Hustisya
ni Emmy L. Masola
Paandam: Ang sugidanun nga inyo mabasahan may mga tinaga ukon laragway kang pagkabaris kag pagkapintas nga indi angay para sa mga bata nga minor sa idad, kag nagakinahanglan kang pagtuytoy kang ginikanan. |
“Abdul, kumpirmado. Naba nga kalidad ang bullet-proof vest nga ginapasuksok kay Diego.” Limug ni Senador Lucas. Naglumpat sa kakunyag ang tagipusuon ni Abdul, pinakaginasarigan nga hitman kang senador nga napriso kadya bangud sa plunder ukon pagtakaw kang kwarta ka gobyerno.
Kasaranghapon lang nagsakay sa lansa ang asawa ni Abdul imaw kang anang bata para rugto run maistar sa Sabah. Mayad rugto hay mangin malinung ang andang pangabuhi kag sigurado nga mahamungaya bangud sa pulo ka milyon ka pisos nga bayad kang senador para “tim-usun” si Diego, ang mayor nga tistigo sa kaso. Rugto run lang nanda hulatun si Abdul nga nag-ampo sa pamilya nga magritiro run.
Ginabati-bati nga ang hambalun ni Diego kadya amo ang panaksihun nga makapamatuod kang mga akusasyon kay Senador Lucas kag magasintinsya kana kang reclusion perpetua ukon pimaninti nga pagkapriso. Gani, alas sais pa lang sa aga, handa run ang tanan: yunipormi ni Abdul bilang gwardya ni Diego para kar-on sa anang pagtistigo sa Sandiganbayan; ang drayber kag sarakyan nga pagasakyan na pagkatapos na himuon ang krimen; kag, ang Beretta nga may silencer kag kargado sa RIP (Radically Invasive Projectile) nga bala sa diin daw bulak dya nga mabuskag sa sulud ka lawas kang biktima kag ang anang syam ka tariwis nga mga kamoy manghamros kang mga kasudlan kag tinai kag haw-asun. Gin-imbinto dya para depensa sa kaugalingun ilabi run ka mga babayi nga nagasaranhun sa balay para nga indi run makahulag kag maglagas pa ang kontra. Daw indi run maributay si Abdul nga magamit ka dya kapin pa kang nakita na kon paano nagwasaag ang sandiya kang ginpraktisan na ang Beretta. Nagakatul ang anang alima para pitkun ang gatilyo kag makita ang pag-uraroy ni Diego sa kangutngut nga dara kang pagdulot kang syam ka kamoy kang bala sa sulud ka anang lawas.
“Ginkun-an ta gid ikaw, Diego, nga indi pagpadayunon ang imo tuyo nga pagtistigo hay pwidi pa ikaw makabaton kang milyonis nga padya kag makapangabuhi kang malinung sa sagwa kang wara’t pulos nga pungsod nga dya,” namuno ni Abdul sa kaugalingun samtang nagakiwi ang yuhum sa bibig.
Nag-abot run si Diego suksok ang bullet-proof vest nga naba ang kalidad kag sarangan tukhon kang bala nga RIP. Antis pa magdinagusu ang mga katapo ka midya, malinung nga nahimo ni Abdul ang plano kag daw aso dya nga nadura sa panurukan kang tanan.
Gulpi lang nagsyagit kag naghiwud si Diego kang nabatyagan na nga daw may nagkusnit sa anang korason, sa busong kag sa anang sintido. Haros dururungan ang mga hitabo hasta nga nagdulum ang anang palibot.
Si Senador Lucas, nagpadayon nga nagapaturog-turog samtang nalipay sa anang nabatian nga balita. Wara run ang bahul nga halit sa ana bwasdamlag. Matawhay na run nga malampuwasan ang tanan nga mga pagtiraw nga ana ginaatubang. Daw gusto na magkadlaw bangud sa sobra nga kahilwayan kag kalipay piro kinahanglan na anay magpadismular. Sa kakapoy kag pulaw kang nagligad nga gabii dara kang kahadluk sa kon ano matabo sa madason nga adlaw nga magatistigo si Diego, sirum pa lang naturugan run ang senador kang tapos mabalita ang pagpatay kay Diego. Piro nagbugtaw tana kang mga tungang-gabii bangud nakabatyag kang paghirab kang busong.
