<![CDATA[DUNGUG KINARAY-A INC. - Handum]]>Sat, 04 Nov 2023 13:15:52 -0400Weebly<![CDATA[Handum: Tsapter 6]]>Thu, 16 Jan 2014 20:22:31 GMThttp://dungugkinaray-a.com/handum2/handumtsapter-6
Picture

Handum
Tsapter 6


Si Nanay! Nakita na kami ni Patring kag man-an na ang parti sa buho! 

Abi ta lang kis-a wara ti nalung-ung ang mga ginikanan ta sa mga paraman-an kag mga sikreto ta. Mahangyus kaw lang kon kulahun da kaw ka mga linya nga pareho ka ginhambal ni Nanay. Hamakun mo, buhay na run ra guro natuipan ang buho, wara gid takun katalupangud nga man-an na. Kag pati pa gid ang paniid ko kay Patring. Araguy! Daw matunaw takun sa kahuya. Tapos kadya gina-otis-otis na pa gid ko. Ano run lang kadya isabat ko man? Aguy, hu, gayuhum-yuhum gid tana si Nanay nga dya kanakun, gahulat-hulat gid ka sabat ko. Maan dyan. Gaparang-init ruman pungyahun ko ba.

"Badong, gaparamula kaw gid haw?"

Abaw, gindugangan na pa gid!

"Ikaw bla Nay ...." Daw di ko kamaan ka isugpon ko. Ano bay hambalun ko? Kadya pa lang ko ba ka batyag huya sa Nanay ko. Ginsugpunan ko lamang ka, "Para kay sin-o pamahaw nga handa mo ngara, Nay?"

"Para sa mga nagapangaroling."

Ginyuhuman ko run lang si Nanay kag dayon magsaka antis pa masugpunan ang istorya.

Ramig run ang dupuy-dupuy ka hangin. Gintiid ko pa gihapon sa buho ang bintana ka kwarto ni Patring nga kadya may nasukbit nga dekorasyon - linagisan nga kawayan nga ginhimo nga kurti bituon, ginbarahusan ka papel de hapon nga darag kag pula kag ginbutangan ka darwa ka ikog-ikog nga papel nga kurti lingganay nga palabug. Kada bintana sa andang balay, may nagakabit nga pareho nga dekorasyon. Nagasanto gid sa dekorasyon da sa kudal nga kingki nga ginatakluban ka kabo nga pula nga may ngaran nga Caltex kag gingunting-guntingan ka mga kurba kag piluon pagwa. Daw tampuranga nga pula ang gwa na! Kada sara, ginpatong sa pusog nga ginatabuan ka mga siklat nga kawayan. Kanami gid ka mga dekorasyon kon Paskwa. Ang mga tawo nagatinguha gid magbutang ka mga dekorasyon.

Sa amun man gani nga sala may Belen nga himo sa dagami ang mga tawo. Kuon ni Nanay simbolo ria ka kumpleto nga pamilya. Bisan kuno ginbayaan kami ni Tatay kag mag-imaw sa iba nga bayi, daw kumpleto man kami gihapon hay Ginuo ang nagatindug nga amun padre de pamilya kag daw pareho lang kami ka Belen nga sagrado familia man. Si Nanay, wara gid galubad. Indi na gid gusto nga panumdumun ko nga kulang ang amun pamilya.

"O, Senyor, tagbalay, lunsay nga dungganun ...."

Ay, may gapangaroling. Turukun ta abi kon mga taga-diin dya. Abaw, daw si Paning man ra. Tana gid man hay si Pato ra ang gitarista mong. Ah, mga taga-Purok Tinapok gali! Pero andut dyan man si Patring kag Nanay na haw?

Ginpasulud ni Nanay kag ginpamahawan ang mga nangaroling. Pati si Patring nagtawas man.

"Nami gali, Bilay, hay nakatawas kamo sa mga taga-Tinapok," hambal ni Nanay sa nanay ni Patring.

"Rugto bay ako nagbahul sa Tinapok hay pirme to gapangginggi si Nanay. Ti, mga amiga ko gid dya si Porin, si Digna, kag si Pila. Daw indi tamun kadya magbulagay kauna. Pagpamana ko gani pwerti amun hibianay hay daw indi gid kami gusto magparayu sa sara kag sara."

Ah, migahay gali si Iyay Bilay kag si Iyay Pila nga nanay ni Pato kag ni Paning. Baw, si Pato hud, patay lang parapasiplat na kay Patring.

"Day Patring, nami hay nagatawas kaw mangaroling," gaisug man ba dungan ko mag-istorya kay Patring bisan daw ano ko ka mayha. Budlay run mong, basi maunahan ta ni Pato.

"Huud, Dong. Pirme bay ko ginadara ni Nanay kon mamasyar sa mga miga na," sabat ni Patring.

Daw kinulbaan ko haw? Ano man, pirme si Patring kanday Pato?

"Ah, ti patay gali agto mo sa Tinapok?" pasimple ko nga pang-usisa.

"Kadya lang. Umpisa pag-abot ni Iyay Pila halin sa Iloilo. Gapangamo bay ra rugto."

Haay, salamat. Daw nagmag-an man ba tagipusuon ko. Kinahanglan gali pangisugan ko run gid si Patring hay basi mawasi pa.

Kang naghatud si Patring sa banggirahan kang gin-usar na nga yahong, gindunganan ko. Rayu kami sa mga tawo nga pwede makabati ka amun pagaistoryahan.

"Day Patring, pwede ko ayhan ka tawas kaninyo mangaroling?"

"Ay, sus, indi takun makasabat ka ra hay nagtabid lang man tamun ni Nanay."

Nagginhawa ako ka madalum. Gin-ubos ang tanan nga pwersa nga kinahanglan para mahambal ang akun tuyo.

"Gusto ko lang raad makaimaw ikaw ka lawid."

Ginwahig ni Patring ang labug na nga buhok kag magkuon, "Ti, tawas kaw, eh!" Dayon na dagon-dagon pabalik sa komedor.

Baw, daw ginataksar na gid guro ang baratyagun ko para kana. Nagsaka ako kag manghusay. Pagnaog ko, gin-istorya ko si Pato.

"To, musta? Buhay ta wara ka lagaw ba. Tawas ko sa pangaroling nyo, ah."

"Baw, Pare Badong, daw man-an ko gid rason mo mong."

"Kon ano man ra sa pinsar mo, To, sakto kaw gid. Mga solterito run man ta. Indi run man guro dya malain."

Tsansa ko run dya maimaw ka lawid si Patring. Maistorya bilang abyan kag ... basi bay makakaput ko liwat ka buhok na nga indi run tana mangara?

