Haron
ni Ritchie D. Pagunsan
Madalum run ang kagab-ihun, kag ang kasanag halin sa lati nga bulan, nalipdan kang madamul nga gal-um. Bisan tag-irinit, maramig ang dapya kang hangin.
“Ginakun-an gid kamo kaina nga mapaaga run lang kita,” ang kumod ni Rosing samtang nagadagun-dagun sa pagpanaw. “Turuka, hud, basi makasumalang pa kita kar-on kang sigbin. Maiwan bay kita?”
“Madalagan takun,” ang maabtik nga sabat ni Ponsing, ang solterito na nga bata nga nag-abat kananda. Nakurukus run ang anang pantalon kag nasukbit ang smagul sa magtimbang nga alima. Alisto dya maghuyab kon ano-ano gid man.
“Abi paghipus kamo,” ang saway ni Bidang nga ingud-balay nanda. “Rugya run gid man kita, mapadayon kita ka tikang. Indi takun magturog sa balay nanday Magda. Magahud.”
Nangayaw pamista sa pihak-baryo kang Santa Rita ang mag-amiga nga dya. Nagab-ihan sa paayaw-ayaw nga panggingge. Kang tag-uruli, nabriya ang traysikul nga mahatud raad kananda, gani ginhawidan sanda ni Magda nga maghingga. Katarahap magdayan kon gabii, paandam kaina ni Magda, kapin pa kon pista, hay duro lingin. Mas duro pa sa mga ayam nga nagapanglaas kang mga nagarulubas.
“Ay, ano tana ria ang nagapatupung?” ang tiyabaw ni Rosing, dayon tudo sa hurma nga nalipdan kang dahon kang agho.
“Diin?” ang sabat ni Bidang nga nagsunod ang panuruk sa gintudo ni Rosing. “Linapot timo dyan, Rosing. Naglamun kaw ka mulalung kang bondying bay. Diin karia?”
“Raay, hud,” ang tudo liwat ni Rosing nga daw naglibagun ang limug sa pagkadirham. “Turuka bala ria ang ginahampak-hampak kang agho. Di bala tawo ria nga nagatangra?”
“Nagakuub man ria, Nay?” ang sal-ut ni Ponsing.
“Ay, yawa, basi aswang ria?” ang sabat ni Rosing. “Kun-an nga mahingga run lang kita kaina kanday Magda. Kag rugya pa kita nanglaktud rapit sa simbahan nga baragatan dya,” dugang na nga pamasol.
“Baw, wara gid ako kasalapo sa pagkatalawit ninyo nga magnanay,” ang pangmusa ni Bidang. “Haron lang ria. Turuka, hud, wara paghulag. Kag mayad gani ria nga nagatangra ukon nagaduko. Budlay ra kon nagatuwad.”
Hinali nagdapya ang maramig nga hangin. Nagkinulas ang mga dahon kang agho. Nagpundo sa pagpanaw ang tatlo. Nanilag. Gulpi nag-uwang ang mga ayam.
“Tabang!” ang singgit ni Bidang nga pinakaisug sa tatlo, pero daw ginsindutan ang buli. Nagdalagan dya kag wara ti barabalikid nga ginbayaan si Rosing nga wara ka pangaman.
Wara ti nabatian nga limug halin kay Ponsing. Madasig dya nga nagkuripad kag rayu run ang antad antis makasinggit tabang si Bidang. Nagkarawigit ang smagul na sa sobra ka pulok.
“Hulata nyo ako,” ang tiyabaw ni Rosing nga nagatakang-takang. Nag-iririhi dya sa kakulba.
Wara maman-i kang tatlo kon sa ano nga gahum ukon paagi sanda nakapalagyo sa pat-ud nga kataragman. Bahul ang pasalamat nanda kay Santa Rita, patron kang pinamistahan nanda, nga gin-ubayan sanda.
Linung run ang palibot. Ang madamul nga gal-um ginpalid ka hangin, kag ang kadulum, ginkihad ka sirak kang lati nga bulan. Nag-iwag dya sa estatwa ni Santa Rita, nga daw nayugit sa hitabo nga nasaksihan na kaina, samtang padayon ang pagsaot kang agho sa huyup kang hangin.
- Katapusan -