Uyas kang Paray
Ikadisenwebe nga Bahin
Mangurani nga pangayaw
Duro nga mga mangurani ang halin pa sa ibang lugar agud mangayaw ka ani. Ang mga sarakyan gapasuba-pairaya nga buta kang tabig sa ibabaw ka atup. Sa kada baryo nga maagyan kang sarakyan, may mangurani nga nagapanaog. Ang kutub kang may mga paryenti sa ibang lugar, nagapangayaw ka pangani kag rudyan sanda nagadayon sa andang paryenti ukon kakilala.
May balon sanda ka ria nga bugas, darapli, gamay nga kaldero ukon anglit, kag maraha sanda kang andang pagkaun nga nagapangani. Masadya nga duro ang pangayaw tungud hay amo lang ka ria ang katapusan nga aranyun nga paray sa bulan kang Disyembre.
Nagaidad ako kang walo ka tuig kag nagatawas-tawas nga magpangani. Ang amun balay kamalig rudto sa uma pero may nagadayon nga nagapangani. Ginasadyahan gid takun kon may nagadayon sa balay. Kon malumbos run gani sanda, ginaluyahan ako kag nagahulog ang akun buut kananda, ginakun-an ko nga magbalik gid kamo liwan sa sunod tuig sa tag-arani. Nami tana kon rudya kamo masadya.
May nagadayon nga daraga kag soltero halin sa ibang lugar. Nagaani sanda kon adlawun kag kon gabii gani ginaharanahan ang mga daraga. Uso pa kauna ang harana. Nami pamatian tungud hay linung kon gabii. Nagabaslanay sanda ka kanta nga parti sa gugma. Tungud sa harana duro ang naganobyohanay kag sa urihi nag-asawahay sanda. Kapin pa kauna duro nga mga daraga wara pag-eskwela tungud hay wara ti ikasarang ang andang ginikanan, amo ria nga nagakadangat lang sanda bisan diin ka pangani.
Tapos run ang ani
Pagkatapos nga napartidahan ang tanan, ang paray nga natipon, mataas nga tumpi kang tag-iya. Ang taramnan libre sa tanan. May kaaraydan man nga mabulig sa mga tawo basta matandus lang.
Sa taramnan duro ang mabinispisyo kang publiko.
1. Makapanagraw kang mga sala nga paray sa dugami
2. Makapanag-a kag panalog kang haruan, pantat, dadoy, kag puyo
3. Magdakup kang bug-ongan nga pangka
4. Magsagyap kang tanga sa taramnan
5. Makapaharab kang karbaw kag baka
6. Makapanglaktud
Ang tag-iya nagakonsintrar sa anang tumpi kag ginaturugan sa anang kamalig kon gabii tungud sa paray nga wara pa mahitso. Ang paray ginapatinir ka bali tatlo ka gabii antis ilinasun para nga ang init kang paray sa tumpi makasungaw.
Bayaw-bayaw
Ang bayaw-bayaw ginapasad pagkatapos nga ang paray natumpi. May apat ria ka poste, nagapasikad ang pagpatindug nga kwadrado ang porma, malabug nga layun nga kawayan ang ginagamit. May taas nga bali lima ka pye ang antad kang bayaw-bayaw sa lupa kag ang salug kwadrado man ang sukol nga pwede ibutangan kang amakan sa idalum. Ang salug kang bayaw-bayaw ginatungtong sa anang suliras kag sintas para nga ang bayaw-bayaw indi malugho paidalum. Ang salug kang bayaw-bayaw daw mata-mata nga pino anang disenyo para makalusot ang paray, Pero, ang uhot nagapabilin sa ibabaw. Ginaguos ria kang lulu nga sukdap. Ang iba nga bayaw-bayaw may tuko para nga indi magluslos kon ilinasan. Pero kon hugut ang pagguos kang kawayan ang iba nga bayaw-bayaw wara run pagbutangi kang tuko. Ang iba may ginabutang nga atup-atup para may haron kon maglinas sanda sa adlawun.
Ang bayaw-bayaw amo ang ginalinasan kang paray. May garabayan sa tunga kang linasan nga tubub sa hawak. Ginakaptan ria ka darwa ka tawo nga nagalinas para nga makabalansi sanda kang andang lawas. Kon kapuyon man gani ka subra nga hulag, may makaptan sanda nga indi matumba. Sa atun pa ang garabayan para igabay lang, gani nga ang darwa ka kahig nagahulag saka-naog kag may pakiwu-kiwu pa. Ang linas nga obra, sobra pa ria sa ginatawag nga erobika.
Anhun bay paglinas? Halin sa tumpi, maghakwat ka bali tatlo ka upong kag itungtong sa ibabaw kang bayaw-bayaw. Lapakun ang uhay ka paray nga dara mudmod ukon ipadahog ang kahig kag lapakun liwan sa ibabaw kang mga inuhay. Ang sangka kahig nagabaliskad kang inuhay nga ginalapakan ka sangka kahig. Ti, sa kada hulag kang imong kahig, ang mga uyas nagakaradagdag, ang kahig nga nagabulus kalapak nagagihit kag magbulus ka lapak liwan. Nagabaslanay ka lapak ang kahig nga dara mudmod kang inuhay. Ang hulag kang kahig nagadasig nga nagadasig sa paglinas. Sa sobra nga pagbara-bansuli kang inuhay ka paray, sa pira lang ka minutos ang inuhay nahimo nga uhot. Amo ka ria run pagpundo kang manoglinas, iag-agun ang uhot kag siguraduhon nga wara gid ti paray nga mabilin antis itablug.
Sa distansya kon ilantawun mo sanda nga nagalinas daw nagasaot pero wara ti musika.
- Sundi ang kasugpon kang atun sugidanun -