Ang Paskwa tion ka pagpangalipay. Kag amo dya nga Paskwa ang pinakamalipayun sa bilog ko nga kabuhi hay natuman gid ang handum ko nga maparapit kay Patring.

- Katapusan -
* Litrato: Halin sa http://abstract.desktopnexus.com/wallpaper/1257588/?no_splash=1.
]]><![CDATA[Handum: Tsapter 5]]>Fri, 06 Dec 2013 21:07:05 GMThttp://dungugkinaray-a.com/handum2/handumtsapter-5
Picture

Handum
Tsapter 5


"Badong, dumduman mo may inoghambal ako raad kaina kanimo?"

"Huud gali, Day Patring. Ano to?"

"Basta indi kaw mag-ugut ha?"

"Huud. Wara man takun kaagi ugut kanimo. Ikaw lang man gani nag-ugut kanakun," sabat ko nga pahani ang punta.

"Asus! Sin-o bala indi mainsulto kara nga ginbugno mo ang tawo dayon na talikod kag magdalagan parayu? Ano bay kara buut na hambalun? Hamakun mo nga bahul gid kalipay ko hay may imaw run ako pirme paagto sa eskwelahan. Tapos gayapa-yapa gid ko manawag, gali timo talikudan lang ako kag likawan? Sakit, Badong, ang ginhimo mo."

Araguy, dan! Gabaga ruman mata ni Patring sa kaugut. Karadlukan pero ano tana nabatyagan ko dya nga daw nanamian gihapon takun magturuk kana. Mag-amo gani kara anang itsura, daw gusto ko kupkupan kag ikuhapun ang likod para magkalma. Nasadyahan gid takun magmulalung kana bisan daw mangaun sa kaugut ang anang itsura. Kapin pa kon magparamula kag maghungag anang irong!

"Pasensyaha gid ako, Day Patring ...." ay hud, bugu lang tana sarangan ko hambalun!  Daw gapilit tana dila ko sa tangun ko haw? Kuon ko mabira-bira gid ko istorya kon bugnuhon na ako. Tabirab nga dila tana akun dya!

"Amo gani ra Badong ang indi ko maintiendehan kanimo kauna. Pirme mo ako ginatalikudan. Kang gamay pa kita, indi ko gid malipatan ko paano mo ako gulpi nga ginbayaan. Ginpamangkot ta ikaw, dayon timo nagtalikod? Hamakun mo kon ano ra ka sakit para sa sangka bata? Ikaw lang ang una ko nga kilala sa sitio nga dya, tapos gintalikdan mo lang ako basta-basta? Daw indi gid ako maributay sa kaugut amo nga pirme ta gid timo ginapadalngan."

Nakita ko ang kasakit sa mga mata ni Patring. Daw gusto ko mag-eksplekar ugaring naunahan ka pamangkot ni Patring.

"Antis pa magrayu ang topiko, amo dya ang kaina ko pa gusto ipamangkot kanimo. Daw kaina kaw pa gaturuk nga daw may inoghambal. Halin pa kaina kang ginlagas kita ka ayam. Indi lang kaw masaklaw sa pagkatampad ko pero raad indi kaw magmayha kon may inoghambal kaw kanakun, Badong."

Asus, ta! Naghabok run gid kahuya ko sa ginhambal ni Patring. Nasat-uman na gid nga may gusto ako hambalun. Ti, ano bay dya hay nagtiskug tana akun dila nga dya? Turuk lang gid ang nasabat ko kay Patring. Ginturuk na ako ka malawid, nagahulat nga mahambal ako. Nabatyagan ko gid, gaparang-init pungyahun ko. Nagdasig pitik ka gising-gisingan ko!

Nagyuhum si Patring. Nagkuub kag pahani nga naghambal, "Daw sarisa kaw ka nga pula, Badong."

Diyos ko! Gaparamula ako! Daw gusto ko run lang gid matunaw. Paano ko ipaathagdya man ang baratyagun ko?

Lawid ang kalinung. Ragusros gid lang ka amun smagul ang amun mabatian. Sa kamayha ko panumdumun nga nakita gid ni Patring pagparamula ko, daw indi run ako kamaan kon ano hambalun ko.

Sige ang kuub, naghambal si Patring, "Indi pagkabalaka, Badong. Bisan wara ikaw ti ginahambal, naintiendehan ta kaw. Kadya nga nagbahul run kita man-an ko kon andut gaamo kaw kara."

Bisan daw gapilo ang dila ko, ginpirit ko gid nga magtikab, "Man-an mo Day Patring, kauna, daw matunaw gid takun sa kamayha ko kanimo. Indi ko maiksplikar kon ano dya ang ginabatyag ko."

Baw, Day Patring, kon man-an mo lang kon ano ka bahul ang gugma ko kanimo. Kag mayad raad kon wara nagabaruron dila ko nga dya!

"Amo gani, Badong, nahangpan ko ang mga panghulag mo kang nagbahul run kita kag naintiendehan ko ang ginatawag nga gugma."

Gugma? Hala, ano man, nahambal ko ka todo ang akun paminsarun? Andut nga naman-an na? Araguy dya run! Galinagumba run ang korason ko. Daw gaparamungul run takun. Basi magbalik ugut na kanakun!

"Siguro wara man ikaw makahangup ka ginabatyag mo kato. Pero, kon balikan ko ang mga nagliligad, sakto gid man, parehas sa nabasa ko sa komiks, palangga mo gid man ako."

Haaay, salamat, Diyos ko. Daw nahangpan na ako.

"Huud, Day Patring. Wara ti tupung ang baratyagun ko nga dya. Tanan himuon ko para kanimo ...." garimolino utok ko! Indi ko kamaan kon ano akun isugpon!

"Man-an ko man, Badong. Amo gani nga amat-amat ta kaw nga napatawad hay nasanagan ako sa tanan nga hitabo. Bisan sa eskwelahan, obra mo pasikat. Indi kaw gid magpapyerde sa iba para lang matalupangdan ta gid ikaw."

Sa mga ginpanghambal na, daw amat-amat nag-untay dila ko.

"Gapasalamat ako nga ginakilala mo ang mga ginpanghimo ko para kanimo, Day Patring."

"Amo gid man ra bay, nabatian ko sa drama nga Dabo-dabo: Kon palangga mo ang sangka tawo, kana nagalibot ang kabuhi mo," hambal ni Patring samtang nagaturuk kanakun nga nagayuhum. Kadya ko lang natalupangdan, wara run ang bata nga akun nakita kauna nga nagasakay sa karo. Sa atubangan ko kadya sangka maambung nga daraga. Suro-sobra lang sa lima ka tuig ang nagligad pero daw hamtung nga lin-ay run gali si Patring!

