Lipat
ni Arlene D. Nietes-Satapornvanit
Ano kuno ang bulong sa lipat?
Halin kang una man-an natun ang sabat kadya. Wara lang ako kamaan kon ang mga kabataan tulad nakabati man kang amo dya nga pamangkutanon kag ang ana sabat.
Guripat. Amo dya kuno ang bulong sa lipat. Tuod ayhan dya? Ukon amo lang dya ang sabat tungud anggid ang huni kang urihi nga kunla (syllable) kang lipat kag guripat? Ano nga bahin kang lawas ang ginaguripat? Natirawan nyo run guripatun ang lipatwun? Ano ang resulta?
Kada sara kanatun nakaagi man nga malipat. Kon kaisa may ginpanaad kita, ukon may mga katungdanan, kag wara natun dya nahimo hay nalipatan natun. Ano ayhan ang kabangdanan? Husto bala magbaribad nga “Ay, nalipat ako mong!” Mapinsar ayhan ang propesor, superbisor, amigo/amiga, ginikanan, bana/asawa, kag kon sin-o pa, nga guripatun kita agud mabulong ang pagkalipatwun?
Kung kaisa ginahimo man natun dya nga rason sa mga impormal nga mga bagay. Ilabi run gid kon sa atun nga paminsarun daw indi gid importante. Ugaring kon nakapromisa kita sa sangka tawo, daw indi manami nga lipatan run lang natun ang atun ginsaad nga himuon.
Pero magaabot gid man ang tiyempo nga malipat kita. Duro man ang mga kabangdanan kadya, parehas abi kon tama kaduro ang atun ginaasikaso. Kag kon indi kita mayad magplano kang atun hulag kada adlaw, ilabi run kon wara ginasulat ang dapat himuon, sigurado gid nga may malipatan kita. Ang iban nagasarig sa anda nga memorya. Ugaring nagaabot man ang tion nga nagapalya ang atun memorya tungud sa sobra run ang paggamit kadya, ukon duro run nga mga tinuig ang paggamit. Kon sayudon nagamal-an run kita.
Ayhan sa mga rason nga dya indi run epektibo ang guripat. Magtinguha run lang kita nga pabaskugun ang atun memorya ukon kay-adun ang atun adlaw-adlaw nga pagginawi agud iindi kita magkalipat. Duro nga mga paagi para mahimo natun dya. Kag duro man ang mga instrumento ang pwede natun magamit. Ang pinakahapus amo ang magdara pirmi kang gamay nga notepad kag bolpen ukon lapis. Ugaring kis-a bisan ang amo dya nga pagkabutang malipatan man. Uso run man kadya ang magtype kang memo ukon notes sa cell phone kag sa computer. Puwede man dya dunganun ang darwa. Gani pirmi gid isulat kon sa diin kita mas nahulasan. Bisan ang sangka tawo nga nagapabugal nga baskug ang memorya, maabot gid ang tinion nga may malipatan gid. Mayad lang kon indi importante nga bagay. Kag ilabi run gid indi pagkalipatan ang atun mismo mga itsura kag ang itsura kang atun mga pinalangga!
Pero ang pinakamasakit amo ang nagapalipat-lipat lang. Ang hungud nga lipat. Amo dya ang daw budlay bulngon. Parehas abi sa mga tawo rugya nga mga imaw ko sa unibersidad nga sakit run nanda ang pagkalipatwun. Indi sa mga bagay nga dapat himuon, kondi nga nalipat sanda nga kilalahay kami. Ugali run nanda siguro nga kon wara sanda ti kinahanglan, wara nanda ikaw makilala. Kon wara ikaw ti pulos kananda, gakalipat sanda nga kilalahay gali kamo. Ang amo dya nga sakit indi mabulong kang guripat. Gani lipatan run lang natun ang amo dya nga sahi kang mga tawo.
Amo dya ang una nga bahin kang akun blog nga ginatig-uluhan “Ispiho kang Kabuhi.” Parti dya sa mga pamangkot nga nagaabot sa atun paminsarun halin sa mga nakita natun sa atun palibot. Kabay nga sa pagtamud sa atun kaugalingun kag sa pagpa-ino-ino, masabat man natun ang atun mga pamangkot kag makabulig sa paghangup kang lain-lain nga mga hitabo sa atun kabuhi.