Libayun
ni Lorelie I. Saringo
Indi gid malipatan ni Mika ang adlaw nga dya. Amo dya ang adlaw nga ginbata ang libayun na nga si Nico. Lima ka tuig si Mika, ang iba nga mga bata gusto run nga may libayun piro si Mika indi. Wara pa tana naayawi ka atinsyon kag pagpalangga ka ana mga ginikanan.
Pagkatapos kang klasi, gin-abat si Mika ka ana tatay sa iskwilahan para mag-agto sa hospital. Nakunyag gid ang tatay ni Mika nga makita ka ana subang ang ana libayun. Pag-abot sa hospital, duro ang mga bisita ni nanay na kag ni Nico. Rugto sanday lolo, lola, tiya, tiyo, kag iba na pa nga paryinti, kag kada sara kananda may dara nga rigalo.
Pag-abot pa lang sa gawang, nabatian run ni Mika ang mga dayaw sa ana libayun.
“Ay, kagwapo gid kay Nico kag kaputi.”
“ Kanami ka mata daw kay nanay na gid.”
“Kag turuong pa ang irong.”
“Mayad ang lawas ka bata.”
Wara run ti may nagsapak kay Mika pag-abot na hay puro run lang sa lapsag ang atinsyon.
“Gusto mo maglantaw ka imo libayun?” pamangkot ka ana tatay.
Naglantaw si Mika sa ana libayun kag naghalin man dayon. Wara run tana nagparapit kay nanay na hay daw kapoy gid lantawun ang ana pagturog.
Nagligad ang darwa ka adlaw, nag-abot run halin sa hospital ang ana nanay imaw ang ana libayun. Si nanay kag tatay na saku gid sa pag-asikaso kay Nico. Nagparapit si Mika sa ana mga ginikanan.
‘Tay, kungkung ko, Tay.”
“Ay, abaw, Mika, kabahul run kanimo. Bug-at run ikaw. Si Nico run kadya ang dapat kungkungun.”
Naglain gid ang buut ni Mika, gani nagsulud tana sa ana kwarto kag maghibi.
“Bukun run ako ti palangga nanday Nanay kag Tatay. Malayas run lang ako.”
Insigida namutos si Mika ka ana mga bayo. Wara run ti may nakadipara kana nga naggwa sa anda balay hay nawili ang ana mga ginikanan mag-ulit kay Nico.
Sigi lang ang panaw nga panaw ni Mika sa dalan. Wara tana ti aragtunan basta ang gusto na lang makaparayu sa anda balay. Kang mag-abot ang gabii, rugto run ginkulbaan si Mika.
“Dulum run ang kalibutan, diin ayhan ako kadya maagto? Di run takun mag-uli sa balay hay bukun run ako ti palangga nanday Nanay kag Tatay.”
Sigi gihapon ang panaw ni Mika asta may nasug-alaw tana nga bayi.
“Ay, Nini, diin ikaw maagto? Gabii run.”
Naglantaw lang si Mika sa bayi kag naghibi.
“Nadura ikaw? Gusto mo ihatud ta ikaw sa prisinto ka pulis?”
“Indi lang. Matawas lang ako kanimo.”
“Ay, indi pwidi, basi akusarun pa ako nga ginkidnap ta ikaw. Gusto mo ihatud ta ikaw sa balay ninyo?”
“Indi takun mag-uli. Indi lang ako pag-ihatud.”
Dayon nga nagdalagan si Mika parayu sa bayi.
“Nini! Nini!”
Gintawag pa tana ka bayi piro wara run tana nagbalikid.
Madulum run ang kagab-ihun kag wara run tana ti may nakita nga tawo nga nagalagaw sa karsada. Brubhay, nag-umpisa run magtarithi.
“Hala, gauran run. Diin ayhan ako kadya mapasirong man? Daad nagtawas run lang ako sa bayi kaina para mag-uli sa balay.”
Nagahiribiun si Mika sa uranan kang may nabatian tana nga nagapanitsit.
“Pssst. Nagasuray kaw dyan sa uran haw? Dali dya.”
Nagbalikid si Mika kag nakita na nga nagalantaw kana ang darwa ka mga bata sa gintambitambi nga balaybalay. Madasig nga nagdalagan si Mika paagto kananda. Sa ana pagsulud nakita na ang gamay nga bata.
“Libayun mo?
“Huud, libayun ko. Ano ang imo ngaran? Andut nagab-ihan ikaw sa dalan nga nagaisarahanun?”
“Ako si Mika. Naglayas ako kanamun.”
“Ako gali si Lena, syam ka tuig, kag dya si Rita, pito ka tuig. Ang mas gamay pa gid, amo si Matt.”
“Andut naglayas ikaw?” pamangkot ni Rita.
“Bukun run ako ti palangga nanday Nanay kag Tatay. Si Nico run ang anda palangga, bukun ako.”