Nagbungguanay ang amun panuruk. May gusto ako ihambal kana, ugaring daw gin-udum ako ka ana mga mata.

"Badong, andut daw naurungan kaw haw?"

Gintipon ko ang tanan ko nga kaisug. Indi pwede madura ruman dyang kahigayunan ko nga maistorya si Patring.

"Day Patring, kadya ko lang naintiendehan ang akun baratyagun. Pasensya gid kon nasakitan ko ikaw, pero, daw indi gid ako kamaan kauna kon ano ang himuon ko hay makita ko pa lang ikaw, daw may mga nabatyagan ako nga indi ko mahangpan."

"Naintiendehan ko ra, Badong. Abi mo, kang una ko ra mabatian sa drama, gayuhum ako hay nadumduman ko ang mga ginapanghimo mo. Ang pagtayming mo sa pagpanaw ko paagto sa eskwelahan ... ang pagbatang-batang mo sa sanga ka twitis kon nagapanahup ako ka bugas ... ang pagbayaw mo pirme kada pamangkot ni Mam ... tanan gali to nahimo mo tungud kang baratyagun mo para kanakun."

Abu! Tanda nga bayi ba. Ginhawa ko run lang ka parapanago para indi madakpan, gapanilag man gali. Pero, ang buho sa dingding namun nga paraman-an ko, indi na gid tana to manutisyaran.

Ginalupad-lupad ka hangin ang buhok ni Patring samtang nagaistorya kami. Nagapanghagad gid nga kuhapun. Amo run dya tsansa ko nga matuman ang buhay ko run ginahandum: ang mahapros ang malum-uk nga buhok ni Patring! Kang hana ko alsahun ang akun alima para dakpun ang ginalupad na nga buhok...

Pak!!!

Aguy! Sakit ba patu na sa lima ko.

"Nugay takun dyan, Badong. Gali hay abi mo naintiendehan ko ginabatyag mo, pabay-an ta ikaw nga tandugun mo buhok ko."

"Pasensya gid, Day Patring. Nami gid abi paglupad-lupad na mong."

"Ginhawa ko ka syampo kag husay dya tapos tandugun ka alismad mo nga kon diin-diin mo tana ginkaput ra."

Abaw, pislian gali! Daw wara man ako gatingala. Sa bayo na pa lang nga bisan malabuhok nga kurit indi mo makita sa kahipid kag kon magplansa ka palda na daw sangka taguri. Pwerti gid ka pisli.

Ay, balay run gali namun. Dasig ba. Kauna dya, daw kabuhay kag karayu ka eskwelahan.

"Dya run mga balay ta, Badong. Bugu lang man gali ang paranawun kon may imaw ta sa dalanun."

Nabasa na ruman ang akun paminsarun.

"Huud, Day. Kapin pa kon ang imaw ta, espesyal kanatun. Bugu run, sadya pa!"

"Amo gid! Ti, raad kon wara kaw kauna nagmayha-mayha, lawid atun sinadya ...."

"Huud man gani .. .kag kon wara kaw raad man nag-ugut!"

Nag-uli kami nga nagadukut ang kalipay sa amun uyahun.

"Baw, daw sadya gid kamo ni Patring, Dong haw? Pamatyag ko, indi mo run bay kinahanglan kadya magdalagan paagto sa buho kag magtiid."

Si Nanay! Nakita na kami ni Patring kag man-an na ang parti sa buho!

- Sundi ang katapusan nga sugpon kang atun sugidanun -
*Litrato: Himo ni Jennifer McLean halin sa http://www.justaddwatersilly.com/2013_09_01_archive.html.
]]><![CDATA[Handum: Tsapter 4]]>Sat, 16 Nov 2013 23:08:34 GMThttp://dungugkinaray-a.com/handum2/handumtsapter-4
Picture

Handum
Tsapter 4


Si Patring!! Gintawag na ako, hugut pa kaput na kanakun. Ang daw mala-karbaw ko nga hadluk kauna sa ayam ni Manding Natang, daw tungaw run lang ka iki hay nagkupus sa kabahulun kang kalipay ko kang gintawag ako ni Patring kag ginpangyabtan!

Ginkaptan ko ka mahugut ang lima ni Patring para indi tana mahadlukan. Dayon namun dalagan. Ah, bisan pulo pa ka ayam umang ang malagas kanamun, pamatyag ko masarangan ko gid atubangun kag batuan kon kinahanglan para lang indi mahalitan ang pinalangga ko nga si Patring.

Brubhay, namarasmasan namun, wara run ang ayam. Guro natak-an ka lagas.

"Andut ginlagas ikaw ka ayam, Day Patring?" malulo ko nga pamangkot nga daw may gasimpon nga mayha kag may dara hangus-hangus tungud sa kahapo.

"Ano bi hay tapos mo balikid kaina nagdagun-dagun timo panaw. Ang mga ayam ni Manding Natang gapaamulya sa sagwa, pati ang ayam nga bag-ong bata. Ginkulbaan ako hay nangurub, tapos daw gadulot gid mata na kanakun. Pagturuk ko kon diin kaw, tama kaw run ka rayu. Nagdalagan ako para makalagas kanimo," gahapu-hapo man nga sabat ni Patring.

Ay, nagdagun-dagun gali ako? Abi ko gani hinay panaw ko hay gapangluya tuhod ko amo nga ginapirit ko magdasig ang pamanaw ano pa daw garalambid mga batiis ko. Gali timo, pwerti run to kadasig!

"Pasensyaha gid ako, Day Patring ...." ang sabat ko.

Ay, hud, bugu lang tana sarangan ko hambalun! Daw gapilit tana dila ko sa tangun ko haw? Kuon ko mabira-bira gid ko storya kon bugnuhon na ako. Tabirab nga dila tana akun dya!

"Sige lang Badong. Ako gani dapat magpasalamat kanimo hay gintabangan mo ako," sungaw nga sabat ni Patring.

Indi ko kamaan ka inogsabat ko. Nagtukar pa gid pagkaapa ko. Diyos ko, Ginuo ko! Ano pa man hambalun ko? Kada adlaw nga magpanaw kami nga wara gabugnuhanay, raku gasulud sa pinsar ko nga ihambalun ko kana kon magsapakanay kami. Kadya nga dya run tana sa ingud ko, bisan sangka topiko wara ako ti madumduman.

