Masingki nga Kalag
ni Danny S. Tabuyan
“Ano bala ang maagum kang sangka tawo kon maangkun na ang bilog nga kalibutan, pero madura na man lang ang anang kalag?” (Mateo 16:26)
Ang mga tinaga kang Ebanghelyo nga nagaragingring gihapon sa paminsarun ni Armando halin kang mabatian na dya kang pagsimba na pa kang Domingo. Tana ang manog-atipan kang bahul-bahul nga balay halin kang mapatay ang anang tatay nga amo kauna ang gintugyanan kang manggaranun nga tag-iya nga laon nga si anhing Mauricio, nga ginapanag-iyahan run kadya kang anang marayu nga hinablus nga nagauli run man kadya sa Canada.
Nagapamatuod si Armando kag ang iba pa nga mga nagaobra sa balay ni Mauricio, nga makaharadluk ang dya nga balay. May mabatian sanda nga ugayung kag kalas kang kadina nga ginaguyod kag kon kis-a daw may nagapanglampus, kag may nagasugid nga nakakita sanda kang murto nga may kadina ang anang kahig nga nagalibot ilabi run gid kon gabii. Kag ginapatihan kang kalabanan nga ang nagamurto amo si anhing Mauricio.
Si Mauricio nagbahul nga ilo kag nagauli lamang sa nga himata nga nagsapupo kanana. Ang anang mga ginikanan nagkaramatay kang tyimpo gira. Masami nga nagadamguhanun tana kang kabuhi nga bugana kag manggadan. Ang anang handum nga mangin manggaranun ang nagtulod kanana nga magpaningkaras kag makatapos kang pagtuon. Matandus kag maaram dyang si Mauricio, amo ra nga bisan pa nga mangamuhan lang tana kag mag-iskwila sa gabii ana dya nga ginpadayon.
Duro nga mga kabudlayan ang anang nasug-alaw, pagkaraku kang mga pagtuya-tuya ang anang ginbatas, piro wara nana dya pagbaliha kag kuon na lang sa anang kaugalingun, “Malampuwasan ko man dya kag mabaliskad man ang paya!” kag magyuhum–yuhum samtang ana ginapahidan kang anang daan kag gisiun nga bayo ang anang nagatagaktak nga mga balhas.
Ginahanduraw na nga nagauli tana sa daw palasyo nga balay kag nagasuksok kang minangaranun nga mga bayo: mahipid nga amirikana nga may tirno nga pantalon nga seda kag malapad nga korbata, nagahininghining ang anang panit nga sapatos nga tarawis ang anang punta, kag buta kang mga nagaburyambud nga daragkul nga mga kulintas nga bulawan sa anang mga liug kag mga singsing nga brilyanti nga nakagakarapol sa anang mga tudlo, nagapanguyab kang madamul nga pungpong kang papilun nga kwarta kag nagangisi sa pagpaidlak kang isnubong nga mga bansil; nagapungko sa malatrono nga purungkuan nga nagadikwatruhan samtang ginasirbihan kang duro nga mga suruguon.
Nautod lamang ang anang daramguhanun sa kabugtawun kang gintawag kang anang amo ang anang igtalupangud hay raku pa ang paras-anun nga mga sinako kang mga bugas kag arina nga ipasulud sa bodiga. Mayad lang hay ang anang amo nga insik mabuut kag maluluy-on, kag nahangpan na ang sitwasyon ni Mauricio.
Matapos nana ang anang hayskul, nagpadayon tana sa kolihiyo sa pagbuul kang kurso nga komirsyo, agud kuno nga kon magnigosyanti tana madasig gid ang pagsaka kang manggad kag dasig man tana magmanggaranun. Sa ana nga paghugud, nakatapos gid man tana sa anang pag-iskwila. Nag-umpisa tana kang anang pagnigosyo paagi sa mga pag-alsada kang mga baraligya. Ginsarigan man tana kang anang mga kakilala nga mga nigosyanti nga hala lang pautang kanana tubtub nga mag-uswag ang anang nigosyo kag nabaydan na ang anang mga inutangan.
Tungud nga nagbahul tana sa lisud nga pangabuhi, bisan nga kwartahan run tana, nagabigong gawa ang singko kag makaguwa sa anang bulsa. Nangin sobra ka utitid bisan sa mga intuk nga mga butang. Ana gid nga ginapamurot ang bisan pinasi kang paray nga mahulog sa salug. Wara ti bisan ano nga dapat mauyang. Wara ti lugar kanana ang pagkabuhaha kag ang pagpatuyang. Rugyan gihapon ang indi mapalong nga handum nana sa kabuhi – ang mangin tam-an ka manggaranun.