“Sin-o si Nico?” pamangkot ni Lena.
“Ang lapsag ko nga libayun.”
“Mika, swirti gani timo hay may ginikanan kaw pa, kami wara run. Ang amun ginikanan naaksidinti kang anum pa lang ka bulan si Matt. Kami run lang nga tatlo ang nabilin. Wara ti may mabaton kanamun nga mga tiyo kag tiya hay pigado man sanda. Wara kami ti balay nga istaran hay gaarkila lang kami kato sa gamay nga kwarto. Kang napatay ang amun ginikanan kag wara run kami ti pangbayad sa balay, ginpalayas kami ka tag-iya. Nabuhi lang kami sa pagpamaligya ka mga basura nga makita namun sa dalan. Nag-untat kami ni Rita sa pag-iskwila hay kinahanglan ibakal namun ka gatas ni Matt ang matipon namun sa pagbaligya ka basura,” istorya ni Lena kay Mika.
“Kinahanglan nyo gid atipanun ang inyo libayun?”
“Natural, Mika, libayun namun si Matt. Di namun pwidi ipabay-an. Palangga namun tana,” sabat ni Rita.
Sa pagbaskug ka uran, nagbugtaw si Matt kag naghibi. Nakita ni Mika kon paano kungkungun ni Lena ang ana libayun kag ginpatiti. Makita gid nga palangga nanda ang anda libayun.
Nadumduman ni Mika ang ana libayun nga si Nico.
“Kamusta run ayhan si Nico? Bukun ako ti mayad nga manang hay gapangimon ako sa pagpalangga ka amun ginikanan kana. Daad pariho man ako kanday Lena kag Rita mag-atipan ka akun nga libayun.”
Rugto si Mika nagpaligad ka gabii sa gintambitambi nga balaybalay ka mga bata. Pagkaaga ginpukaw ni Rita si Mika.
“Mika, bugtaw may gasagap kanimo”
Nagbugtaw dayon si Mika kag nakita na ang ana nanay kag tatay nga may imaw nga mga pulis sa sagwa. Si nanay na naghiribiun kag nagkupkup pagkakita kana.
“Mika, pasinsya gid kon wara kaw namun natugruan ka atinsyon. Palangga kaw namun, Mika, kamo darwa ni Nico. Ugaring, sa tulad gakinahanglan si Nico ka bahul nga atinsyon hay lapsag pa tana. Daad maintyindihan mo rian. Manang run ikaw. Ikaw run ang dapat mag-atipan sa imo nga libayun. Gusto ko magpalangaanay kamo nga magbugto.”
“Pasinsya gid, Nay. Indi run maliwan, indi run ko maghalin sa balay. Nay, diin si Nico?’
“Rugto sa balay ginpabantayan ko anay kay Lola mo.”
Nagkupkup man ang tatay ni Mika kana.
“Hay, salamat, mayad ikaw. Halin pa kahapon ang amun sagap kanimo. Indi run ikaw maglayas, ha? Panumdumun mo pirmi nga palangga kaw namun ni Nanay mo.”
“Huud, Tay.”
“Nay, Tay, sanda gali ang mga miga ko nga nakilala. Sanday Lena, Rita, kag ang gwapo nanda nga libayun nga si Matt.”
“Salamat gid kaninyo. Wara nyo ginpabay-an si Mika. Di kami maributay paminsar nga basi may malain nga natabo kana. Salamat gid kaninyo.”
“Nay, may pangayuon daad ako kaninyo ni Tatay.”
“Sigi, ano ang imo pangayuon hay itugro namun ni Tatay mo.”
“Nay, pwidi sa balay run lang natun sanda maistar. Sanday Lena, Rita, kag Matt?”
“Abi ko di kaw gusto nga may libayun kaw?”
“Kato, Nay, piro kadya, gusto ko run nga duro ang akun mga bugto. Mas nami kon duro gapalanggaanay, gabuligay. Mas sadya ang pamilya kon duro.”
“Kon amo ria ang imo gusto, Mika, sigi, gakinahanglan gid man ka bulig ang imo mga miga. Di namun sanda pagpabay-an ni Nanay mo .”
“Salamat gid, Tay, Nay. Umpisa kadya palanggaun ko run ang akun libayun nga si Nico, kag kabigun nga tuod nga mga bugto sanday Lena, Rita, kag Matt.” Nagkupkup si Mika sa ana mga ginikanan.
Sa kadya malipayun si Mika. Tana ang nagaatipan ka ana libayun nga si Nico kag pati si Matt. Imaw na run sa pag-iskwila sanday Lena kag Rita. Nagabuligay sanda sa anda pagtuon kag irirmaw sanda magsipal. Wara run nagapinsar si Mika nga maglayas liwan kag ilabi sa tanan wara run tana nagapangimon sa pagpalangga kag atinsyon ka ana mga ginikanan kay Nico.
- Katapusan -