Pwerti kalinung ba samtang gapanaw kami paagto sa eskwelahan. Nabatyagan ko gid nga gaamat-amat panumbalik ang pag-init ka akun gising-gisingan. Tapos, daw may maramig nga lima ... sa akun alima! Sus, Ginuo! Ginturuk ko si Patring, nagturuk man tana kanakun kag ginturuk ang galambid namun nga mga alima.

Ay! Pwera panulay! Dayon ko buya. Halin gali kaina pagpangyabtanay namun, wara pa kami ka buy-anay. Dugang parangramig ka lima ko ba! Ok lang to ayhan kay Patring? Basi makuon tana nga gintsansingan ko. Kahuruya timo Badong! Kahuruya gid ginhimo mo.

Nagpasurip ako ka mata ko para turukun kon gapadalung si Patring. Hasta kadya nga daan indi ko gihapon malipatan nga pirmi na ako ginapadalngan. Sa eskwelahan, bisan ano ko ka aru-aro kana, lagpat pirmi sabat na. Magsala gani ko sa praktis namun sa saot, dayon na binghal kanakun bisan bukun na ko ti paris. Sa kaisug nga bayi. Daw si Senator Miriam lang ba kon mangsaruso ka mga nakasala kana!

Abi, pasuripan ta ruman. Hay salamat! Manaya-naya anang pungyahun kadya. Kag daw gayuhum-yuhum. Gintistingan ko magyuhum kana. Ginbalik na ang yuhum ko. Nagkuba-kuba ruman tana akun dughan. Pero, daw lain pitik na. Daw malumpat pagwa sa kasadya! Ginturuk ako ni Patring nga gayuhum, daw may hambalun. Garing, nagkuub liwan.

Nasadyahan gid ako. Nanamian gid ako ka pamatyag ko. Daw gamag-an lawas ko ba. Daw galutaw ako sa panganod. Ano bala mayad hambalun man? Mayad guro iistorya ko kana ginabatyag ko halin kauna para maintiendehan na kon andut daw kilat ako kadasig maglagyo. Guro hagadun ko tana kon gusto na matawas kanamun day Paning manaka ka bayabas.

Ginturuk ko si Patring. Ginbalik na man ako ka turuk kag magyuhum-yuhum. Mayad dya nga tyempo para mag-istorya ako. Nag-igham ako bilang paghanda sa akun pag-istorya. Pero antis ako makabungat ....

"Badong, may hambalun raad ako kanimo. Pero indi kaw mag-ugut ha?" ang hambal ni Patring.

"Huud, ah. Ako pa! Ano to, Day, haw?" pamangkot ko nga may dara kulba.

"Badong! Patring! Kaina pa kamo ginasagap ni Mam. Mapraktis run ta ka saot."

Sabad nga Paning dya ay. Gadihot gid.

"Ay, sa dason ko run lang hambalun, Badong. Dali run, mapraktis ta anay ka saot," panghagad ni Patring.

Saot namun Curacha. Paris ko pirmi si Paning hay pareho gawa amun kataasun. Si Patring may pagka-katitiya amo nga indi kami bagay magparis. Daw bugay man ria. Hamakun mo kon tana paris ko? Daw indi gid guro takun makasaulo ka saot namun. Basi maburunggo tana tuhod ko kag pirmi gaparangramig lima ko. Ay, ta, ikabaynte run guro nga praktis, indi gihapon takun kamaan.

"Abaw, daw naurungan kaw ruman ka turuk kay Patring haw?" pang-usisa ni Paning. Ginyuhuman ko lang.

"Yudi Badong ha, nakaskor ba kay Patring ... diin kamo halin kaina man gakaptanay gid kamo?"

Si Paning bla nga dya, indi gid makuntento sa yuhum. Manghalad gid! Ginturuk ko lang si Paning.

"Yudi ... gaparamula gid hay ginyuhuman ni Patring. Abu! Grabe dughan mo ba, hasta dya kanakun batiun lagabung na!"

Daw otis tana si Paning nga dya. Pero sa tuod-tuod lang, naglinagumba ruman corazon ko kapin pa kang nagbalikid si Patring kag magyuhum. Tanda mata ni Paning ba. Daw kadasig lang ka tanan pero dakpan na gid pagpasiplat ni Patring kaina.

"Uuuyyy ... dalum pinsar na. Ginaimadyin na run si Patring sa ingud na, samtang gapungko sa dalum ka lumboy," panunlog pa ni Paning.

"Maan Paning, kon anu-ano tana imo ginapangasal dyan. Abi, pagtadlung saot. Ang pamantay tana imo ka iba," puropangara ko kay Paning. Basi lang bay mag-untat.

"Huuu! Hadlukan kaw lang maman-an ni Patring nga buhay run imo nga harahandum kana."

"Paghipus, Paning, ah. Himu-himo kaw ruman dyan ka istorya."

"Ano nga himu-himo man? Saksi run gid manuk-manukon ko nga mata nga dya!"

"Mayad haw kadya, gin-ako mo nga manuk-manukon mata mo. Garimpwal gid kaw kara kauna kon kun-on kaw nga manuk-manukon mata mo."

"Bisan amo lang ko kadya, Badong, kamaan takun magbaton ka mga kakulangan ko. Manuk-manukon gid man mata ko."

Hay, salamat, gin-ako na.

"Bay-i lang, Ning, hay magdoktor gani ko, patadlungun ko gid mata mo."

"Gadumil timo Badong. Ano kara pagdoktor mo hay sa Manila tana pa to eskwelahan mo para makadoktor kaw."

"Wanhaw, imposible bala ra hay rugto tana Tatay ko. Basi bay paeskwelahun na ko."

Masugpon pa raad si Paning garing nagtukar run ang musika ka saot. Kami ni Paning ang pirmi sa likod ni Patring kag paris na.

Nami pamatyag ko ba hay nagabugnuhany run kami ni Patring. Kar-on bala, dunganan ko tana mag-uli.

"Mga estudyante, pwede run kamo makauli," kuon ni Mam.

"Badong! Pwede ako ka dungan kanimo liwat hay basi galagaw-lagaw ruman ayam ni Manding Natang."

"Huud, Day Patring, ah."

Ginhulat ko si Patring samtang ginapanipon na ang anang gamit nga darar-un pauli. Abaw, sa kahinay maghulag. Daw todo pa ginhawa ka kuti. Daw ako run lang manipon ka mga gamit na.

"Dali run, Badong. Mauli ta," panghagad ni Patring sa urihi.

Hay salamat. Natapos gid man ka panipon ka gamit na. Ano hay raku-raku gid sulud ka anang bag.

