Linubngan
ni Danny S. Tabuyan
“Dodong, diin ka dya ang uluhan kang lubung ni lolo mo?” ang pamangkot ni Acay nga anang tiya.
Kada tuig naandan run ni Dodong nga limpyuhan ang lubung kang anang lolo nga buhay run gid napatay bisan antis pa tana ginbata. Nagaidad run si Dodong kang mga kinsi anyos piro ang anang paminsarun daw kabos gid ikumparar sa anang pangidadun.
Suno kay Acay, kang napatay ang anang tatay nagapanganihan sanda ni nanay na sa Negros. Sa amo to nga panahon antis pa ang gira kang tyimpo Hapon, malisud ang komunikasyon. Wara ti nalung-ung ang andang pamilya kon diin gid sanda nga bahin kang Negros.
Ginhulat-hulat man raad sanda hay basi pa lang makauli. Tungud nga wara gid ti komunikasyon namat-ud lamang ang pamilya nga ilubung bisan wara ang anang bata kag asawa. May mga huring-huring sa baryo nga nalagyo sanda hay nagsungon sa mal-am, piro kang makauli sanda matapos ang panganihan, duro gid ang hiribiun kag pamasol ni Acay hay wara gid kuno sanda ginpaman-an kag wara gid ginhulat.
May mga patimaan man nga ginpabatyag ang anang tatay sa amo to nga mga tinion. Nadumduman man ni Acay nga kang nagapahuway-huway sanda pagkatapos kang igma sa taramnan, may nagalibot-libot kanana nga alibangbang nga itum kag nagasaylosaylo lang kananda ni nanay na, kag nagpamangkutanay pa gani sanda ni nanay na kon sin-o bala nga himata nanda nga napatay. Wara gid sanda ti dahum-dahum nga si tatay na, hay wara man gani nagamasakit kang paghalin nanda. Piro ang to nga hitabo daw nadura lamang man sa andang paminsarun, kag nadumduman lamang run kang pag-uli nanda kag kang pagkamaan nanda nga si tatay na gali ang napatay.
Rugyan man kato ang tatay ni Dodong nga gurang ni Acay kang paglubung sa andang tatay, ugaring pagkatapos kang lubung, wara na run gindipara hay nawili tana sanda kang anang asawa ka pangginggi.
Tungud nga lupa lamang ang ginlubngan sa tatay ni Acay, kag naabutan run kang mga uran nga dara kang bagyo, nagkulpa ang bungyod kang lubung kag natubunan run kang madamul nga hilamon. Kang mag-agto sanda sa patyo agud magduaw, gintudo sanda sa puno kang bahul nga kahoy kang akasya. Wara sanda ti naabutan nga burubungyod kag wara man ti maathag nga timaan kon diin nagapaayon ang anang uluhan ukon sikwayan.
Kada tuig, antis magtagkaralag, mahugud gid si Dodong magpanglimpyo kang lubung ni lolo na. Ana gid dya ginasadol agud nga maghabok ang lupa. Kag kada tuig man, nagaliso ang uluhan kang lubung ni lolo na; may sa norti, sa sur, sa murud-an, sa kasalpan, kag kon kis-a pa alang-alang sa palundog ukon pabalabag. Si Dodong gid lang ang nakamaan.
Matandus si Dodong magpanglimpyo kang lubung ni lolo na, hay ginpadamgo gali tana kato ni lolo na nga kon mapabay-an ang anang lubung. Nagabangon dya kag nagaduaw kanana.
Napukan run ang kahoy nga akasya sa bagyo kag mal-am run si Dodong kag rayumahun. Indi run makaukud manadol kag manghagbas ka mga hilamon. Wara run ti pangsapwun sa linubngan kang lolo ni Dodong.
Kon magrapit ang tagkaralag, garut man ang tiyabaw ni Dodong.
- Katapusan -