Manggaranun run si Mauricio. Nakapatindug run tana kang bahul-bahul nga mansyon nga may duro nga mga suruguon. Ugaring kulang angud sa anang pamatyagan kag kinahanglan na nga dugangan pa gid. Nangin wara run tana ti kaburusgan.
Ang mga tawo luyag man raad magpangayo kang anang bulig ugaring para kanana wara tana ti matugro hay kulang gid ang anang natipon. Ginbuhos na ang anang kaugalingun sa pagtipon kang dugang pa gid nga manggad nga indi na run makita kag mabatyagan ang kinahanglanun kang anang isigkatawo kag ang anang katungdanan kananda. Nalipatan na run bisan ang pagpangasawa kag ang pagpasad kang anang kaugalingun nga pamilya. Ang anang manggad kag ang anang ambisyon nangin anang asawa, diyos kag agalun. Imbis nga tana ang magdumara kang dya nga mga bugay nga ana naagum, ang nagaguwa nga tana nangin uripun run kadya.
Ang bahul nga kalalat-an nag-abot sa kabuhi ni Mauricio. Sa tam-an nga pagpangabudlay, masami nga napabay-an na ang anang kaugalingun, ang kabangdanan kang anang pagmasakit, nga kang urihi gindakup kang pulmonya nga amo lamang ang nagguyod kanana sa anang kamatayun. Napatay tana nga wara pa makalambot sa santunga ka siglo ang anang idad kag nagapamalikid pa sa anang manggad nga wara ti ginbilinan.
Nadumduman ruman ni Armando ang mga hambal kang Santos nga Kasulatan nga nagakuon:
“Kag makakuon run ako sa akun kauglingun: Migo, may bastanti run ikaw nga pagkabutang nga natigana para sa duro nga tinuig. Magpatawhay ikaw, magkaun kag magpangalipay.
Pero ang Dios nagkuon kanana, buyon! Kadya nga gabii bawiun kanimo ang imong kabuhi. Kag sin-o ang makapulos kang imo gintigana para sa imo kaugalingun?” (Lukas 12:19-20)
Ang kwarto ni Mauricio amo pirmi ang ginahalinan kang makangiridlis nga mga tunog kang pag-ugayung kag pagpanghakruy, kang kalas kang ginaguyod nga kadina kag kon kis-a daw ginalapdus sa salug. Sa kada mag-abot ang gabii, nagparangligbus ang mga bulbol kang mga nagatatap kang balay, nga nagapurundahay sanda ka uli pag-abot kang hapon. Wara ti nagatinir sa balay nga bahul kon gabii, piro wara man ti nagapangahas nga magsulud sa balay hay ginasugid nga masingki ang murto nga tag-iya kang balay kag nagapamintas dya sa mga dumaray-o nga nagasulud sa balay.
Sangka gabii nagbangon si Arman hay may nabatian nga daw nagatiyabaw halin sa balay nga bahul. Gin-agtunan na dya. Kang makasaka tana sa balkon sa tuyo nga magpanilag, hinali lang naghuyup ang mabaskug kag maramig nga dapya kang hangin nga nagbukas kang gawang, kag nagpakita kanana ang malapsi nga tawo nga nagatindug sa anang atubang nga nagasuksok kang amirikana nga buta kang mga alahas.
“Si Mauricio!” ang singgit kang anang paminsarun nga wara ti tinaga nga nagaguwa sa anang baba samtang nagalinagumba ang sulud kang anang dughan.
Madalagan raad si Armando ugaring, indi na mahakwat ang anang mga kahig hay ang anang mga tuhod nagakurudug sa kahadluk. Gin-udum tana sa anang tinindugan.
Naghambal ang kalag kanana, nga ang limug daw nagahalin sa tadyaw. “Indi ikaw magkahadluk, kilala ko ikaw. Kag ikaw ang makabulig kanakun sa akun sitwasyon agud nga makaluwas ako sa nagagapos kanakun nga kadina.”
