Fr. Frederick Comendador, Dr. Isidoro Cruz, Prof. Judith Fresnido, Dr. Erwin Sustento, Mr. Noel de Leon, sa tanan nga nagbulig organisa kadyang importanti nga okasyon para sa Dungug Kinaray-a Inc. ukon DK, sa akun mga imaw sa DK nga sanday Ma. Felicia Flores, Anna Cecilia Pefianco, Dr. Zoilo Andrada Jr. kag Stephen Louie Checa nga nagdalikat gid magtambong, kag ilabi run gid sa mga istudyanti, mga maistra, mga manunulat, kamo tanan nga mga manogsakdag kang linggwahi kag kang mga kabataan, maayad-ayad gid nga aga kaninyo.

Kang una namun naman-an ang pagsaulog kang National Children’s Books Day kang inyong unibersidad kag inyo gindapit ang DK nga mangin kabahin kadyang okasyon, nalipay gid kami bangud, nabatian man ninyo kaina sa minsahi kang amun presidente nga si Ritchie Pagunsan, nga isara sa mga handum kang amun organisasyon nga maabot ang tion nga ang kada Karay-a, amo dya ang tawag namun sa mga tawo nga nagahambal kang Kinaray-a, makabatyag kang bugal sa paggamit kang ana duna nga panghambal. Sa kaduruhon kang amun handum ang pagpatubo ka bugal sa tawo amo ang pinakamabudlay tumanun kon panumdumun. Piro, may hulas nga pamaagi.

Kadya pa lang, umpisahan run natun pamanggas kang bugal sa tagipusuon kang mga kabataan nga Karay-a halin gamay hasta sa lima ukon pito ka tuig nga pang-idadun. Basi sa mga panalawsaw, amo dya ang mga pang-idadun nga ginadihon ang atun pagkatawo. Amo dya ang isara sa mga nagtulod kanamun nga ibalhag ang "Padya Dungug Kinaray-a 7, Antolohiya kang mga Sugidanun Pambata." Koliksyon pa lang dya nga pwidi basahun kang bisan sin-o kag bisan ano nga idad. Pwidi man dya gamitun sa pagtudlo ka mga maistro kag maistra, pwidi gamitun ni nanay kag tatay para sa pag-istorya kang mga sugidanun kag konsipto nga nasulat sa linggwahi nga maintyindihan ka mga bata, kag indi run kinahanglan nga ibadbadun ukon i-translate pa halin sa Kinaray-a.

Naman-an man namun nga sarang pa gid mapanami ang libro agud mangin takus dya sa manogbasa nga hasta sa pito ka tuig nga idad. Gani ang madason nga mga libro pambata, himuon namun nga coloring-book ang istilo para malingaw pa gid ang mga kabataan kag magabalhag man kami ka mga libro nga daragkul kag maduagun ang mga litrato.

Kadya nga tuig, bugal namun ipamaan kaninyo nga magabalhag pa kami kang apat pa ka mga libro: una, “Sa Kilid kang Banglid: Tatlo ka mga Dula sa Kinaray-a” nga ginsulat kang isara sa mga ginakabig nga harigi kang literatura Kinaray-a, Maria Milagros Geremia-Lachica; ikarwa, “Kirab:
Mga Istorya sa Kinaray-a sa Kinyintos ka mga Tinaga,” koleksyon kang mga istorya nga nahimo sa kinyintos ka mga tinaga. Halin dya sa Pista kang mga Bugu nga Istorya kang DK, kag ginbadbad sa Filipino kang atun mapisan nga manunulat nga si Noel de Leon; ikatatlo, “Hiwit” nobela nga ginsulat kang amun presidente nga si Ritchie Pagunsan; kag ang ikaapat, ang tuigan nga antolohiya kang mapili nga mga pasakup sa Padya Dungug Kinaray-a 8. Ang Padya Dungug Kinaray-a sangka tuigan nga paindis-indis sa pagsulat sa Kinaray-a.

