Si Lolo Pelagio
Mark Anthony Q. Orquejo
“Pagkabuut gid to kauna kay Lolo Pelagio mo, ‘Ta,” sugid kang nanay ni Turib samtang nagaagi sanda sa patyo. Kang pagkabata kay Turib, wara na maabutan ukon makit-an lang man ang itsura ni lolo na sa pirsonal. Ang tanan nga parti kay lolo ni Turib nabatian na lang kay nanay na.
“Daw ano ang itsura ni Lolo, Nay, haw?” mausisa nga pamangkot ni Turib sa nanay.
“May rugto ako nga litrato sa balay, sagapun ko lang kon makatyimpo ako.”
Pira rud lang ka adlaw ang nabilin kag bulan run kang Nobyimbri. Nangin kustombri run kang pamilya ni Turib nga manglimpyo kag maminta sa pantyon kang andang rapit nga mga himata partikular minti sa pantyon ni Lolo Pelagio. Sangka simana antis ang pista minatay, ginsugo si Turib ni nanay na nga magbakal ka pinta sa banwa para dar-on sa patyo sa pag-umpisa paminta kang mga pantyon kang andang mga himata. Masinadyahun nga nagbisiklita si Turib paagto sa banwa sa pagbakal kang pinta. Para kay Turib, importanti dya nga okasyon ilabi run gid para sa anang lolo nga wara na makita. Sa amo nga higayon bisan paano maimaw na ang anang lolo kag mapakita na nga mayad tana nga apo.
Sa pag-abot na sa banwa, nagdiritso si Turib sa baraklan kang mga pinta. Sa anang pagnaog sa bisiklita, gulpi tana nabungguan sa likod. Nahangyos si Turib amo man ang nakabunggo kana. Nagkarahulog ang mga sinsilyo nga bitbit na kag ana dya sara-sara ginpamurot.
“Pasinsya lang gid, To, mal-am run abi kita mong. Wara tikaw makita dayon,” pagpangayo kang pasaylo kang nakabunggo kay Turib samtang amo man ang pagbulig pamurot kang mga sinsilyo nga nagkarahulog.
“Wara ti kaso, Lo. Wara man ko nasakitan,” balus ni Turib sa mal-am.
Nagpadayon ang istoryahanay kang darwa asta nga gin-agda kang mal-am si Turib nga mangapi. Sa wara ti duro nga rason nagpasugot si Turib. Sa indi maiksplikar nga pamaagi, mag-an ang pamatyag ni Turib sa dyang mal-am nga nabungguan na. Sa andang pagpangapi, nangin manami ang istoryahanay kang darwa kag nalipatan ni Turib ang dalagan kang oras.
“Taga-diin kaw, Lo?” pamangkot ni Turib sa mal-am.
“Rapit lang sa patyo ang balay ko, To. Kadya lang pagid ko gani kaagto sa banwa para mamakal. Rapit run lang bay ang pista minatay,” sabat kang mal-am kay Turib.
“Ay, may pintahan kaw man sa patyo, Lo, haw? pamangkot ni Turib sa mal-am samtang nagahigup kang kapi. “Ako man gani, Lo, mamakal ako ka pinta kadya para mapintahan ko ang pantyon ni Lolo para sa pista minatay,” dugang ni Turib sa mal-am.
“Baw! Swirti man gali si lolo mo ba, mayad kaw gid nga apo. Daad may apo man ako nga parihas kanimo,” hambal kang mal-am kay Turib.
“Wara timo ti apo, Lo, haw?” mapangusisa nga pamangkot ni Turib sa mal-am.
“May dyan man, garing wara ko nakita ang apo ko. Wara man lang ako rugto pagbata ka na. Pinaka una ko pa man daad to nga apo,” masubu nga sabat kang mal-am kay Turib.
“Napatay apo mo, Lo, haw?” madasig nga sal-ut ni Turib.