“Wara pa gali ako ka yapon,” bungat na sa kaugalingun kag nagbangon paagto sa lamisa nga may nakahanda nga pagkaun. Nagahana tana maghungit kang una nga timo kang nabatyagan na nga may nagpungko sa anang atubangan. Nagakuriit ang itsura piro ang mga mata nagadulot sa senador. Nasiplatan kang senador nga wasak ang anang bagol kag dughan! Naurungan ang senador sa anang nakita. Ang nagarapta nga mga dugo kag kusug sa bayo kang tawo nagpadigwa kang senador kag nagpadura kang anang gana nga magyapon. Sa kahadluk sa nakita, dayon dya dumalagan kag magbatang sa anang katri. Piro ana mabatian ang lapak-lapak nga nagasunod kana. Kang dawa na balikdun, nadura ang tawo.
“Natubuan run ako ayhan ka nirbyos? Ano bla to ang nakita ko, tuod ukon dara lang kang akun konsyinsya?” pamangkutanun kang senador sa kaugalingun. Amo man pagtuhaw liwat kang pariho nga tawo.
“Si Diego, buhi! Paano kaw nakasulud rugya? Paano ikaw nabuhi nga wasak run ang imo lawas?” sigi nga pamangkot kang senador samtang nagaatras parayu sa laki nga nagahanda ang alima magdakup sa anang liug.
Ginpasigahan kang gwardya ka plaslayt ang kwarto kang senador pagkatapos nga nabatian ang mga rinongkadol kag daw hani na nga pagsinggit. Nakita na ang senador nga nagakumpasan buta kang kahadluk ang pungyahun.
“Senador, naano ikaw, Ser?”
“Buligi ako dya. Dali, ikug-un na ako!”
Daw indi makapati ang gwardya sa ana nakita, ang kauna maisug nga senador nagatihin-tihin kag nagalibot-libot sa kwarto nga daw may ginapalagyuhan kag daw ginalagas piro wara man ti imaw sa kwarto.
“Tsk, tsk … bisan ano kaw gid man ka isug kon konsyinsya mo ang mangisug, wara gid kaw ti padaug,” pinsar ka gwardya samtang ginapindot ang numiro kang warden para isugid ang ana nakita.
“Pabay-i lang dyan kon nag-umang run ang senador nga ra. Basta wara lang nagapanghalit, patawhayi lang. Basahan run man ra ka sintinsya sa rum-an,” ang sabat ka warden sa pihak nga linya.
Wara ti tinurugan piro nagbangon ang senador hay kinahanglan na mag-ilis. Amo run dya ang urihi na nga pagpakita sa Sandiganbayan kag pagabasahan run tana kang sintinsya.
Nagsulud ang Puno nga Hukum kang Sandiganbayan. Nagmulalung sa sangka tawo nga nagapungko sa nawala nga bahin kang mga purungkuan. Gin-usug kang Puno nga Hukum ang mga mata na.
“Sakto gid man bala ang nakita ko?” pamangkot na sa kaugalingun. Ginturuk na ang palibot, wara ti nakakita kang ana nakita. Ginkay-ad na ang antyohos. Ang kang una duguan nga laki sa ana panurukan, nagklaro: wasak gali ang bagol kag dughan samtang ang mga tinai kag kasudlan nagasaramihay nga nagawatay. Naglingin ang ulo kang Puno nga Hukum sa ana nakita piro kinahanglan na nga tapuson ang pagbasa kang anang disiyon. Kilala na ang bayhun, ang ginpatay nga tistigo – si Diego.
Buhay antis mabasa kang hukum ang sintinsya. Daw maabswilto ang senador kon pamatian bangud sa kakulangan kang ebidinsya nga nagapamatuod kang ana mga sala piro naga-untat ang Puno nga Hukum sa pagbasa hay nagadulot ang mga mata ni Diego kag nagahana nga magtindug. Daw maparapit.
Si Senador Lucas, manami ang yuhum samtang nagapamati.
“Sa kanami kang batayagun nga sa pira ka oras, mangin hilway run ako,” ang pinsar kang senador.
Gindasig basa ka Puno nga Hukum ang sintinsya. Sigi gihapon ang turuk ni Diego kag kang nagarapit nga nagarapit, man-anun gid nga indi na mauyunan ang ginabasa. Ginhulat na ang sintinsya. Ginakulbaan run ang Puno nga Hukum, daw gaparanulum run gid ang anang panuruk. Ginpirit na nga budu-buduhun ang ginsulat nga disiyon hasta nakalab-ot sa: “Guilty! Nga may nagakaigo nga kapinahan nga amo ang reclusion perpetua ukon pirmaninti nga pagkapriso.”
