Bulak ka Balunggay
ni Maria Milagros C. Geremia-Lachica
Isaranhun lang nga nag-uli si Onyok. Klasmitanay sanda ni Delfin halin pa sa elementarya kag imaw man sanda kato sa Maritime Academy. Manoglima run sanda ka tuig nga nagasakay kag kaduro lang ka mga plano nanda para sa andang panimalay kag barangay. Ginpatigayunan kang kumpanya nga makauli si Onyok pagkatapos nga nabagyuhan sa lawod ang andang barko nga may karga nga mga troso kag krudo halin sa Malaysia.
Nagatumbo-tumbo si Tya Taling ka hibi, dara kupkup kay Onyok pagsamput na sa ugsadan kang balay nanday Delfin.
“Ay, abaw, Onyok! Andut ginbayaan mo si Toto ko Delfin?”
Nagaparanambitun ang mal-am nga nagapamasol sa suud nga amigo kang anang bugtong nga bata. Nagsaka sanda sa balay nga nagapamahid man ka anang luha si Onyok.
“Nay Taling, wara ko ginbayaan si Delfin. Imaw kami nga nagaturuk sa mga balud, daragkul kag daw itum nga mga bilding nga nagaparapit kanamun. Ginhampak ang amun barko, ginpatuyub nga daw siripalun kag ginwaslik sa lawod.”
Nagduyu si Onyok. May kamisita nga nagasablay sa kilid kang lamisita nga nasandig sa dingding. Nakasulat ang Purok Uno Barangay Fiesta 2009. Dumduman na dya. Dungan sanda ni Delfin nagbakal pagpyista kato antis sanda nagpa-Manila. Sa lamisita, may nasindihan nga kandila sa tupad kang gamay nga istatwa ni Birhin Maria, may rosarito nga nagakabit sa anang liug. Sa kilid may istampita ni San Cristobal, patron kang mga nagapanakayun. Sa likod ang litrato ni Delfin kang gradwasyon nga nagayuhum.
“Nagkarabugras ang malabutkun nga mga kabli. Nagdalus-os panaog ang mga troso. Nakita namun ang amun kapitan, naligpit sa nagasinampukanay nga mga troso. Sin-o bay mabulig hay mansiganay run lang kami? Pariho kami ni Delfin nga nagahiribiun kag dungan nga nanguros, nagahana nga malumpat. Naglumpat ako. Abi ko gasunod tana kanakun. Pagtangra ko, rugto pa tana sa ibabaw. Naduraan ako kang animo. Sa ospital run ako nakamadmad.”
Nanguros si Tya Taling kag dayon dakup ang kamisita nga nasablay sa kilid kang lamisita. Ginhakus na dya kag ginhumlad liwan pabalik.
“Nagkuon ang manogbulong nga taga-Batbatan nga indi na mapiho piro may posibilidad nga buhi pa si Toto. Antis kuno magsalup ang adlaw, bitayun ko ang kamisita na sa gawang kag sindihan ko ang kandila sa altar agud makita na ang dalan pauli. Ay, abaw, tabangi, Ginuo!”
“Nay, suno sa kumpanya, may mga imaw kami nga ginsagup ka mga mangingisda kag may nakasampay gid man sa sangka isla. Gin-usisa ko ang listahan. Wara ang ngaran ni Delfin.”
Maluya nga nagtindug si Onyok kag nagluhod sa tubang ni Tya Taling nga nagaturo liwan ang anang luha. Ginkaptan ni Onyok ang mga alima kang mal-am kag mahinay nga ginhambalan.
“Pito ka bulan run ang nagligad, Nay. Nag-uli ako agud sugidan ikaw. Ginpadamgo ako ni Delfin. Nag-abot kuno tana piro masinulub-un. Wara pagtampad kanakun. Naghambal nga mapanaw kuno tana. Mamangkot pa raad ako ugaring wara run tana. Nakita ko lang ang balunggay sa kudal. Nagapamukadkad. Piro imbis puti, tapul ang duag.”
Dayon hakus ni Onyok sa nagangurahab nga mal-am.
- Katapusan -