Gin-umpisahan namun magpanaw. Daw indi ko maiksplekar ang akun kakunyag hay pagkatapos lima ka tuig nga wara sapakanay, daw indi ko makapati ka panwertihun ko kadya nga adlaw, ginbugno gid man ako ni Patring. Hamakun mo, ayam man lang gali ni Manding Natang makabulong ka ugut na. Nagbira-bira pa takun tuon kag mag-intra sa kon anu-ano para lang matalupangdan, gali ayam lang man solusyon.

"Badong, dumduman mo may inoghambal ako raad kaina kanimo?"

"Huud gali, Day Patring. Ano to?"

- Sundi ang kasugpon kang atun sugidanun -
* Litrato: Himo ni Helga McLeod halin sa http://www.etsy.com/listing/120282075/original-watercolor-painting-couple-man.
]]><![CDATA[Handum: Tsapter 3]]>Sat, 09 Nov 2013 21:07:47 GMThttp://dungugkinaray-a.com/handum2/handumtsapter-3
Picture

Handum
Tsapter 3


Si Patring! Gintawag na ako. Dyos ko, Ginuo. Maano run lang ako? Indi ko gid dya masarangan ba! Nalipay ako hay ginbugno ako ni Patring ugaring indi ko ka ginhawa sa sobra ka dasig ka pitik ka dughan ko. Mahaplak run lang gid ko guro kon susulun ko dya. Madalagan run lang ko pauli sa balay.

"Ano ginahangus mo? Araguy Dyos ko, Ginuo. Gaparamuti bata ko. Naiwan ikaw Badong? Dali inum ka tubig!" pamangkot ni Nanay nga may pagkabalaka.

Dasig lab-ok ko ka tubig. Daw mapukros pagginhawa ko kang nagdungan hapo ko sa pagdalagan kag kulba ko nga indi matupungan kang gintawag ako ni Patring.

"Naiwan ikaw Badong man? Andut nagbalik kaw? Andut nga gaparangramig liwan ikaw? Gaparamuti pa gid. Kahapon amo man ra natabo kanimo pagkatapos natun simba. Nabugnuhan kaw guro bay."

Indi ko ba kasabat dayon kay Nanay hay ginalagas ko pa akun pagginhawa!

"Baw, ti, nabugnuhan gid ikaw!" Antis ko kahambal, nakadalagan run si Nanay pagwa.

Kang naulian ko gamay, nagdagun-dagon ako pagwa hay basi maleyt run ko sa klasi. Indi pwede nga maurihi ako hay una dya nga adlaw ka klasi. Amo dya ang tyempo kang pagpili kang purungkuan. Kinahanglan rapitay kami bangko ni Patring!

"Badong diin ikaw maagto? Dara ko si Manding mo Natang. Luy-ahan na ikaw."

Nabatian ko singgit ni Nanay. Wara ti barabalikid, naghuyab ako paeskwelahan. Indi ako pwede maawat! Indi mahimo nga rayu ang purungkuan ko kay Patring.

Pag-abot sa eskwelahan, nakapungko run mga klasmit ko. Ginlibot ko katuruk ang kwarto ... si Patring, sa pinakauna gid gapungko, sa tubang gid ka maistra. Ang bakante nga bangko sa pinakalikod run lang. Ay tabi! Wara mapuslan dalagan ko. Ano abi hay, sabad tana akun corazon nga dya. Dayon na kuba-kuba kon dyan si Patring.

"Pssst ... Badong! Dali, ginbinlan ta kaw ka siya hay wara ta kaw makita. Diin timo halin haw nga bag-o lang timo ka abot? Mas rapit gani inyo balay sa eskwelahan sangsa kanamun."

"May ginbalikan ako mong sa balay," sabat ko kay Paning samtang ang akun pinsar galupad kay Patring.

Aram-aram ba si Patring. Sakto pirmi sabat na sa mga pamangkot ka maistra. Nalingaw takun mamati ka limug na. Daw tagwatiyot lang nga gakanta! Nabanga takun kana, igo ko mamarasmasan, buhi run gali namun.

Kinanglan pabaskugun ko gid buut ko. Kinanglan batuan ko gid ang kamayha ko. Kar-on sa kahon, piritun ko gid nga istoryahun si Patring. Kahuruya gid tana to kaina ka aga ginhimo ko nga ginpalagyuhan ko tana. Sa kasabad gid tana ka dughan ko nga dya abi mong. Ano tana nga klasi baratyagun dya man? Wara gid takun kasalapo kadya ba. Amo pa lang.

To run si Patring. Dunganan ko. Ano bay ikuon ko? Hmmm ... mayad guro mangkuton ko ka parti sa liksyon namun kaina. Kuno abi indi ko kamaan. Garing ... paano bi man kon magsabat tapos basi kulbaan ruman ko kag indi ruman ko makalagas ka akun pagginhawa. Indi pwede maliwat ang natabo kaina. Tirawan ko gid bi.

"Patring."

Ay, sige lang panaw na. Basi wara kabati. Ano bi hay, daw gamara tana puwak ko nga dya. Mayad guro tuduhan ko.

"Patring!"

Nagbalikid! Nagyuhum takun dayon. Ay, ginpadalngan na ko! Kag nagdagun-dago magpanaw. Andut amo to trato ni Patring kanakun man? Ano bala, nag-ugut tungud hay ginpalagyuhan ko kaina? Basi abi na ginhungud ko nga bayaan tana. Nagsungon gid tana kanakun! Nag-ugut pa gid. Hala!

Kasubu ba ... hamakun mo, ginpadalngan ako ni Patring .... Luya gali magpanaw ikaw lang sara ba .... Daw naubusan ako ka purus. Mayad lang bukut gid tama ka rayu ang balay sa eskwelahan. Nag-ugut kanakun si Patring! Daw indi ko gid mabaton ba. Mayad guro mabatang-batang ko anay pag-abot ko sa balay.

Haaayy ... nami lang magbatang hasta san-o ko indi lang man ako pagsapakun ni Patring. Kadya plang ko makaturog sa katri nga dya ba nga may adlaw pa ....

"Nang Natang, ano bala mayad kara? Kita mo man kaina ka aga, daw wara ka bati kang pag-abot ta. Gulpi lang dumalagan. Tapos pag-abot na kang hapon nga dya, tama ka luya ang lawas. Nagaduhung. Daw wara ti animo. Diretso sa katri magbatang, turuk sa kisame kag magturog."

"Bay-i lang. Maulian man ra kon maubos run ang kamangyan. Nalingaw lang guro mga dalmunun kana."

Nabugtawan ko si Nanay gaistorya kay Manding Natang. Naturugan takun gali. Kon anu-ano ruman tana nga mga disparatis anda ginaistoryahan.

