Unus
ni Linda C. Arnaez-Lee
Nagadulum ang kalibutan. Nagapamahug ang mga gal-um nga mapusdak ang uran. Kaangay sa ginabatyag ni Juwon nga ginapangdulman, wara ti kasanag nga makita bangud natabunan kang nagaaragay nga luha ang ana mga mata. Magamo ang anang pinsar nga gindugangan kang gahud kang mga sarakyan nga nag-untat sa tulay nga ana ginatindugan. Wara ti may nagasapak. Wara ti may nakakita nga dyan run tana nagatindug sa tibi kang oberpas. Wara tana ti pulos. Kubus ang ana ikasarang. Amo ria nga ginbayaan tana ni Lisa nga ana asawa kag ginbaylo sa sangka Pilipino nga trabahador sa pabrika. Wara run ti rason nga mabuhi pa tana, gani gusto na tapuson ang tanan.
Nakilala na si Lisa paagi sa sangka ahinsya nga nagapatigayon kang pangayaw nga parangasaw-un. Nagbayad tana kang tunga sa milyon ka pisos sa ahinsya para matigayon ang anang pagpangasawa. Sungi si Juwon piro bangud nga manami ang pagtahi, indi hilmunun kon indi lang tana maghambal. Naman-an na nga isara dya ka rason kon andut nagpangalag-ag si Lisa kon batunon tana ukon indi kang nagkitaay sanda sa pirsonal sa Manila. Piro bangud sa pagpasarig kang masulhay nga pagpangabuhi sa Korea, nagpasugot si Lisa.
Sa una nga mga tinuig kang anda pagpuyo, nangin kuntinto si Lisa kay Juwon. Ginbugayan sanda kang darwa ka mga bata, laki kag bayi. Wara run ti pangayuon pa si Lisa kag Juwon. Natuman ang andang handum nga makatukod kang sangka malipayun nga pamilya. Asta nga nag-abot ang unus sa anda kabuhi.
Nagpigado ang kompanya nga ginaobrahan ni Juwon kag nagbuhin sanda kang mga trabahador. Isara si Juwon sa mga dimalas nga napahalin, gani nagpamat-ud dya nga magsaylo sa Pusan sa lugar kang anang mga ginikanan.
Sa Pusan, wara ti pirmaninti nga obra si Juwon. Mabudlay ang andang pagsinarayo. Indi na run matao kay Lisa ang kasulhay kang kabuhi nga ana ginpromisa kato. Nag-umpisa run ka riklamo si Lisa asta nga wara run dya napunggan ni Juwon nga mag-obra sa sangka bar sa istasyunan kang Pusan. Rugya na nakilala si Edmund, sangka OFW. Gwapo si Edmund, manami ang panglawasun kag matam-is ti dila, gani nahulog ang buut na kay Edmund asta nga maagahan pirmi kauli si Lisa sa anda balay. Rugto sa bar nagaturog kaimaw si Edmund.
“Itao ang kahilwayan ko. Indi run ako malipayun sa luyo mo,” ang urihi nga tinaga ni Lisa antis dya maghalin sa anda balay. Wara napunggan kang anang pakitluoy ang pagbiya ni Lisa. Bisan ang mga hibi kang mga bata, wara nakapapugung kay Lisa.
Dungan kang pagtupa kang madamul nga uran, amo man ang pagtupa kang lawas ni Juwon sa karsada sa idalum ka tulay. Nagkinarankaran ang mga tawo. Nagbaha kang dugo sa bahin nga natup-an kang nagrugmuk nga lawas. Nagpundo ang mga sarakyan. Nagasirinamo lang. Burubhay mabatian ang sirin kang ambulansya.
Nabutanwan ni Lisa ang baso nga ana ginakaptan. Dungan kang pag-ako ni Edmund nga may pamilya dya sa Pilipinas kag indi tana mapakaslan, amo man ang paggwa kang laragway ni Juwon sa balita sa TV.
- Katapusan -