Sa dya nga punto, gusto ko kamo agdahun nga magpasakup sa Padya Dungug Kinaray-a 8. Ang mga katigoriya: Mamugu nga Sugidanun (Short Story), Sugidanun Pambata (Children’s Story) kag Binalaybay (Poetry). Ang mga premyo sa kada katigoriya, Php10,000 sa una nga padya, Php7,000 sa ikarwa nga nga padya kag Php5,000 sa ikatatlo nga padya. Ipadara ang inyo mga pasakup sa admin@dungugkinaray-a.com. Sa Septyembre 30, 2014 ang urihi nga adlaw sa pagsumiti kang mga pasakup. Bisitahi ang amun website sa www.dungugkinaray-a.com para sa giya, pagsurundan kag iba pa nga mga impormasyon.

Magluwas sa mga nasambit ko nga mga hirikuton kaina, ang DK nagaumpisa run himo kang mga matiryalis para maggiya sa mga maistro kag maistra nga nagatudlo kang “Mother Tongue” sa iskwilahan. Nagasponsor man kami kang mga kompitisyon pambata nga angut sa Kinaray-a pariho kang tuigan nga paindis-indis sa diklamasyon, pagsugidanun, pagkanta kag pagdayaw ukon encomium sa Ugsad kang Kinaray-a nga proyikto namun kaimaw kang Department of Education, Division of Antique. Nagaorganisa pa gid kami kang mga aktibidadis, hublag kag mga hirikuton nga nagatulod sa mga bata nga Karay-a nga magsulat, magbasa kag magpasundayag sa Kinaray-a hay paagi dyan kara, madihon ang mayad nga paminatasan kag mapatubo ang pagpalangga sa Kinaray-a. Tanan nga dya nahimo kag pagahimuon paagi sa mga paghanas ukon workshops, kompitisyon, programa sa radyo, teatro, pagpasundayag sa mga kontis nga kultural, sine kag pagbalhag kang mga libro nga ginsulat kang atun mga bag-o nga manunulat sa Kinaray-a.

Ang paghanas kag kompitisyon sa pagsulat kag sari-sari nga pagpasundayag, ginahimo namun tuig-tuig, kag kon intirisado kamo, magbisita lang sa DK website kag DK Facebook Page para maman-an ninyo ang nanarisari nga mga inisyatibo nga amun ginaorganisa. Ang amun programa sa radyo mabatian sa kahanginan sa masunod nga mga binulan. Teatro kag sine ruman ang amun pagaumpisahan sa dason nga mga tinuig, kadungan dya kang pagpapag-un kang Musika Kinaray-a.

Siguro sa kaduro kang akun ginpanghambal parti sa amun mga hirikuton, nagapamangkot kamo, “Ti, ano gid bala ang DK?”

Ang DK sangka pribado nga organisasyon nga nagasilibrar kang Kinaray-a nga literatura, kultura kag arti paagi sa pagtipon, pagtingub kag pagtipig ka mga importanti nga obra sa Kinaray-a hay handum namun nga, una, mangin mas malapnagun nga ginagamit ang Kinaray-a sa pagsugidanun, pagsulat, pagpasundayag kag pagtuon; ikarwa, ginakilala ang Kinaray-a bilang linggwahi nga hamtung kag may kabug-usan; kag ikatatlo, kag pinakaimportanti sa tanan, maabot ang tion nga ang kada Karay-a makabatyag kang bugal sa paggamit kang ana duna nga panghambal.