Nahangyus ang tanan. Ang yuhum sa bayhun kang senador gulpi nga nadura. Ang ana pamilya sa likod nagahiribiun piro si Diego nagyuhum sa Puno nga Hukum dayon talikod pagwa.
- Katapusan -
Kasaranghapon lang nagsakay sa lansa ang asawa ni Abdul imaw kang anang bata para rugto run maistar sa Sabah. Mayad rugto hay mangin malinung ang andang pangabuhi kag sigurado nga mahamungaya bangud sa pulo ka milyon ka pisos nga bayad kang senador para “tim-usun” si Diego, ang mayor nga tistigo sa kaso. Rugto run lang nanda hulatun si Abdul nga nag-ampo sa pamilya nga magritiro run.
Ginabati-bati nga ang hambalun ni Diego kadya amo ang panaksihun nga makapamatuod kang mga akusasyon kay Senador Lucas kag magasintinsya kana kang reclusion perpetua ukon pimaninti nga pagkapriso. Gani, alas sais pa lang sa aga, handa run ang tanan: yunipormi ni Abdul bilang gwardya ni Diego para kar-on sa anang pagtistigo sa Sandiganbayan; ang drayber kag sarakyan nga pagasakyan na pagkatapos na himuon ang krimen; kag, ang Beretta nga may silencer kag kargado sa RIP (Radically Invasive Projectile) nga bala sa diin daw bulak dya nga mabuskag sa sulud ka lawas kang biktima kag ang anang syam ka tariwis nga mga kamoy manghamros kang mga kasudlan kag tinai kag haw-asun. Gin-imbinto dya para depensa sa kaugalingun ilabi run ka mga babayi nga nagasaranhun sa balay para nga indi run makahulag kag maglagas pa ang kontra. Daw indi run maributay si Abdul nga magamit ka dya kapin pa kang nakita na kon paano nagwasaag ang sandiya kang ginpraktisan na ang Beretta. Nagakatul ang anang alima para pitkun ang gatilyo kag makita ang pag-uraroy ni Diego sa kangutngut nga dara kang pagdulot kang syam ka kamoy kang bala sa sulud ka anang lawas.
“Ginkun-an ta gid ikaw, Diego, nga indi pagpadayunon ang imo tuyo nga pagtistigo hay pwidi pa ikaw makabaton kang milyonis nga padya kag makapangabuhi kang malinung sa sagwa kang wara’t pulos nga pungsod nga dya,” namuno ni Abdul sa kaugalingun samtang nagakiwi ang yuhum sa bibig.
Nag-abot run si Diego suksok ang bullet-proof vest nga naba ang kalidad kag sarangan tukhon kang bala nga RIP. Antis pa magdinagusu ang mga katapo ka midya, malinung nga nahimo ni Abdul ang plano kag daw aso dya nga nadura sa panurukan kang tanan.
Gulpi lang nagsyagit kag naghiwud si Diego kang nabatyagan na nga daw may nagkusnit sa anang korason, sa busong kag sa anang sintido. Haros dururungan ang mga hitabo hasta nga nagdulum ang anang palibot.
Si Senador Lucas, nagpadayon nga nagapaturog-turog samtang nalipay sa anang nabatian nga balita. Wara run ang bahul nga halit sa ana bwasdamlag. Matawhay na run nga malampuwasan ang tanan nga mga pagtiraw nga ana ginaatubang. Daw gusto na magkadlaw bangud sa sobra nga kahilwayan kag kalipay piro kinahanglan na anay magpadismular. Sa kakapoy kag pulaw kang nagligad nga gabii dara kang kahadluk sa kon ano matabo sa madason nga adlaw nga magatistigo si Diego, sirum pa lang naturugan run ang senador kang tapos mabalita ang pagpatay kay Diego. Piro nagbugtaw tana kang mga tungang-gabii bangud nakabatyag kang paghirab kang busong.
“Wara pa gali ako ka yapon,” bungat na sa kaugalingun kag nagbangon paagto sa lamisa nga may nakahanda nga pagkaun. Nagahana tana maghungit kang una nga timo kang nabatyagan na nga may nagpungko sa anang atubangan. Nagakuriit ang itsura piro ang mga mata nagadulot sa senador. Nasiplatan kang senador nga wasak ang anang bagol kag dughan! Naurungan ang senador sa anang nakita. Ang nagarapta nga mga dugo kag kusug sa bayo kang tawo nagpadigwa kang senador kag nagpadura kang anang gana nga magyapon. Sa kahadluk sa nakita, dayon dya dumalagan kag magbatang sa anang katri. Piro ana mabatian ang lapak-lapak nga nagasunod kana. Kang dawa na balikdun, nadura ang tawo.
