Paayaw-ayaw Saot
ni Emmy L. Masola
Sigi-sigi lang ang igpat-igpat ka mga sulo nga lain-lain ang kolor kag nagadungan dya sa lagbung kang sonata. Masadya ang diskohan, daw sa gihapon. Piro andut haw nga daw nagaliwat-liwat lang? Si Dang, nakig-istorya sa iba nga mga nagasaraot kag nagaintyindihanay tanda bisan wara ti hambalanay. Turukay lang. Ginsagap na ang ana nobyo nga si Ed hay gusto na run mag-uli. Naghagaday tanda ka nobyo nga matambong kang paayaw-ayaw saot nga gin-organisa kang sangka migo ni Ed.
“Diin run si Ed man? Kinahanglan ko run mag-uli hay sigurado ako nga ginasagap run ako ni Nanay kag Tatay,” pinsar ni Dang. Sa sangka pisuk, nakalab-ot si Dang sa andang balay.
“Abu, gabii run daw bugtaw pa mga tawo sa balay haw? Daw wara man ako ti nadumduman nga may punsyon kami kadya. Kon may dyan, dapat wara run ako nagtawas kay Ed para magdisko. Ay, may ginahaya. Sin-o ang napatay?” pamangkot ni Dang sa kaugalingun kag dayon dumalagan para sagapun ang anang mga ginikanan. Nakita na ang anang nanay nga nagabira-bira hibi.
“Sin-o ang patay?” dumiritso si Dang sa lungon, piro nakatakup dya.
“Abaw! Bata ko, andut abi namirit gid ikaw nga magpanaw bisan indi namun ikaw raad pagpasugtan.”
Antis magdalagan paagto sa anang nanay, ginturuk ni Dang ang nakasulat nga ngaran kang patay, ana ang ngaran.
“Paano dya natabo?” Nagadalagan tana sa anang nanay kag maghakus piro nagalusot lamang ang anang alima sa lawas kang anang nanay. Wara man ti nagasapak kana.
“Ako gid man ang napatay! Piro andut rugya ako, daw buhi? Paano si Ed?”
Sa dya nga pamangkot, nakalab-ot si Dang sa balay kang nobyo. Ginaistorya ni Ed si Ming, ang suud nga amiga ni Dang, samtang bitbit ang baso nga paubos run. Ang botilya kang Jack Daniels nga anang paborito, wara run ti sulud.
“Abi mo, Ming, kon wara ko raad ginbayaan si Dang sa sulud para manigarilyo sa sagwa nasalbar pa raad tana. Gintinguhaan ko man nga balikan ugaring indi run ako makasulud hay nagdinaguso run ang mga tawo sa gawang,” paathag ni Ed nga nagapirisnguun kag buta kang paghinulsul.
“Nasunog ang diskohan! Kag naabay ako sa mga nasunog!” bungat ni Dang.
Ginkuhap ni Ming ang likod ni Ed. Daw may kutsilyo nga naglihap sa dughan ni Dang kang nakita dya. Indi na mabaton ang may karinyo nga pagtandug ni Ming sa likod kang nobyo. Sa dulum, nakita na nga daw may darwa ka mata nga nagasiga. Pariho kang dimonyo sa istorya kang anang Yaya Tess. Gusto na nga kupkupan ang nobyo piro nariyalisar na nga indi dya mabatyagan ni Ed.
“Ed, sigi lang, iistorya kag ipautwas ang imo ginabatyag para nga mahaw-as ang imo mga ginahuput sa dughan,” malulo nga hambal ni Ming samtang sigi ang kuhap sa likod ka lalaki. Ginbuul na ang panyo sa bag kag trapuhan ang pungyahun ni Ed nga buta kang nagatarabiris nga luha.
Ang sakit sa dughan ni Dang nadugangan kang pag-init kang anang talinga kag ulo. Kag ana man nasiplatan ang mga mata sa dulum nga nagarapit kag may ginapaalinton kana.
“Kita mo run ang tuod nga kolor kang amiga mo? Buhay run ra nga may tuyo sa nobyo mo.”
