Panas nga Uyahun
ni Linda C. Arnaez-Lee
Nagatindug ako sa tupad na. Nagpasiplat ako sa akun kilid. May sangka laki pa gid nga nagaturuk kanamun. Dyan lang sa amun likod. Mataas, ilum, kag gwapo pero indi klaro ang uyahun. Gin-agbayan ako ka tupad ko. Ginkaptan na ang akun alima kag naghambal kang mahinay nga “Non ne kuya!” (Akun ikaw!) Ginsiko ko tana kag nagbalikid ako sa likod ko. Rugyan ang laki, nagapadalung nga nagalantaw kanamun kag daw sa nagapangimon.
Nag-atubang ako sa laki nga sa likod ko. Nag-atubang man ang laki nga sa tupad ko. Dayon ko hambal. “Nakadesisyon run ako. Wara ako ti piliun kaninyo nga darwa. Pasensya gid,” ang hambal ko sa darwa ka mga laki.
Ang hitsura nanda indi Koreano pero andut nagahambal ka Hangkuk Mal? Daw indi magpati ang tupad ko nga laki. Nabatyagan na ayhan ang nagabalangag nga pitik ka akun dughan kang ginkaptan na ang akun mga alima? Pero andut amo dya ang nangin desisyon ko? Natahap ako nga mag-ugut ang laki sa likod ko.
Gulpi lang naglain ang palibot. Rugya ako sa Pantao, Sibalom sa ibabaw ka banglid. Nagapungko ako sa idalum ka kasoy. Sa unahan ko ang daan kag gabukon nga barangay hall. Ginhimo run dya nga tarabuan ka mga mga pamatan-un kon sirum. Rugya man sanda nagatabuay antes mamlores sa simbahan kon Mayo. Makita ko ang amun balay rugto sa idalum, sa tunga kang taramnanan. Makita ko man ang baryo ka Ilabas halin rugya sa ginapungkuan ko.
May nagatukad nga tawo paagto kanakun. Daw kilala ko. Pagtamwa na, naghambal kanakun. “Kaina kaw pa, Ling?” Ginturuk ko tana. Panas ang pungyahun. Pero mabatyagan ko nga masuud kag marapit kami nga darwa. Naglinagsanay liwan ang mga balabaw sa akun dughan.
Nagtindug ako. Imaw kami nagpanaw. Nagakaptanay. Burubhay, nagadalagan kami nga darwa. May nagalagas kanamun. Sa uruhi, ako run lang nagadalagan kag sa unahan wara run ti dalan kundi suba. Napalibutan ako kang tubig kang suba ka Pangpang. Rugya ako sa Tugup kag amat-amat nga nagadalum ang tubig. Ginlantaw ko ang palibot. Puro tubig! Nabahaan ako! Naulang ako ka tubig!
Mabatyagan ko may nagapuhap sa akun uyahun. Tapos may nagauyug kanakun.
“Omma! Ironaseyo!” (Nay! Bugtaw run!) ang pukaw kang akun subang. Pagmukra ko dyan si Nene sa akun tupad kag ginapuhap kang ana magagmay nga mga palad ang akun pungyahun. Siguro ginapukaw man ako ni Nene.
Nagdamgo liwat ako ka mga laki. Pira run dya ka gabii nga puro laki kag nagapangaluyag kanakun ang akun damgo. Mga wara ti nawung nga mga laki. Mabatyagan ko pa hasta tulad ang pagkuba-kuba kang akun dughan. Ang hambal ni Dadang nga akun magurang, kon magdamgo kuno tana kang mga laki, nagamasakit tana. Kabay lang nga indi magmatuod dya kanakun. Laki kag tubig. Indi ayhan malain dya nga mga sinyales?
“Omma, basa run ka ihi si Nene,” ang hambal kang akun subang. Ihi gali ni Nene ang nagbaha. Nagbangun ako para islan ang diaper ni Nene. Rugyan gihapon ang mga panas nga uyahun kag ang mga agi ka mga balabaw sa akun paminsarun.