ginapakita ang sunod-sunod nga mga pinuno nga laki halin kay Gregorio “Diyos” kang 1888 paagto kay Papa Isio kang 1901 (McCoy: 1982). Sa pihak nga bahin, ang mga bayi nga babaylan wara batia magluwas kay Estrella Bangotbanwa nga indi malipatan, bukut bilang pinuno ka sangka armado nga pagrebok kundi tungud sa ana’ng tumalagsahun nga gahum bilang manogpatigayon kang ritwal. Ano ang natabo sa mga bayi, ang orihinal nga mga babaylan?
Ayhan sarang mahambal nga ang hugut nga kumpetisyon sa tunga kang reliyon Katoliko nga may laki nga pinuno kag ang tumanduk nga pagtuo ang nagpatumba sa mga bayi nga babaylan. Nagakinahanglan kang pinuno ang tumanduk nga reliyon nga sarang itupad sa pari kag ang bayi nga babaylan bukut sabat sa kinahanglan. Duro ang sumurunod ka bayi nga babaylan bilang pinuno ugaring bukut tana ti laki pareho ka pari.
Ayhan amo dya ang rason nga ginbaton ka mga tumanduk ang asog nga laki pareho ka pari pero may pangginawi kang bayi nga amo ang orihinal nga babaylan. Ginbaton ang asog bilang babaylan kutub kang nagkinahanglan liwan ang mga tumanduk kang sangka hangaway (warrior) nga pinuno. Ginapigus kato ang mga babaylan nga mabaskug sa pagpamatok nga bayaan ang anda’ng tumanduk nga reliyon kag nagaumpisa run sanda kato ka pagrebok kontra sa mga manogpigus. Magluwas sa mga pagrebok, may mga epidemya kag mga kalamidad nga nagbutang kang kabuhi ka mga tumanduk sa peligro. Tungud sa bugay na bilang manogbulong kag tumalagsahun nga gahum kag ikasarang sa pagpamuno sa inaway, ang laki nga babaylan kag bukut asog ang nagtuhaw kag nangibabaw. Gani tanan nga mga pagrebok ka mga babaylan kontra sa mga Katsila ginpamunuan ka mga laki.
Sa kar-on nga panahon, ang binabaylan nga hirikuton nagapadayon nga ginapamunuan ka mga laki. Ang mga laki nga babaylan wara run ginatawag nga asog pero padayon sanda nga nagasoksok ka malabug nga bayu kag daw palda ukon bestida kon nagapatigayon kang ritwal. Angay kang asog kauna, ang mga laki nga babaylan ayhan nagabesti nga daw bayi bilang pagkilala sa orihinal kag bayi lang nga babaylan? Ano gid haw ang sa bayi? Ria bala bangud ang bayi may matris? Bangud bala ang bayi ginadugo?
- Sundi ang urihi nga kasugpon kang atun sugidanun -