Ang mal-am nagsabat nga nagayuhum, “Wara, ah. Wara lang gid kami nagkitaay. May gin-asikaso ako sa marayu nga lugar kag wara run ako nakabalik para sa apo ko.”
“Ti, balikan mo kadya ang apo mo, Lo. Tultulan mo man bay kon sa din gauli ang apo mo?” balus ni Turib sa mal-am nga nagabatyag kang kaluoy.
“Sigi lang. Indi run siguro ako kilala kang apo ko kadya. Lawid daan ako nga nadura,” sabat kang mal-am kay Turib.
Sa andang manami nga istoryahanay, amo man ang pagdalagan kang mga inoras gani naglisinsya si Turib nga maamat-amat.
“Ti, sigi, Lo, midyo hapon run, mauna lang ko knimo. Kitaay lang pa gid kita sa pista minanatay,” may yuhum nga lisinsya ni Turib sa mal-am.
“Sigi, To, andam sa pagbisiklita,” balus kang mal-am sa bata.
Nagpadayon si Turib sa anang buruhatun sa banwa. Nagpamakal tana kang mga pinta kag nagdiritso pauli. Urihi na rud lang napinsaran nga wara na man lang mapamangkot ang ngaran kang mal-am nga nakabunggo kana.
“Ay, kanugon, wara ko man lang mabuul ngaran ni lolo. Magkitaay lang pa gid kami,” hambal kang bata sa anang kaugalingun.
Pag-abot ni Turib sa andang balay, ginpanghimus na ang mga garamitun para sa patyo. Ginpamukad na ang mga kahon sa pagpangita kang bras nga garamitun sa pagpaminta. Sa anang pagpangusisa sa dyang mga kahon, may nasiplatan tana nga daan nga litrato. Gindara na dya kay Nanay na kag namangkot.
“Nay, si sin-o dya? Rugto dya sa karton haw?” pamangkot ni Turib sa nanay nga may pagkatingala.
“Ay, mayad gid nakita mo. Si Lolo Pelagio mo ra,” sabat kang nanay ni Turib.
“Di bla maglahug, Nay. Amo dya kaina ang mal-am nga nakita ko sa banwa. Nag-istoryahanay pa gani kami,” sabat kang bata sa nanay.
“Ikaw tana di maglahug. Buhay run ra nga patay si Lolo mo tapos gin-istorya mo lang kaina?” balus kang nanay ni Turib.
Gulpi lang nangligbus ang bulbol ni Turib sa nabatian na sa anang nanay. Patas gid ang itsura kang mal-am nga anang naistorya sa litrato. Wara nagpati si nanay ni Turib sa ginsugid kang bata kag ana pa dya ginlahug.
“Hala kaw, ginbisita kaw gali ni Lolo mo wara kaw gid ka kilala kana?”
Kinulbaan gid si Turib sabagay nga wara run tana ka sabat kay nanay na. Nanutaran kang nanay ni Turib nga daw wara ti ispiritu ang bata. Ana dya ginpakalma.
“Hay, Toto, di kaw magkahadluk kon si Lolo mo gid man to ang nakita mo. Hambal ko bay kanimo pagkabuut na kato. Nahidlaw lang ra guro kanimo hay wara na gid ikaw makita bay,” hambal kang nanay ni Turib. “Bisitahun mo gid si Lolo mo magpista minatay para mabulong ang anang kahidlaw kanimo.”
Nagkalma ang nabatyagan nga kakulba kag kahadluk ni Turib. Sa anang nadumduman sa andang pag-isoryahanay, mag-an ang anang pamatyag sa mal-am. Mas nagmag-an pa gid kang naman-an na nga lolo na gali ang mal-am. Madasig nga nadura ang kahadluk kag kakulba ni Turib kag wara ti pangduwaduwa nga nag-agto sa patyo sa pagpaminta ilabi run gid sa pantyon ni lolo na.
- Katapusan -