Ang Pula nga Bunga
ni Maria Milagros C. Geremia-Lachica
Ang Bantud
Halin kang pag-away nanda ni Amo kang tagrulumboy, masulud run sa anum ka bulan nga wara kauli si Bao sa Dorog. Nagtabok tana sa suba kag rugto nagpaamulya sa mga himata na sa Igdagmay. Daw nawili man raad sa mga pakaisahan na, ugaring nagapamalikid tana ka anang uma. Kaduro run ka anang ginpangtanum kag kanugon kon bayaan na lang. Gani namutos tana sa pag-uli sa Dorog.
Rapit run sirum pag-abot na. Nanglaktud tana sa tangkungan nga nagalusot rugto sa anang hardin ka mga ralaswahun sa likod ka anang balay. Hinali lang may nagsiyak. Sangka bukay nga tarin ang nagahukmung sa kilid kang tangkungan, daw nagasiburo. Ginbugno ni Bao.
“Ay, naano kaw? Diin si Nanay mo?”
Nagtindug ang tarin. Daw maisul si Bao. Buta ka kalunggo ang ulo kag kalawasan kang tarin.
“Gapanago ako kana.”
“Ay, dulum run burubhay. Uli run to sa purugwan mo.”
Naghinay-hinay man ang tarin parayu. Hinali lang may nagkutak-kutak kag naghugpaas parapit sa tangkungan.
“Ay, dyan kaw man lang gali, Bukay! Ginkun-an ta kabay ikaw nga indi magsagi ka parapanago kon dulum run. Mayad wara kaw gintuklu ka sawa.”
Amo man pagwaug ni Bao ka anang ulo.
“Ay, tabang, may sawa gid man! Dalagan, Bukay!”
Nagdalagan ang tarin, sunod sa anang inang, si Baring Munga, nga nagakakak. Ginsitsitan ni Bao.
“Psssst, Bay Baring, ako dya.”
“Ay, yamat! Abi takun man-ug! Ikaw man lang gali, Bay Bao! Kan-o kaw nag-abot? Mayad hay unahan ko gid ikaw ka hambal. Bati ko, ibaligya mo kuno uma mo?”
“Bag-o lang ako makaabot kag bag-o gid ria nga balita para kanakun.” Nanginit alukaba ni Bao. Mayad nagbalik tana. Sapwan lang gali uma, ibaligya run raad ka iba.
“Kag sin-o nga butigun ang nagkuon nga ibaligya ko ang uma ko?”
“Si Amo. Sugid na sa tubaan ka sarang hapon. Bay Bao, interesado gid takun magtaba kang sampuna rugto ayon sa bantud, ang tambi bala ka ginatamnan ko ka mani kag monggo.”
“Bay Baring, una sa tanan, sala ang nabatian mo. Wara ako ti tuyo magbaligya ka akun uma. Pero ang bantud nga tambi ka manihan mo wara ko man pagtamni.”
“Tuyo ko raad tamnan ka ralaswahun agud may inogbaligya ako kag may gamay man nga pangitan-an.”
Man-an ni Bao nga pigado gid si Baring Munga. Nabalo kang napyerdi sa bulang si Itik Sulog na. Daw naglangka-langka dya kato tungud duro pa ang mga pisu na. Basi isara run lang ang nabilin nga dya nga kalungguhon pa. Naluoy si Bao.
“Kon sabagay, mayad ra mapuslan ang lupa. Basta hatdan mo lang ako pirmi ka turulaun.”
“Abaw, salamat gid, Bay Bao. Makasarig kaw nga may huray gid timo basta magmayad lang pananum. Matanum ako ka tarong, kamatis, kag okra. Umpisahan ko dayon ka bungkal ang lupa sa rum-an.”
“Kon handa run ikaw magsabwag ka binhi, hapitan mo ako sa balay. May pinasahi ako nga binhi nga ipatanum kanimo.”
“Abu, ano gid nga binhi ra bay? Nami raad kon nagapamunga ka kwarta agud nga indi run ako magbakintol pa ka pamaligya. Puksiun ko gid lang kon may baraklun .…”
Saku ang kutak-kutak ni Baring Munga kon ano himuon na sa tanum nga nagapamunga ka kwarta. Si Bao nagahipus lang. Ginapaminsar na si Amo nga nagapanugid-nugid kang butig parti sa anang uma. Pero mayad gid nga migahay sanda ni Baring. Mapuslan gid ang pagkawakalan na.
“Sugidan ta ugaring ikaw kon ano nga binhi, Baring. Kon mahimo, indi lang anay pag-isugid nga nag-uli ako kag nagkitaay kita.”
- Sundi ang kasugpon kang atun sugidanun -
“Kon handa run ikaw magsabwag ka binhi, hapitan mo ako sa balay. May pinasahi ako nga binhi nga ipatanum kanimo.”
“Abu, ano gid nga binhi ra bay? Nami raad kon nagapamunga ka kwarta agud nga indi run ako magbakintol pa ka pamaligya. Puksiun ko gid lang kon may baraklun .…”
Saku ang kutak-kutak ni Baring Munga kon ano himuon na sa tanum nga nagapamunga ka kwarta. Si Bao nagahipus lang. Ginapaminsar na si Amo nga nagapanugid-nugid kang butig parti sa anang uma. Pero mayad gid nga migahay sanda ni Baring. Mapuslan gid ang pagkawakalan na.
“Sugidan ta ugaring ikaw kon ano nga binhi, Baring. Kon mahimo, indi lang anay pag-isugid nga nag-uli ako kag nagkitaay kita.”
- Sundi ang kasugpon kang atun sugidanun -
1. Litrato: Halin sa http://englishfun4u.blogspot.com/2011/06/monkey-and-turtle.html.
2. Litrato: Halin sa http://xpheline.blogspot.com/2010/11/why-chicken-cant-fly-and-turtles-shell.html.
3. Litrato: Halin sa http://chickenloverlife.wordpress.com/category/1-5/.
2. Litrato: Halin sa http://xpheline.blogspot.com/2010/11/why-chicken-cant-fly-and-turtles-shell.html.
3. Litrato: Halin sa http://chickenloverlife.wordpress.com/category/1-5/.