Nagsinyas ang kalag kag magtalikod, nga nagatimaan nga magsunod si Armando kanana. Nagsunod man si Armando kag nag-agto sanda sa kwarto ni Mauricio. Wara gid makaagi nga ginbuksan ang dya nga kwarto hay nahadluk sanda sa masingki nga murto kang tag-iya. Kang pagtupad nanda sa gawang kang kwarto nagbukas lang dya kang ana kaugalingun. Bahul dya nga kwarto nga buta kang marahalun nga mga gamit. Maman-an gid nga buhay wara mabuksi ang amo nga hulut hay buta dya kang mga lawa kag yab-ok.
Kang makasulud sanda sa kwarto, gulpi lang nga naghuyup ang hangin kag nag-igut kag naglagabung ang mabug-at nga takud kag nagsira ang gawang. Nagasala si Armando sa kahadluk. Indi na maman-an kon ano ang anang himuon, daw matumbo kag magdalagan nga indi makahalin. Piro nagkuon liwat ang kalag nga indi tana magkahadluk. Gintudo kang kalag ang kama, naghulag dya pabinit, kag nakita ni Armando ang sangka taraguan nga may kandado nga di numiro. Naghulag lang man dya kang ana nga amat-amat nga daw ginhungud nga hinayun agud makita ang kombinasyon kang numiro. Kang magbukas dya, nakita ang pagkaduro nga kwarta, alahas kag papilis.
“Ginatugyan ko dya kanimo agud ikaw ang magdumara,” ang hambal kang kalag. “Gamitun mo ang kwarta agud sa pagpamisa para sa kaluwasan kang akun kalag. Maagto kanimo ang akon abugado agud sa pagsaylo sa imo ngaran kang akun mga pagkabutang kag sa paghimo kang pundasyon para sa mga imol nga mga kabataan nga mga maaram agud mapatapos sa pagtuon kag sa pagbulig sa mga ilo nga mga kabataan kag sa mga nagakinahanglan. Ini gid ikaw magdinalok kag magkangilin sa mga matiryal nga mga manggad hay basi kanimo magsaylo ang akun gapos nga kadina.”
Nagbungkalag si Armando hay nagasirak run gali sa anang uyahun ang nagabutlak nga adlaw. Nagadamgo lang gali tana. Piro daw matuod gid ang anang mga nakita kag nabatian. Nagbangon tan kag maghimos, kag pagkatapos kang pamahaw nag-agto sa pag-usisa kang bahul nga balay. Ang mayor nga gawang nga nakasirado ginbuksan na, kag kang makasulud tana nakita na nga nakabukas ang kwarto ni Mauricio, nga nagtabid ang yabi sa kandaduhan. Nagparapit tana kag magsid-ing, kag nakita na ang tanan nga ana nakita sa damgo. Nagsulud tana nga nagalingas-lingas hay basi magpakita ang kalag. Dayon gingihit na ang kama kag nakita na ang taraguan kag nasaulo na pa ang kombinasyon nga numiro kang kandado. Ginbuksan na dya kag nakita na ang tanan nga ana man nakita sa damgo. Matuod ang anang mga nakita kag nabatian. Ginsirahan na ang taraguan kag ginbalik ang kama kag kandaduhan kang kwarto kang tana makagwa.
Sa ana nga pagpamalandong sa mga nagakaratabo, nagsulud kana nga mga ginahambal kang Ginuo sa Ebanghelyo:
“Gani nagakuon ako kaninyo, gamita ninyo ang kalibutanun nga manggad sa pagpangamigo, agud nga kon maubos run dya, pagabatunon kamo sa mga urulian nga wara ti katapusan.” (Lukas 16:9)
Naga-igma gid si Armando kang mag-abot ang abugado ni Mauricio, kag nagsugidanun sanda. Kag ginhambalan tana nga tana run ang tag-iya kang balay kag manogdumara kang manggad ni Mauricio imaw kang pagtugro kanana kang legal nga mga dukominto nga pirmado run man kang marayu nga hinablus ni Mauricio nga pumuluyo run kang Canada.
Makaagi ang mga tinuig, nahimo ni Armando ang mga ginpangayo kang kalag. Nagpakita liwat si Mauricio kay Armando sa damgo. Wara run dya ti ginasuksok nga mga alahas, piro nagasirak tana kang masilaw kag nagayuhum kang malipayun. Nagpasalamat tana kay Armando kag ana nga gin-alsa ang kadina kag magpangiray kag ana dya ginhulog sa lupa.
- Katapusan -