Baw Patring, andut nag-ugut timo kanakun haw? Sa rum-an kara mapanaw kita sa kahon, wara sapakanay .... Aguy! Daw ginakihad tana dughan ko nga dya man? Sakit ba panumdumun nga ginpadalngan ako ni Patring. Daw subu gid panumdumun nga nag-ugut tana kanakun kag indi na ako pagsapakun.

Mauna lamang ko guro panaw kana, para bisan paano, makita na man ko, mayad ra sangsa sa likod na ko nga wara't tsansa gid nga balikdun. Raad mailis pinsar na kag tawgun na ko. Ay, ginasumpa ko, tawgun na lang ngaran ko, agwantahun ko gid kulba ko! Paarakan ko gid dayon ka istorya.

Ah, man-an ko run! Para bugnuhon na ako, mabira-bira ako ka tuon. Masabat ako pirmi kay Mam. Para basi palang bay, indi tana kamaan ka asaynment namun, kondi mangkot tana kanakun? Huud gali, amo run lang ra himuon ko. Mabangon ko bla anay kag magtuon ....

"To ... Badong ... nagutum ikaw?" mahinay nga pamangkot ni Nanay.

"Wara, Nay. Matuon pa ako," sabat ko kay Nanay pero sige turuk sa libro ko. Nagpungko si Nanay sa binit nga sige mulalung kanakun. Naano tana si Nanay dya?

"Naiwan kaw Nay?"

"Ikaw tana dapat pamangkuton ko kara."

"Wanhaw, Nay?"

"Susmaryosep, wara ikaw kamaan nga halin pa kahapon nga gaparamuti ikaw kag gaparangramig. Tapos gapanaw ikaw nga daw wara ti animo. Sakto gid kuon ni Manding mo Natang, maulian gid ikaw kon maubos ang kamangyan."

Ay, ti, ako gali to kaina ginaistoryahan da? Abi ko lang kaina may gapanutod amo nga may aso kag may gapangamyun. Ti, paano ko bay ra ipaintindi nga rayu gid tana sa tigi anda ginapangasal ni Manding Natang? Bay-i lamang, wara ta ti mahimo sa mga mal-am nga dya. Turog lamang ta, ah! Basi ano pa kar-on dangtan ka istorya nga dya.

Namalo si Bantris. Dali-dali ko himus para magpanaw. Syempre, antis magwa, tiid anay sa buho. To run, nagbuul run si Patring ka bag na. Kinanglan madalagan ako para maunahan ko tana .... Daw nami ba magbalikid. Garing, basi dugangan lang ugut Patring. Masakit lang kara dughan ko ka padalung na. Dire-diretso lamang panaw ko hasta sa eskwelahan.

Umpisa kato, nagbira-bira takun tuon. Bisan gapaharab kay Tinday bitbit ko gihapon ang turun-an ko. Si Pato gin-istorya ko nga kada Sabado run lang kami maghapi-hapi hay duro turun-an ko.

"Kun-an ta gid kaw mong. Malubung gid timo sa mga asaynment ngara. Akun makamaan lang basa, sulat kag mag-isip, pwede run," hambal ni migo Pato.

"Man-an mo, migo Pato, amo lang dya paagi nga manumbalik ang mayad nga pagturuk ni Patring kanakun. Daw nagsungon bay."

"Yudikakak! Ikaw ra, migo Badong?? Mag-o man ta ba! Ginadutlan man kaw gali? Abi ko kuon mo wara ti pulos mga bayi?"

"Abi ko man gani. Pero, guro nahambal ko lang ra hay ginlipatan kami ni Tatay kang pagpa-Manila na tungud nag-imaw sa iba nga bayi. Garing grabe epekto ni Patring ba! Indi ko maiksplekar ginabatyag ko."

"Sabagay, maambung gid man si Patring mong. Kag daw makarilingaw ang itsura ...."

Nagatuon ako pirmi hay galaum adlaw-adlaw nga mamangkot kanakun si Patring parti sa liksyon namun. Ano pa ginatun-an ko gid tanan nga kinanglan maman-an sa klase. Adlaw-adlaw gauna takun paagto sa eskwelahan pero wara ako gaparayu ka tama hay para maimawan kag mabantay-bantayan ko man tana. Mayad run man kadya hay wara run ko gawa gakurudug kon magsug-alaway kami. May kulba lang gamay kon magbalikid tana halin sa ginapungkuan na sa eskwelahan. Daw sa gapadalung man mong gihapon kanakun. Gadapun kulba kag hadluk ko ba. Pero mayad-ayad run kadya, wara run takun gaparamuti kag gaparangramig. Nabuhinan nerbyos ko, pero si Patring pira run ka tuig nagligad daw wara gid nabuhinan ugut na kanakun. Kadumut man ba nga babayi.

Magradwar run kami sa dason tuig, daw wara gid gihapon ti pag-asa nga sapakun na ko. Pira run ka tuig nga pasikat akun, wara gid gihapon ka agi pamangkot. Man-an na man nga mas aram gid man ko kana hay sa sobra ko nga tuon pirmi takun namber wan, gasunod lang tana pirmi kanakun.

Testingan ko bi balikdun. Aguy, gamulalung gid gali kanakun! Daw masaralakwid ruman tuhod ko hud! Ano hay maturuk gid mong. Mayad run lang raad wara takun nagbalikid kana. Pero nami man batyagun nga wara run gapadalung. Daw manihol ko ba sa kalipay.

Gulpi lang nautod ang masadya ko nga paghanduraw, kang may nagkaput ka hugut sa butkun ko.

"Badong, dasiga dalagan. Ginalagas ako ka ayam ni Manding Natang!"

Si Patring!! Gintawag na ako, hugut pa kaput na kanakun. Ang daw mala-karbaw ko nga hadluk kauna sa ayam ni Manding Natang daw tungaw run lang ka bahul hay nagkupus sa kabahulun kang kalipay ko kang gintawag ako ni Patring kag ginapangyabtan!

- Sundi ang kasugpon kang atun sugidanun -
* Litrato: Halin sa http://fc00.deviantart.net/fs70/i/2013/258/7/1/girl_and_dog_running_by_numberthestars12-d6mdchb.jpg.
]]><![CDATA[Handum: Tsapter 2]]>Fri, 25 Oct 2013 20:35:11 GMThttp://dungugkinaray-a.com/handum2/handumtsapter-2
Picture

Handum
Tsapter 2


Nami gid sakay ko sa karbaw namun pauli sa balay kang gulpi lang nagpundo si Tinday hay may karo nga buta ka karga nga nag-ulpot halin sa kawayanan. Sabad tana nga karo dya ay. Sa karo, may bata nga bayi nga nagapungko sa baul. Ang ana buhok nagawaslik-waslik nga daw buhok ni Birhen Maria kon nagaprusisyon. Nagakadlaw samtang nagaistorya sa anang imaw nga babayi nga siguro anang Nanay. Sa unahan, nagagitib ang ungab ni Uway Purik samtang nagahulat nga magrapit ang karo nga buta ka mga gamit.

