Himalad
ni Ritchie D. Pagunsan
Ginkuum ni Teresita ang anang palad nga nagaagay ang luha. Tuman ka bug-at ang anang ginabatyag, mas mamag-an pa ang magpas-an kang sangka pasong nga paray. Sa anang atubang malinung nga nagapungko si Tya Karing nga nanay na, nga tubtub kadya nagaturuk sa marayu bisan wara dya ti makita. Bulag si Tya Karing piro tanda dya nga manoghimalad.
Bisan pira ka bisis gintanyag ni Teresita ang anang palad, wara dya gindaho kang mal-am. Wara dya ti tuyo magbilid ka paraabuton kang bugtong na nga bata.
“Duro ang binuligan mo,” umpisa ni Teresita pagkaligad kang makatiringil nga kalinung, “piro ako nga bata mo, indi makadangup kanimo. Ano bili kang kinaadman mo kon iban nga tawo lang ang makapulos?” Buta kang pagpamasol ang limug ni Teresita. “Nakita mo bala ang matabo kay Armando?”
Darwa run ka semana nga ginlubung si Armando, ang bana ni Teresita. Nadisgrasya dya sa traysikul nga ginabyahi kang manogpauli run. Lingin abi kag madulum ang rilikuan sa bangga, gani nawasdak ang sarakyan kang nakabunggo sa puno ka samlagi. Nagtabug si Armando sa ginapungkuan, kag ang tariwis kang kudal nga kahoy nagtuhog sa anang tutunlan.
Tuod gid man bala nga wara dya makita ni Tya Karing, ukon nagbutig dya kag hungud nga naglikum kay Teresita?
Wara makapangaman si Teresita sa sakit nga kamatayun ni Armando. Namasol dya kon andut wara malab-ot kang panuruk ni nanay na ang natabo. Nanukma nga buta kang hibubun-ut, kapin pa duro nga mga aksidente ang nalikawan kang iba bangud sa laygay na. Maduro ang nagaparapit kana tungud naandan run nanda dya halin pa kang una kag wara tana nagapanukot kang suhol.
Bukut likum sa mga kaingud nga pinanubli ni Tya Karing sa anang kaulangan ang anang gahum. Ang anang pagkabulag baylo sa paggamit na kang anang kinaadman. Sanaaw pa ang panuruk na kadya kauna, kag ginbilinan nga hagan-haganun ang pagpanghimalad hay may halit dya sa anang lawas. Piro indi mabatas ni Tya Karing ang mga tawo nga nagapakitluoy kana kang bulig. Naman-an na nga sarang malikawan ang mga kataragman kon ang paandam matugro sa nagakaigo nga tyimpo. Piro tanan dya may baylo.
Halin kang nagtaliwan si Armando, nangin maramig ang pag-atipan ni Teresita sa anang nanay. Sugod man kato, nag-untat ka panghimalad si Tya Karing bisan nagairidas ang mga tawo sa gwa kang andang kamalig.
“Indi ko maislan ang badlit kang palad ni Armando,” paathag ni Tya Karing. “Indi ko mabag-o ang ginapakita kanakun. Ang sarang ko lang mahimo, piliun ang akun isugid.”
“Kon ginpaandaman mo ako,” sabat ni Teresita. “raad buhi pa si Armando.”
“Kon nakalikaw gid man tana kato nga gabii,” sugpon ni Tya Karing, “matabo gihapon ang nakatakna sa masunod nga adlaw.”
“Ano ang buut mo hambalun?” pamangkot ni Teresita.
“Sa masunod nga adlaw,” sabat ni Tya Karing, “matakluban kamo bilog nga magpamilya ka sarakyan: ikaw, si Armando, kag ang bata nyo. Piro si Armando lang ang mabuhi. Kar-on, sin-o piliun mo?”
Ginkuum liwat ni Teresita ang palad. Nag-untat run ang anang hiribiun.
- Katapusan -