Natublag ang ana pagpamati sa minsahi kang mga mata kang nagpadayon ang istorya kang nobyo.
“Sakit, Ming. Tama ka sakit nga makita ko si Dang nga sunog ang bilog nga kalawasan kag ang amun gid lang nga engagement ring ang nakapamatuod nga tana ang bangkay,” nagasaralakawid run ang dila ni Ed sa kalinginun.
“Naintyindihan ko ra kon ano ka sakit ang imo ginabatyag, Ed, kag gusto ko ipamaan kanimo nga rugya gid ako para mag-unong kanimo sa imo kalisud. Pariho kita nga naduraan kang sangka pinalangga,” sabat ni Ming.
Nagkupkup si Ed kay Ming nga nagahiribiun.
“Sakto run ra nga inum. Ihatud ta run ikaw sa imo kwarto para makapahuway ikaw,” ang hambal ni Ming samtang ginaaalay-ay si Ed paagto sa anang kwarto.
Ang kaugut kag pagpangimon ni Dang, nakapadura kang ana kahadluk sa mga mata nga nagasiga sa dulum kag padayon nga may ginahambal kana.
“Ikaw ang palangga ni Ed. Dapat ipakigbato mo tana. Tingbun ta ang atun pwirsa para tudluan ka liksyon si Ming,” padayon ang pag-istorya kana kang dimonyo.
Nagsunod si Dang sa kwarto ni Ed kag nakita nga ginasibinan kang amiga ang lalaki. Daw lipung si Ed sa kalinginun. Ginkaptan ang alima ni Ming kag ginkuhap ang pungyahun.
“Dang, palangga ko. Abi ko nadura kaw run kanakun,” mahinay nga nasambit ni Ed. Nagbatang si Ming sa ingud ni Ed kag ginpatay ang sulo.
Sa sagwa ka bintana, nagparapit ang mga mata.
“Ano? Ano ang himuon ko? Tingbun ta ang atun purus!” panaksar ni Dang sa dimonyo nga nagakurudug sa kaugut.
Pagkaligad kang pira ka oras, nagbangon si Ming para maggamit kang banyo. May yuhum sa anang pungyahun nga gusto na makita sa ispiho. Buta ka kalipay ang ana mga mata. Ginmulalngan na ang anang liug nga nabuta ka mga haruk ni Ed. Nalab-ot na gid man ang anang handum. Ang tanan nga anang ginadamgo lamang kang pira ka tuig, natirawan na gid man. Piro nadura ang anang kalipay kang may nakita tana nga garhum sa ana likod. Nagasiga ang mata nga nagaamat-amat parapit. Sunog nga babayi! Nagatiriskug ang buhok. Ang anang batok nga panit nagarilitik kag makita pa ang mga kusug nga naganignig. Nagadulot kana ang mata nga nagasiga. Buta ka ugut. Nagkadlaw ang sunog nga babayi nga ana lang makita sa ispiho. Nagapugati ang mga unto samtang nagabangirit. Nagasiga ang mga mata nga nagadulot ang turuk. Wara nakahulag si Ming.
“Nakita ko run ang tuod mo nga kolor, Ming, kag indi ako magpasugot nga maagaw mo ang pagpalangga kanakun ni Ed. Amo ra gali nga ginpalas-ay mo ako kauna kay Ed kag pamatyag ko, ikaw ang halinan kon andut ikian lang nga indi madayon ang plano ni Ed nga magpakasal kanakun,” limug ni Dang nga daw nagahambal sa sulud kang awang.
“Dang, wara ako ti ginhimo.” Nagbalikid si Ming sa amiga. Kag ana nabatyagan ang sagapra nga alima sa anang liug.
“Ikaw lang Ming ang nakamaan kang sikrito ko nga pakigrilasyon sa iba nga lalaki kang nagpanaw sa Amirika si Ed piro naman-an na ria.”