"Inday Patring! Abaw, ambung-ambung apo ko ba!"

Dali-dali nga nanaog ang bata nga babayi kag magbisa kay Uway Purik. Ah, Patring gali ang ngaran na. Ang ana pungyahun manayanaya. Ang mga mata, daw nagayuhum kag daw nagapangbihag kapin pa kon magmisuk-misuk kag magduut ang ana mga labug nga miruk.

"Ay, Pidok, pabinita karbaw mo hay maagi si Tinday! Baw, pasensya gid, Toto Badong, nga nabalabagan imo aragyan. Man-an mo nga nahidlaw gid kami sa akun apo nga dya!"

Gulpi ako namarasmasan. Wara ako kamaan kon ano kabuhay ako nga nagaturuk sa bata nga nanaog sa karo. Daw haros ubos run kapapanaog ang gatarangkas nga karga. Buhay run gali nga nagapundo si Tinday kag nagamulalung ako kay ... Patring. Daw ginakuhap tana dughan ko nga dya man. Tapos, daw gakuba-kuba. Ay, ano tana nga daw gaparamahulay takun haw. Gahinalup run adlaw, ginagin-utan pa takun.

Kang gabii ngato, duro akun barabaliswa hasta makaturog. Sabad tana nga paminsarun akun dya man. Gapanigal-ut gid si Patring. Haaayy ... kag kada madumduman ko itsura na, gaparangluya takun. Ano tana nga klase ka pamatyag dya man? Indi ko maintindihan.

Nagbugtaw ako ka pamalo ni Bantris. Ano run bala oras dya? Daw gusto ko run magbangon kag magtiid sa pihak balay. Hamakun mo ra, sa pihak ka dingding ko nga dya, may bayi nga pwerti ka gwapa. Ay, huud gali! Kon butangan ko dya ka buho dingding namun, makita ko si ... Patring. Garing kinahanglan indi makita ni Nanay ang buho hay basi takpan na. Mayad guro rugto ako mabuho sa kilid ka aparador para pwede ko buksan anang gawang kag magpalipud samtang nagatiid.

Baw! Sakto gid pwesto ko ba! Aguy, tana gid ra. Galaaw si Patring sa ... araguy dan ... bintana ka kwarto na gid gali ra? Daw di ko kapati ka panwertihun ko ba. Nami dya plastada ko, mamulalngan ko gid uyahun na. Ay, maan lang! Gakuba-kuba ruman tana akun dughan nga dya haw?

"Mayad haw, Bilay, nagdisidir ikaw nga mabalik rugya?" Si Nanay. Nagparapanilhig ruman sa siringan pero tuyo na kara mamunit ruman ka istorya sa iningud. Istayl ni Nanay bla nga dya, abot ko run.

"Manog-gridwan run bay si Inday Patring. Gusto na gid mag-eskwela. Pira ka gabii ana nga hibi-hibi kay Tatay na kara para lang sugtan."

Ay, may nanamian man gali mag-eskwela?

"Kuon na kay Tatay na, indi tana gusto magmal-am sa uma. Uyon na nga makakita ka iba man nga lugar. Gina ni Tatay na, mangamo kaw sa Iloilo ukon sa Manila pagbahul mo. Sabat na, kon paeskwelahun tana kuno, bisan elementarya lang tana run lang bahala sa hayskul na."

Baw, taas gali handum ni Patring. Makatapos ka elementarya tapos hayskul pa gid! Malawid ba. Kag, ano ayhan ang nami sa pag-eskwela man? Tapos, tuod no, ano ayhan ang pangabuhi sa iba nga lugar man? Sadya man ayhan? Kon panumdumun ko lang nga imaw ko si Patring, sadyahan run ko dayon!

"Badong, Badong, bugtaw run. Maeskwela run bay ikaw," mahinay nga pamukaw ni Nanay kanakun kang una nga adlaw kang klase. Dali-dali ako magbangon. Kinahanglan madungan ako kay Patring. Nga daan kuon ni Iyay Bilay nga nanay na, indi ko pagpabay-an si Patring sa eskwelahan hay bag-uhanun tana sa baryo namun. Garing ... mayha takun magdungan dya. Kapin pa nga daw gapangyami tana lawas ko kon dyan si Patring sa ingud ko.

Kahapon gani nga nagdungan kami ni Nanay kananda pauli halin sa simbahan, nagparangramig tana akun lima ka panumdum nga imaw kami ni Patring mapanaw halin sa simbahan hasta sa balay.

"Badong, andut gaparangramig lima mo kag ginabahulay ikaw ka balhas haw?" pamangkot ni Nanay samtang gapanaw kami.

"Sakit busong ko, Nay. Mauna lang ko uli, Nay. Madalagan lang ako," baribad ko kay Nanay.

"Ti, sige. Andam kaw sa ayam ni Manding Natang mo ha? Basi manglagas hay gadalagan kaw."

Madalagan run ko raad ka todo hay daw indi run ko ka intindi ka baratyagun ko pero gintawag ako ni Iyay Bilay.

"Ay, To Badong, amo dya si Inday Patring. Klasmit kamo kadya. Indi mo gid pagpabay-an sa eskwelahan ha? Bag-uhanun bay tana sa baryo natun."

Nagbalikid ako kag magturuk kay Patring. Nami gid tana ana yuhum-yuhum kanakun kag daw may hambalun. Garing, daw nagdugang kuba-kuba ka dughan ko nga daw indi run gid ako kaginhawa. Dawa ko run lang singgit, "Huud, Iyay Bilay. Mauna ko anay." Kag maghaguyon ka dalagan. Daw mapukros ginhawa ko ba pag-abot sa balay. Dayon ko buul ka tubig sa banga. Haaayy ... Mayad lang hay ramig-ramig ang tubig. Daw nabuhinan init sa gising-gisingan ko.

Araguy, indi lang guro ako magdungan kay Patring kadya, ah. Paunahun ko lang tana para mabantayan ko kamayad.

