Ang Haruk
ni Maria Milagros C. Geremia-Lachica
Kon bulak ang tinaga nga “haruk,” siguro mahamot dya nga sampagita, hasmin, ukon pula nga tampuranga. Kon ambahanun, ayhan malulo nga pag-iliili kang sangka nanay sa lapsag ukon lanton nga nagapaumpaw kang kabug-at kang baratyagun. Ang haruk sangka tinaga nga nagadara ka masadya nga mga handurawan kang pagkabata paagi sa mga sugidanun nga atun nabatian ukon nabasahan. Naman-an natun ang istorya kang prinsisa nga nagturog sa malawid nga panahon kaimaw kang anang mga ginsakpan sa sangka ginharian nga ginsumpa. Napukaw lamang ang prinsisa kang ginhagkan ka prinsipi nga nabihag sa anang kaanyag. Nagbugtaw man ang bilog nga ginharian kag nalubad ang sumpa. Sa istorya man ni Snow White, ang haruk kang prinsipi labing gamhanan nga nagbanhaw sa dalagita pagkatapos nga nagkaun tana kang mansanas nga may hilo.
Sa atun pagdinaraga ukon pagsinultero, ang haruk sangka marahalun nga tanda kang pagkaluyag, pagkamag-an, ukon pagkahulog kang buut sa sangka tawo. Sa nagapalanggaanay, wara run ginamitlang pa ang tinaga nga haruk. Ginahimo, ginapatupa, ginapakamatuod gid lang. Simpli man ukon kumplikado, nabaw man ukon dalum, ang nagaharuk kag ang ginahagkan may kaangtanan, may relasyon, may mga rason. Pero kon kis-a, ang haruk sarang man nga kawatun. Ginhagkan nga wara kapangaman, gani sarang mahambal nga ginkawatan. Sa amo dya nga hitabo, ang nangawat ka haruk wara it duro nga rason kondi ang pagkaumul sa naluyagan. Kon dimalasun, matampaan pa dyang tampuhaw nga nangawat ka haruk.
Ang haruk laban ginapatuman nga may kalipay, may ginasaulog, ukon sa pagpanamyaw. May haruk man kang kasubu, kang pagpanaw ukon pagbiya. Pero may sangka haruk nga pinakabantog sa bilog nga kalibutan. Ang pagharuk ni Hudas Iskaryote kay Hesu Kristo isara ka indi malipatan nga haruk. Ang dyang haruk nagkambyo kang atun pagturuk kag paghangup sa dyang tinaga. Ang dyang haruk ginsulat, ginsugid, gintamay, ginpadalman ka pag-usisa kag padayon nga ginadumdum kada tuig sa pagselebrar kang pag-antos, pagkamatay kag pagkabanhaw kang atun Manluluwas.
Gintakda nga may magtraidor sa Manunudlo. Kon ginpasulat ang mga apostoles kang andang mga ngaran sa papel agud gabot-gabutan kon sin-o ang magtraidor sa Manunudlo, ayhan wara’t maintra sa gabot-gabot. Ugaring wara ti gabot-gabot kang ngaran nga natabo kondi may dawhatanay kang kwarta nga ginbaton ni Hudas kabaylo sa pagbulig sa mga suldado nga madakpan si Hesus. Bukut katingalahan kon maugut kag mangil-ad kita kay Hudas nga traidor. Pero importante kag kinahanglan ang papel ni Hudas. Kon sa drama may karakter nga nagarepresentar kang kamayad, kinahanglan man ang karakter nga kontra pwersa. Puti kag itum. Malutaw, mangin maathag ang pagkaputi ukon pagkaitum kon itupad ang dyang darwa ka mga pwersa.
Ano ayhan ang istorya kon wara nagtraidor si Hudas? Kon wara ginpatuman ang haruk kang pagtraidor, madakup ayhan kag masilutan si Hesu Kristo? Magaantus ayhan si Hesus, mapatay, kag mabanhaw sa pagluwas kanatun tanan sa kasal-anan?
Andut haruk ang ginpili nga sinyal? Sa kinaandan nga relasyon, ang haruk tanda kang mayad nga pagkilalahay kang nagaharuk sa ginahagkan. Si Hudas bukut lang sumulunod kondi isara sa dose ka mga pinili nga labing rapit kay Hesus. Andut wara lang nanago si Hudas sa dulum pagkatapos itudlo ukon ihambal sa mga suldado kon diin si Hesus, ano ang itsura na, ano ang duag kang ana nga bayo ukon kapa kag iban pa nga paratandaan? Magluwas sa pagpiho nga tana gid man ang Hesus nga darakpun, ang haruk nagpakita kang masuud nga relasyon ni Hudas sa Manunudlo nga ana man lang gintalikdan kag ginbaligya sa mga suldado kato nga gabii.
Sa tanan nga haruk, ang haruk sa Getsemaniya nangin madulum kag mabug-at nga simbolo ka pagkadura kang pagpalangga, ang pagbugras kang relasyon nga nagahigot sa tumuluo sa anang manunudlo. Pinakamasubu ang dyang haruk kang pagbiya ni Hudas sa mga pagtuon nga ginsaysay kang atun Ginuong Hesus nga napasad sa himpit nga pagpalangga kag pagsarig.
Rosas ang bulak kang haruk ni Hudas nga nagapakita kang katahum, gali may tunok nga makapadugo.
- Katapusan -
* Litrato: Halin sa http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ef/Giotto_-_Scrovegni_-_-31-_-_Kiss_of_Judas.jpg/300px-Giotto_-_Scrovegni_-_-31-_-_Kiss_of_Judas.jpg.