Nanginpadlus si Ming kag nagdalagan pagwa piro nadapgan na pa ang baho kang sunog nga nagadapun sa dapug kang nana. Pagwa na sa gawang kang banyo, nagkita na ang sunog nga kalabira nga nagasiga ang pula nga mga mata. Nabatyagan na ang mga tul-an nga nagkaput sa anang liug.
“Ah, amo dya ang parti nga nagustuhan mo hay nabuta ka mga haruk ni Ed.”
Nagasinggit si Ming ka tabang piro mahamuuk ang turog ni Ed. Mabatyagan na ang paghugut kang mga tul-an kang kalabira sa anang liug. Nagdalagan si Ming pabalik sa banyo kag ana nakita ang nagahulat nga si Dang. Sa sobra nga kahadluk, naduraan si Ming ka animo.
Pagkaaga, nahangyus si Ed sa anang nakita: si Ming nagapungko sa salug sa ingud kang inidoro, nagamurarat ang mata kag wara nagahulag.
Sigi-sigi lang ang igpat-igpat ka mga sulo nga lain-lain ang kolor kag nagadungan dya sa lagbung kang sonata. Masadya ang diskohan, daw sa gihapon. Nagapahuway lang si Dang ka saot kon likupun tana kang mga mata nga nagasiga sa dulum. Pira run ka tawo ang anda napaumang, napatay kag napabalatian. Nakapoy run tana sa liwat-liwat nga mga hitabo. Gindisisyonan na nga sagapun ang mga mata sa dulum.
“Magpakita kaw! Natak-an run ako ka mga ginapahimo mo kanakun,” singgitan ni Dang sa tunga kang madulum nga dalan.
“Bwahahaha! Dapat antis kaw naghimo kang malain, ginpanumdum mo ang baylo kang tanan mo nga pagahimuon. Amo ra ang budlay kaninyo nga mga tawo, hulas lang para kaninyo ang magpakasala. Wara ninyo ginapanumdum nga kamo man gihapon ang maantos, kamo man gihapon ang magabayad. Bwahahaha!” ang pagyaguta kang mga mata kay Dang.
“Ginahinulsulan ko run ang akun ginhimo. Maluoy kaw. Indi ko run maagwanta ang liwan-liwan nga mga hitabo,” pakitluoy ni Dang.
“Dapat, ginpanumdum mo ria antis ikaw magdisisyon kang gabii nga nagsugot ikaw nga magtingub kita. Wara ti pagtimalus nga nagbunga kang katawhayan, Dang,” padayon kang mga mata.
“Piro, gintaksar mo ako. Ginhagad. Nadara ako bangud sa kabug-at kang akun baratyagun,” paathag ni Dang.
“Pariho lang kamo ni Ming kato nga gabii. Naghuyang ang inyo baratyagun kag nahimo nyo ang indi dapat. Nagtuhaw ako sa imo kalibutan bangud ginhimo mo ako sa imo pinsar dara kang imo kaugut. Nakita ikaw ni Ming sa ispiho dara kang anang pagpamasol sa kaugalingun kag ang mga laragway nga ana nakita, nahimo tanan kang ana’ng paminsarun.”
“Ako? Ako ang nagtuga kanimo?” pamangkot ni Dang.
“Huud. Tanan nga mga hitabo nagahalin sa imo paminsarun. Ikaw, kamo nga mga tawo, ang nagahimo kang inyo riyalidad piro masami kamo mangita kang dat-ulan kag mamasol sa makagagahum sa tanan. Wara ninyo mahangpan nga ang pinakamakagagahum lang ang makapahilway kaninyo sa tanan nga kalalat-an,” padayon nga pagpaintyindi kang mga mata.
“Kon amo, ako man ang makapahilway sa akun kaugalingun!” Naathagan si Dang. Kang ana dapat sabtun ang mga mata, gulpi lang nadura dya. Indi na run makita.
Nagaamat run ka hinay sa ana pamatin-an ang lagabung kang sonata. Nagaburon run ang pag-igpat-igpat kang mga sulo. Sa ana paminsarun, klaro kon ano nga klasi ka sulo ang ana pagasagapun para mahilway tana sa paayaw-ayaw nga saot.
- Katapusan -