“Natubuan run ako ayhan ka nirbyos? Ano bla to ang nakita ko, tuod ukon dara lang kang akun konsyinsya?” pamangkutanun kang senador sa kaugalingun. Amo man pagtuhaw liwat kang pariho nga tawo.
“Si Diego, buhi! Paano kaw nakasulud rugya? Paano ikaw nabuhi nga wasak run ang imo lawas?” sigi nga pamangkot kang senador samtang nagaatras parayu sa laki nga nagahanda ang alima magdakup sa anang liug.
Ginpasigahan kang gwardya ka plaslayt ang kwarto kang senador pagkatapos nga nabatian ang mga rinongkadol kag daw hani na nga pagsinggit. Nakita na ang senador nga nagakumpasan buta kang kahadluk ang pungyahun.
“Senador, naano ikaw, Ser?”
“Buligi ako dya. Dali, ikug-un na ako!”
Daw indi makapati ang gwardya sa ana nakita, ang kauna maisug nga senador nagatihin-tihin kag nagalibot-libot sa kwarto nga daw may ginapalagyuhan kag daw ginalagas piro wara man ti imaw sa kwarto.
“Tsk, tsk … bisan ano kaw gid man ka isug kon konsyinsya mo ang mangisug, wara gid kaw ti padaug,” pinsar ka gwardya samtang ginapindot ang numiro kang warden para isugid ang ana nakita.
“Pabay-i lang dyan kon nag-umang run ang senador nga ra. Basta wara lang nagapanghalit, patawhayi lang. Basahan run man ra ka sintinsya sa rum-an,” ang sabat ka warden sa pihak nga linya.
Wara ti tinurugan piro nagbangon ang senador hay kinahanglan na mag-ilis. Amo run dya ang urihi na nga pagpakita sa Sandiganbayan kag pagabasahan run tana kang sintinsya.
Nagsulud ang Puno nga Hukum kang Sandiganbayan. Nagmulalung sa sangka tawo nga nagapungko sa nawala nga bahin kang mga purungkuan. Gin-usug kang Puno nga Hukum ang mga mata na.
“Sakto gid man bala ang nakita ko?” pamangkot na sa kaugalingun. Ginturuk na ang palibot, wara ti nakakita kang ana nakita. Ginkay-ad na ang antyohos. Ang kang una duguan nga laki sa ana panurukan, nagklaro: wasak gali ang bagol kag dughan samtang ang mga tinai kag kasudlan nagasaramihay nga nagawatay. Naglingin ang ulo kang Puno nga Hukum sa ana nakita piro kinahanglan na nga tapuson ang pagbasa kang anang disiyon. Kilala na ang bayhun, ang ginpatay nga tistigo – si Diego.
Buhay antis mabasa kang hukum ang sintinsya. Daw maabswilto ang senador kon pamatian bangud sa kakulangan kang ebidinsya nga nagapamatuod kang ana mga sala piro naga-untat ang Puno nga Hukum sa pagbasa hay nagadulot ang mga mata ni Diego kag nagahana nga magtindug. Daw maparapit.
Si Senador Lucas, manami ang yuhum samtang nagapamati.
“Sa kanami kang batayagun nga sa pira ka oras, mangin hilway run ako,” ang pinsar kang senador.
Gindasig basa ka Puno nga Hukum ang sintinsya. Sigi gihapon ang turuk ni Diego kag kang nagarapit nga nagarapit, man-anun gid nga indi na mauyunan ang ginabasa. Ginhulat na ang sintinsya. Ginakulbaan run ang Puno nga Hukum, daw gaparanulum run gid ang anang panuruk. Ginpirit na nga budu-buduhun ang ginsulat nga disiyon hasta nakalab-ot sa: “Guilty! Nga may nagakaigo nga kapinahan nga amo ang reclusion perpetua ukon pirmaninti nga pagkapriso.”
Nahangyus ang tanan. Ang yuhum sa bayhun kang senador gulpi nga nadura. Ang ana pamilya sa likod nagahiribiun piro si Diego nagyuhum sa Puno nga Hukum dayon talikod pagwa.
- Katapusan -