Gintiid ko si Patring. Nakaparigos run man. Gasuksok ka bayo na ... namulbos ... nanghusay .... Abaw, pwerti gid tana mga babayi kon mag-ilis. Daw misa kon pista sa kabuhay! Akun kaina, saribo lang ka tubig panghabon kag mag-ilis. Tapos, magpwisto dya sa buho nga paraman-an ko. Dali lang, nagbuul run si Patring kang bag na kag ... ay, nadura! Basi nagpanaw run to.

Ginsirado ko ang aparador kag magdalagan pagwa. Ah ti, to run gid man si Patring. Saktuhan gid. Paunahun ko lang tana gamay. Nami gid tana turukun ang buhok na. Nag-umpisa ruman tana kuba-kuba ang dughan ko. Agwantahun ko lang dya. Wara lang ko guro maanad sa presensya ka mga bayi nga kaidad ko. Ano abi hay si Paning nga libayun ni Pato, daw mas bugoy pa sa gurang na. Pamatyag ko kana daw barkada lang namun ni Pato.

Pero si Patring, una ko pa lang kita kana, daw anghel tana nga nagkunsad. Daw naurungan gid takun sa pagkamanayanaya kang ana itsura. Kapin pa kon magyuhum kag kon lupadun ka hangin ana buhok. Araguy! Gaparangluya takun manumdum.

"Badong! Gasunod gali ikaw kanakun? Wara mo gid ako gintawag haw?"

Si Patring! Gintawag na ako. Diyos ko, Ginuo! Maano run lang ako?

- Sundi ang kasugpon kang atun sugidanun -
* Litrato: Himo ni Megan Mcbride halin sa http://ohua88.com/beautiful-painting-for-the-home-decoration/beautiful-girl-painting/.
]]><![CDATA[Handum: Tsapter 1]]>Sat, 19 Oct 2013 16:40:14 GMThttp://dungugkinaray-a.com/handum2/handum-tsapter-1
Picture

Handum
Tsapter 1


Dya ruman ako sa babaw ka puno ka twitis. Gaharahablay sa sanga samtang gapaayaw-ayaw turuk kay Patring nga nagapanahup ka bugas. Ingud balay namun si Patring, klasmit ko, kag pinakagwapa sa tanan nga mga bayi sa klase. Ang ana tagahawak nga buhok, daw kugon nga ginahuyup ka hangin kon maglinggi-linggi tana ka panahup. Kanami gid turukun kon wahigun na ang ana buhok kag isukbit sa ana talinga para mamulalngan na kamayad ang pasi sa kararaw. Haaay ... Patring! San-o ko ayhan masagamsaman ang kalum-uk kang imo buhok? San-o mo ayhan ako mayuhuman kag tawgun ang akun ngaran ....

"Badong! Badong! Dyan kaw ruman gapaamulya sa twitis. Gabok bay ria. Mahulog kaw gani kag mabari ... ay, tawgun timo sabun nga Badong Buktot! Amo bay ra natabo kay Tibo Buktot!"

Si Nanay. Ginautod na gid pirmi ang panamguhanun ko. Dayon na kara sugpon nga si Tibo Buktot, nahulog sa bugto't-tai sobra nga palagyo kag panago kay Nanay na, hay tamad maglawig ka karbaw.

"Ti, mirisi na, sa sobra na katamad maglawig ka karbaw, kadya karbaw na run lang makauyon mag-imaw kana."

Mga lapot-lapot tana kis-a komentar ni Nanay nga dya. Nanaog lamang ako hay nabatian ni Patring ang pagsyagit ni Nanay kag dayon na tangra sa twitis. Mayad lang abtik ko magkabit nga daw amo kag manginpadlus, kondi sa lupa run takun kang magtangra si Patring. Ay, praktisado dya run! Mayad lang pa gid hay rabong kasla sa kudal. Bisan magkuub si Patring, di na ko makita. Aguy, madakpan abi takun ni Patring nga gaparapasiplat kana, makupus gid guro ako sa kahuya. Basi maugut pa kanakun kag indi na run ko pag-istoryahun kon magdungan kami panaw sa kahon paagto sa eskwelahan.

Mayha gid bay takun kay Patring hay kada turuk ko ka itsura na, daw gaparang-init tana akun gising-gisingan. Ambay ano tana dya nga pamatyag akun.

Dumduman ko kang grid wan kami. Adlaw-adlaw ko gid ra ginadunganan si Patring paagto sa eskwelahan. Ginatiid ko ra anay kwarto na hay kitaun sa buho ka dingding namun nga ginkutkot ko para magbahul. Memoryado ko run ra hulag na: suksok ka bayo, mamulbos, manghusay, mabuul ka bag kag magpanaw. Kon paagto run gani ra sa burutangan ka bag na, madalagan run ko panaog para paggwa na sa anda kudal, gapanaw takun run sa unahan na. Kis-a daw mabarambud tana akun batiis samtang gapanaw hay gaparaniskug takun maminsar nga gaturuk si Patring kanakun! Ay, maan lang kadya. Ginasusul ko gid nga maunahan tana gihapon hay amo lang dya paagi nga matalupangdan na ako.

Taga Mao-it tana ra kanday Patring. Mga tatlo ka bukid ang karayuun sa sitio namun. Nagsaylo lang ra tanda rugya hay para rapit gawa panawun na paagto sa eskwelahan.

"Bahul gid tana handum ko para sa bata ko ngara," ang muno ni Nanay na kay Nanay ko samtang gapanghilamon tanda sa kilid ka kudal. "Amo nga bisan magrayuay kami ni Tatay na, batasun ko, makaeskwela lang si Patring." 

Paratuon si Patring. Kada gabii, ginapasigahan gid ra ka pitromaks ni Lolo na para sanag kon magtuon. Kang wara pa kaabot si Patring kanamun, daw mabaribad raad takun kay Nanay nga indi lang ako mag-eskwela hay mabantay lang takun ka karbaw. Ginakapoy takun manumdum nga Lunis hasta Byernes, manglaktud takun sa kahon bitbit ang notbuk kag lapis. Tapos pag-abot sa eskwelahan, mapungko kag mamati sa mistra. Abaw, sa kalawid-lawid kuno ka klase kuon ni Pato. Kis-a kuno ginapatu tana ka stik ka mistra hay garalaway tana ka turog. Kon si Pato gani nga daw isda papulawun gakaturugan, ako pa ayhan nga daw mantika magturog. Aguy, dan, basi mahuraguk gid takun ka turog! 

Pero dasig nga nagbaylo ang pinsar ko kang nakita ko si Patring.

- Sundi ang kasugpon kang atun sugidanun -
* Litrato: Himo ni Liston Morris halin sa http://listonssketchbook.blogspot.com/2011/04/boy-in-tree.html.
]]>