May mga tawo gihapon nga nagapati nga ang Kinaray-a harambalun kang mga suruguon, sakada kag imol. Amo nga duro mapanilagan natun nga mga Karay-a nga pag-abot sa syudad, ginakahuya nga maman-an nga Kinaray-a ang anda hambal. Kapin pa kon makalapak run sa Manila, naga-Tagalog run. Intyindihan man namun nga kinahanglan gid man maghambal kang kumon nga linggwahi para mag-intyindihanay, piro lain man nga ginatago kag ginakahuya natun nga maman-an kang iba nga Karay-a tatun. Andut haw namayha kita? Hay duna kanatun nga mga Pilipino ang magpinsar nga kon modirno kag pangayaw, labaw kag mas taas sangsa kanatun. Amo dya ang rason kon andut sa mga syudad, nga lugar nga sintro kang komirsyo, lain ang linggwahi sangsa mga tagabaryo kag tagabanwa. Ginbaton natun nga mga Karay-a nga kubus ang atun linggwahi kag kita nga mga nagahambal kadya, mga kubus man. Ginbaton natun nga mga Karay-a nga kubus ang atun linggwahi kag kita nga mga nagahambal kadya, mga kubus man. Amo dya nga paminsarun ang dapat bag-uhon kag islan hay kami sa DK nagapati nga ang Kinaray-a may katayog kag kadalum bilang hamtung nga panghambal, kag bukut lang harambalun kang mga sakada, suruguon kag buki, kondi kang mga maaram, maambung kag dungganun nga lahi.

Ginakuon kang iba nga Kinaray-a ang inang kang tanan nga mga linggwahi rugya sa Panay. Ang Kinaray-a sigon sa atun kasaysayan, sadsadan kuno kang nagkalain-lain nga mga linggwahi nga nagturuhaw sa Panay hay kuon nanda: Kinaray-a nga ginlaktan kang Datu nga midyo mugu ang dila, gwa na Akeanon. Kinaray-a nga ginsamuan ka midyo Intsik, gwa na Hiligaynon hasta nga nagbata sa Capiznon nga Hiligaynon. Tuod man ria ukon bukun, ang DK rugya para magtib-ong kang linggwahi nga puraw Kinaray-a, bisan lain-lain ang tono, bisan lain-lain ang mga tinaga, piro ginatawag nga Kinaray-a. Kag kon matuod gid man nga inang ang Kinaray-a kag may mga pisu dya, sigurado nga may mga matandus run man siguro nga mga kaapo-apohan kag mga urihing tubo nga pariho namun, nga gusto man magtipig kang andang linggwahi. Ang mga matandus nga Akeanon, may mga lihuk man nga nagasintro sa pagpalig-on kang Akeanon. Ang mga talintado nga mga Ilonggo, buhay run man nga nagpamanggaranun kang Hiligaynon amo nga kilala ang hambal nga dya indi lang sa bilog nga pungsod kondi pati sa bilog nga kalibutan. Manami turukun nga duro ang mga tawo nga nagatugro kang tyimpo kag kinaadman para magpasanyog ang linggwahi nga anda namat-an. Sigurado ako, kamo nga rugya kadya, nagapangita man kang inyo lugar sa pariho kadya nga mga hirikuton.

Gani, ginaagda namun kamo nga mag-imaw sa DK para magsabat kang mga panghangkat kang panahon kon sa diin ginalumus ang atun linggwahi kang pangayaw nga mga hambal. Magbuligay kita, mag-ugyon kag mag-iririmaw para pasanyugon ang atun duna nga linggwahi. Umpisahan natun sa mga kabataan hay bahul ang andang papil sa pagpaugwad kang atun linggwahi kag pagpapag-un kang atun kultura para indi mabuntol kang mga impluwinsya kang pangayaw. Para kanamun sa DK, ang mga kabataan inspirasyon namun kag tanda ang rason kon andut rugya kami nagapangisug nga mag-atubang sa hangkat kang panahon.

Duro gid nga salamat University of San Agustin sa pagtugro ninyo kang kahigayunan nga ang Dungug Kinaray-a makilala kag mabatian.

*******
Pamaan: Ang dya nga pamulong-pulong gintugro sa paglunsad kang libro “Padya Dungug Kinaray-a 7: Antolohiya kang mga Sugidanun Pambata” bilang pagsaulog kang National Children’s Books Day sa Student Center, University of San Agustin, Syudad kang Iloilo, kang Hulyo 15, 2014, 9-11 sa aga.