Bakasyon
ni Linda C. Arnaez-Lee
Ikaapat nga Bahin: Underground River
Antes kami magdiretso paagto sa Underground River, naghapit anay kami sa botika para magbakal kang bulong para kay Cherry kag para sa mga ginadagat. Naghapit man kami sa tindahan ka t-shirt para magbakal ka subinir. Ugaring lawid pa gali ang hulatun kapin pa kon ginpili mo ang disenyo kag kolor kang t-shirt nga imo baklun. Nagpamat-ud kami nga ibilin lang ang order kag hapitun lang ruman pagbalik. Bangud may oras pa man, namakal dayon sanda kang iba pa nga mga subinir pareho kang bestida, tapis, kag prontong nga ginhimo halin sa linugum nga tela, pulseras, kag kulintas (nga himo sa perlas kag pakinhasun), kalo, abaniko, kag iban pa. Nakahalin kami sa souvenir shop mga alas onse run sa aga.
Lawid man ang byahe paagto sa Sabang, ang norte nga bahin kang Puerto Princesa kag kon sa diin rugto ang pantalan paagto sa Underground River. Sangka oras kag tunga ang amun byahe sa singkwenta kilometros nga karayuun halin sa Puerto Princesa. Liko-liko pa ang karsada. Daw tinai ka manok! Ano-ano na lang ang aragyan kang Antique pa-Iloilo man. Nagdugang ang lain kang amun pamatyag. Nagkarakanta pa kami sa umpisa pero wara ka salir. Naglinung kami tanan nga sa daw mga mga manok nga naaratay. Nagdurunglay ang amun mga ulo. Nagsuruka pa ang iban. Pag-abot namun sa Sabang, nagdiretso kami sa restawran nga amun igmaan. Rugto kag nakapahuway kami antes mag-igma. Wara nag-igma ang iban. Nagbatang run lang sa bangko nga kawayan. Ginpanghilot ni Stephen. Ahay karuluoy man si Toto Stephen, wala-tuo ang pisil na. Ginbawi na run lang paagi sa paghigup kang mainit nga sabaw kag paghamal kang mga manamit nga pagkaun nga nakuyang sa malabug nga lamesa kang restawran.
Alas tres kami nakasakay sa baruto paagto sa Underground River. Mga traynta minutos man ang byahe kang baruto halin sa pantalan ka Sabang paagto rugto. Mahangin kag mabalud. Kinulbaan ang mga Koreana. Nagkanta run ang iba para mabuhinan ang kakulba nga nabatyagan.
Ginsug-alaw kami kang manami nga ralantawun pagdungka kang baruto nga amun ginsakyan. Ang puti nga baras, bukid, kag mga bato sa palibot nga nagatabo kang baybay daw sa mga larawan sa kalendaryo nga pirmi nasab-it sa dingding kang amun balay. Kanami lantawun. Nagpinakodak kami. Nalipatan ang kakulba kag nabuslan kang kalangkag ang amun nabatyagan.
Pagsamput namun sa pwertahan kang dalan pasulud, may karatula nga nakabutang “Underground River.” Nagpinakodak liwan kami. Nagsulud kami paagto sa cottage ukon opisina kag rugto ginrehistro ang amun mga ngaran kag kon pira kami tanan. Samtang nagahulat kami, nakita namun ang pirambilog nga kasapatan pareho kang amo kag halo.
Pagkatapos kang napulo ka minutos, nagtakang-takang kami pasulod sa dalan paagto rugto sa atubang nga bahin kang gikab kang underground river.
Duro nga mga tawo ang nagahulat. Duro man turista nga Puti. Nakapila ang tanan. Indi pwede nga magdungan ang darwa ka baruto sa pagsulud. Pwede pa ang nagasug-alaway. Naghulat kami kang amun turno. Pareho kang iban, nagpinakodak liwan kami sa mga manami nga ralantawun kang lugar. Kang amun run turno, nalangkag kami nga may kakulba sa amun dughan.
Nagsakay kami sa baruto nga ginabugsay lang. Plaslayt lang ang sulo. Si Stephen ang ginpapungko sa una bitbit ang plaslayt. Ang manogbugsay sa pinakaurihi nga bahin nagpungko kag mismo tana ang nagapaathag kang lugar nga amun maagyan.
Samtang nagasakay kami sa baruto, naagyan namun ang lain-lain nga porma kang stalactites, stalagmites kag apog nga mga bato. May dyan nga daw ginharian ang korte na, may dyan nga daw ligante nga mga makul, may dyan nga daw hitsura ni Hesus kag duro pa nga iba. Naagyan man namun ang duro nga mga daragkul nga kabug ukon kulapnit sa sulud kang kweba. Nagakabit sanda sa dingding kag kisami kang kweba Ang iban naglinupad kang naigo kang kasanag kang sulo. Daw sa naghagnup ang akun pamatyagan.
Apat man ka kilometro ang amun naagtunan. Indi run masudlan ang nabilin nga apat ka kilometro bangud kulangun run sa oxygen. Nagbalik kami kag nasug-alaw namun ang iban nga turista nga nagasakay man sa baruto.
Indi mabaydan ang kalipay nga amun nabatyagan pagkatapos namun nalibot ang sulud kang Underground River. Isara dya sa pito kang makataranhaga nga lugar sa bilog nga kalibutan.
Nagbalik kami sa pantalan ka Sabang. Rugto nagahulat kanday Jenn kag ang van nga amun sakyan pabalik sa Puerto Princesa. Kar-on sa mga alas otso sa gabii ang amun lupad pabalik sa Manila. Sa rum-an, mga alas-singko sa aga magalupad liwan kami paagto sa Boracay.
- Sundi ang kasugpon kang atun sugidanun -
* Litrato: Halin sa http://julesmariano.com/2012/10/21/puerto-princesa-palawan-travel-tips/.