Ang Gaba
ni Danny S. Tabuyan
Ang kauna nga kinabatasan sa pagsaulog ka Pista kang Kristo nga Hari amo ang pagprosisyon kang Santisimo palibot sa banwa. Tungud nga sangkidit lang ang mga Katoliko kauna, ginayaguta sanda kang mga katapo ka bag-o nga sikta.
“Rugya run ang atas,” ang kuon ka mga nagayaguta.
Ginatawag nga atas tungud ginapaangid nanda ang bugu nga prosisyon ka mga Katoliko sa idas ka mga bato sa atas ka isda sa suba. Samtang nagaprosisyon ang mga tumuloo, kag ang pari nagadara ka biril nga may Santisimo, may sangka tawo, nga ginahingadlan kay Miguel, nga nagasuksok ka mga tubo ukon gagmay nga mga kararaw nga gintuhog na ka uhay kag ginsuksok nana nga daw sa iskapularyo.
Kang maglubas ang prosisyon, nagluhod tana sa binit ka dalan kag ginpulpog na ka anang inumul ang kararaw sa anang dughan kag ginpalagapok samtang nagahambal ka matunog sa pagyaguta.
“Santo, Santo, Santo, Dyos kang mga Katoliko!”
Padayon lang ang prosisyon kag wara dya ginsapak ka mga tumuloo.
Ang sinauna nga paagi sa pagpangasin amo ang pagtipon ka daragkul nga mga kahoy, nga ginasunog kag ginapabaga. Kon maubos run ang baga, ang bahul nga tinumpok kang kahoy ginasaribo ka tubig-dagat agud ang anang sira tipunon kag ibutang sa tagakan, buboan liwat ka tubig-dagat kag ang ana kadya tuma buladun ukon rahaun agud mahimo nga asin.
Bulan ka Disyimbri, maramig ang panahon. May nagapang-asin sa baybay. Madulum ang karimlagun. Si Miguel nag-agto sa baybay nga nagapangunup kang kapay hay maramig ang hangin. Nagparapit tana sa pagpainit-init sa tutod kag magpakigsugidanun sa manogpangasin. Kang maubos run ka baga ang mga kahoy, ang tag-iya nagtindug bitbit ang bayong nga kawayan.
“Bayaan ta anay ikaw hay masag-ub lang ako ka tubig-dagat agud isaribo sa dap-ong,” hambal ka tag-iya.
Pagbalik ka tag-iya ka dap-ong, nakita na si Miguel nga nagakisaykisay sa tunga kang kalayo kag nagapangayo ka tabang. Tungud nga wara man ti iba nga tawo sa palibot, ginsaribo na ka anang dara nga tubig-dagat ang kalayo kag nagdalagan sa pagpangayo ka bulig ka mga tawo sa marapit nga mga pamalay. Pag-abot ka mga manogtabang naghimo sanda ka salagunting nga kawayan agud sipitun si Miguel pagwa sa tutod kag gintungtong nanda sa ginhanig nga dahon ka saging. Swirti lang nga wara tana mapatay sa kalayo.
Malawig nga panahon ang anang pagpaayad. Kag suno sa mga nakakita kanana, nagabayo lang tana ka sarap kag daw yawa ang anang itsura. Ang sa pihak nga bahin ka anang bibig nagatabo sa anang mata kag ang sa pihak nga kiray nagsaka sa anang dahi kag ang anang talinga tarawis kaangay ka litson. Indi tana makatindug kag kon magpanaw nagapungko lang hay indi na mauntay ang anang mga tuhod hay naunay, kag amo man ang anang mga butkun kag siko.
Kang ginpamangkot tana kon ano ang natabo, iwan haw nga didto run tana sa kalayo, nagsabat si Miguel, “Daw may pwirsa nga indi makita nga naghakwat kanakun kag nagtablug kanakun sa tutod.”
Umpisa kato wara run ti nagyaguta pa nga mga katapo ka bag-o nga sikta sa mga Katoliko hay nagapati sanda nga ang natabo kay Miguel sangka gaba.
- Katapusan –
Pamaan:
Ang sugidanun nga dya bahin ka Maragtas kang mga Katoliko sa Guisijan, Laua-an, Antique nga ginsulat ka akun Lola. Ang mga pahina nga ginsulatan ka dya nga istorya nadura, kabangdanan nga nagpangita ako sa mga mal-am nga akun naabutan (piro nagkaramatay run sanda) agud akun mapamangkutan kag mabalay liwan ukon ma-reconstruct ang sugidanun suno sa ginsugid ka akun napamangkutan kag sa akun nabatian kauna kay Lola.